А. Адлердің және Л. С. Выготскийдің кемістік пен оның

28 
жоюға мҥмкіндік беретін, басқалардан артық болуға деген ҥнемі 
ҧмтылуы арқасында пайда болады»
1
А. Адлерден кейін Л. С. Выготский функциональды 
ҧстанымда, бір органикалық кемістіктің баланың кеміс екендігіне 
дәлел болмайтынына назар аударады. Кемістіктің әсері ҥнемі 
екіжақты: бір жағынан, ол ағзаның қалыпты әрекетін қиындатады, 
екінші жағынан - кемістіктің орнын толтыратын, басқа 
қызметтердің қарқынды жетілуіне жағдай жасайды. Л. С. 
Выготский былай деп жазады: «Жалпыға бірдей бҧл заң, ағзаның 
биологиясына да, психологиясына да бірдей қатысты: кемістік 
минусы компенсация плюсіне айналады»
2
. 
Психикалық қызметтердің кемшілігі мен зақымдануын 
компенсациялау, тек жанама жолмен жҥзеге асырылады. Жанама 
жолға жататындар: жҥйеішілік қайта қҧрулар (жойылған 
қызметтердің сау компоненттерін пайдалану) немесе жҥйеаралық, 
мысалы, соқырлардың оптикалық заңдылықтарды меңгере 
алмауының 
сипап-сезумен 
компенсацияланатыны 
(Брайль 
шрифті). 
Л. С. Выготский баланың мәдени дамуының жанама 
жолынан, емдік педагогиканың негізін кӛреді: «Кеміс баланың 
ӛзіндік дҧрыс келбеті, оның қандай да бір қызметтің 
(функциясының) жоғалуынан қалыптаспайды, сол жоғалған 
қызметтің 
бала 
дамуында 
жаңа 
бір 
қҧрылымдарды 
туғызатындығынан, яғни жеке тҧлғаның ӛз кемістігіне деген 
реакциясы мен даму ҥдерісіндегі компенсациясы»
3
. 
 
2.2. Дефектологиядағы Л. С. Выготскийдің рӛлі 
 
Л. С. Выготский арнайы психологияның негізін салған 
ғалым. Арнайы психология негізінде, Л. С. Выготскийдің енгізген 
бірқатар тҧжырымдары бар. 
-------------------- 
1
Выготский Л. С. Собр. соч.: В 6 т. — М., 1982.Т. 3.-С.31.
 
2
Трофимова Н.М., Дуванова С.П. и др. Основы специальной педагогики и психологии. – 
Москва – Минск, 2005.С.48 
3
Выготский Л. С. Собр. соч.: В 6 т. — М., 1982.Т.3.-С.32.

жүктеу/скачать 1,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: