Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және әылым министрлігі бекіткен алматы, 011 £
/. Өсірілетін жасушаларда қосымша заттардың қоры жиналуы-
жүктеу/скачать 16,47 Mb. Pdf көрінісі
|
Биотехнология
| 13/.
Өсірілетін жасушаларда қосымша заттардың қоры жиналуы- на бірнеше факторлар : 1 ) өсімдіктердің генотипі; 2 ) өсірген жасушалардың әртектілігі; фитогормондар минералды және органикалық заттар салы, фосфаттар, нитраттар 5) физикалық-химиялық факторлар - оның ішінде ең маңызды рН көрсеткіші, жарық, температура, газдың қүрамы, араластыру тәртібі, аэрация (яғни ауамен, оттегімен қамтамасыздандыру) эсер етедПЛ ■ ч . ть- Дяғдылы биотехнологияларды бағалы биологиялық белсенді қосьшыстарды алу үшін бүтін организмдерді пайдаланса, осы за- манғы биотехнология ерікті немесе иммобилденген жасушала- рын (немесе иммобилденген ферменттерді) өсіруге сүйенген клет- калық технологияларға негізделген. Өсімдік жасушаларды немесе протопластарды иммобилденуі олардың синтетикалық қассиетте- рін, белсенділігін арттады. Иммобилденген жасушаларды алғаш- қы заттармен көп мөлшерде, бірақ төмен концентрацияда қамтама- сыз ету керек. Бұл алғашқы заттар биосинтез жолдарында алынып отырған затқа мүмкіншілігінше жақын болуы қажет. Иммобил- жасушалар факторлардың қажетті заттарды сыртқа бөліп шығара алатын жасушаларды кол- дану керек. Қажетп затты тек ішінде, мысалы вакуоль мен пластид- терде, жинақтайтын жасушалар иммобилдендіруге жарамайды. Қосымша заттарды алу үшін клеткилъщ ш ехн о л огиялирдигм дайындау жумысының кезеңдері: 100 Өсіруге алынатын өсімдіктерде бағалы, экономика жағынан маңызды қосымша заттар айтарлықтай жоғары мөлшерде болуы қажет. Әсіресе бұл жағдайдың сирек кездесетін немесе жоғалып бара жатқан өсімдіктерге қатысы бар. Іп у і і г о жағдайына енгізу үшін қажетті зат жоғары мөлшерде синтезделетін жеке өсімдіктер алдын ала таңдап алынады. Экспланттардан пай да болған каллус- тарды қатты ортада өсіреді. Бөлініп жатқан каллус жасушала- рьгада көбінесе қосымша заттардың мөлшері бүтін өсімдіктер мү- шелеріне қарағанда аз болады. Бүл түтас өсімдікте қосымша зат- тардың синтезі цитодифференцировканың бақылауында болатын- дығын дәлелдейді. 101 і Қосымша метаболизмді белгілейтін генетикалық ақпарат жүзе- ге асу үшін ерекше жағдайлар керек. Жасушалардың түріне тән ерекше заттарды синтездеу қабілетін жоғары деңгейде сақтау үшін генетикалық деңгейіндегі әрекеттер мен жасушалық сүрып- тауды қолданады. Ең жақсы өнімді штамдарды суспензияда өсіре- ді, яғни қатты ортада алғашқы шыққан каллустар сүйық ортаға көшіріледі. Өсіру тәртібі өзгергенде штамм өзінің сапасын жоғал- тпауы керек, сондықтан ол стресс жағдайларына төзімді болу керек. Жетінші кезеңде өнімді және түрақты штамдарды өндіріс жағдайына жақын көлемдері жүйелі кеңейтілетін ферментерлерде иммобилденген түрде өсіреді. Егер иммобилденген жасушалар осындай жартылай өндіріс жағдайында өсу қарқындылығьга сақ- тап және қажетті заттың синтезін, жинақталуьш және оньщ ор тага бөлініп шығуын өзгертпесе, бүндай штамды ірі масштабтық ондірісте пайдалануга болады. Сонғы кезеңде жасушалық био- массаны алады және оны багалаудың техникалық регламентін (іс тәртібін) жасайды. Иммобилденген жасушаларымен қатар инженерлік энзимоло- гия көмегімен иммобилденген ферменттерді пайдаланады. Иммо билденген ферменттерді автомат анализаторда қолдану, көп рет көлемді сынамалардың талдауын жүргізуге және көп көлемді сүй- ықтықтар ағынының көрсеткішін үздіксіз тіркеуге мүмкіндік бе- реді. Әртүрлі өндірісте төменде ферменттердің иммобилденген түрдегі препараттарын кең пайдаланады: — крахмалдан глюкозалық сироп алу үшін амилазаны; — глюкозаны фруктозаға изомерлеу үшін глюкоизомераза; — жеміс-жидек шырындарын жарықтандыру пектинметилэс- теразаны; — инверттік қант алу үшін инвертазаны; — казеин гидролизатынан және алынған сүт ақуыздарын үздіксіз коагуляциялау үшін пепсинді; — антибиотиктердің модификациялану реающяларын катализ- деУ үшін пенициллинамидазаны және тағы басқа ферменттерді қо^анады . жүктеу/скачать 16,47 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|