Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым министрлігі оқулық ретінде бекіткен

206 
46-сурет.
Заңды тҧлғаның банкроттығы 
Заңнамалық және қаржылық тәжірибеде 
кәсіпорын банкроттығының 
келесідей тҥрлерін 
бӛліп кӛрсетеді:
 

Жалған банкроттық
– несие берушілерге тиесілі тӛлемдердің немесе 
қарыздардан жеңілдіктердің уақытын создыру ҥшін, сәйкесінше қарыздарды 
тӛлемеу ҥшін жасалатын несие берушілерді шатыстыру мақсатында ӛзінің 
Банкроттық –
тарату ҥшін негіз болып табылатын, сот шешімімен танылған 
борышкердің тӛлем қабілетсіздігі.
Тӛлем қабілетсіздік –
борышкердің ақшалай міндеттемелер бойынша несие берушілердің 
талаптарын, оның ішінде жалақыны тӛлеу бойынша талаптарын 
қанағаттандыра алмау қабілетін, сонымен қатар ӛзіне тиесілі мҥлік 
есебінен бюджет пен бюджеттен тыс қорларға міндетті тӛлемдерді
қанағаттандыра алмау қабілеті 
Ерікті тҥрде 
Мәжбҥрлі тҥрде 
борышкердің сотқа ӛтініші 
негізінде жҥзеге асырылады 
несие берушінің сотқа ӛтініші 
негізінде жҥзеге асырылады 
Банкроттыққа қолданылатын 
процедуралар 
Сауықтыру 
процедуралары 
Борышкер мҥлкін сыртқы басқару –
сауықтыру басқарушы 
Санация 
(борышкер-кәсіпорынды сауықтыру) 
Тарату процедурасы 
(конкурстық ӛндіріс) 
Борышкерді ерікті тҥрде тарату (
соттан 
тыс процедура
) 
Борышкерді мәжбҥрлі тҥрде тарату 

207 
тӛлемқабілетсіздігі туралы коммерциялық ҧйымның иесімен (дара кәсіпкермен) 
немесе басшымен жалған тҥрде жариялау.

Алдын-ала ойластырылған банкроттық
– коммерциялық ҧйымның 
иесімен (дара кәсіпкермен) немесе басшымен жеке мҥдделерді немесе басқа да 
мҥдделерді кӛздей отырып жасалған, ірі зиян тигізген тӛлемеқабілетсіздікті 
әдейі қҧру немесе кӛбейту.

Нақты 
банкроттық
пайдаланылатын 
капиталдың 
нақты 
жоғалтуларына байланысты кәсіпорынның болашақта ӛз қаржылық 
тҧрақтылығы мен тӛлемқабілеттілігін толық қалпына келтіре алмау қабілетімен 
сипатталады. Капитал жоғалтуларының апаттық деңгейі мҧндай кәсіпорынға 
болашақ кезеңде тиімді шаруашылық қызметті жҥзеге асыруға мҥмкіндік 
бермейді, соның салдарынан ол заңды тҥрде банкрот деп жарияланады.

Техникалық банкроттық
. Пайдаланылатын термин дебиторлық 
борышты тӛлеу мерзімінің біршама ӛтіп кетуінен болған кәсіпорынның 
тӛлемқабілетсіздік жағдайын сипаттайды. Және де мҧнда дебиторлық борыш 
мӛлшері кәсіпорынның кредиторлық борышынан артады, ал оның активтерінің 
сомасы оның қаржылық міндеттемелерінен біршама артады.
Борышкердің немесе борышкер-кәсіпорын иесінің заңсыз іс-әрекеттеріне 
банкроттықты кӛре отырып несие берушілердің барлығына немесе кейбіреуіне 
зиян тигізетін іс-әрекеттері жатқызылады, олар: 
- борышкер мҥлкінің бір бӛлігін немесе міндеттемелерін жасырып қалу;
- борышкердің шаруашылық қызметін жҥзеге асырумен байланысты кез-
келген есептік қҧжатты жою, жасырып қалу, жалған тҥрде дайындау;
- бухгалтерлік қҧжаттардағы қажетті жазуды жою немесе одан бас тарту;
- несие тҥрінде алынған немесе бағасы тӛленбеген борышкер мҥлкінің бір 
бӛлігін жою, сату немесе кепіл ретінде салу.
ҚР заңына сәйкес борышкердің банкроттық белгілерін анықтау ҥшін 
мыналар ескерілуі қажет:

ақшалай міндеттемелер мӛлшері, оның ішінде берілген тауарлар 
орындалған жҧмыстар мен кӛрсетілген қызметтер ҥшін қарыз мӛлшері, 
борышкермен тӛленуге тиісті пайызды есепке алғандағы сома; негізсіз баю 
салдарынан пайда болған қарыз мӛлшері; қатысудан шығатын борышкердің 
қҧрылтайшылар (қатысушылар) алдындағы еңбек келісімшарты бойынша 
жҧмыс істейтін тҧлғаларға демалыстық жәрдемақыларды тӛлеу бойынша 
міндеттемелер, адамдардың денсаулығы мен ӛміріне зиян келтіргені ҥшін 
борышкер жауапты болатын міндеттемелер, несие берушінің мҥлкіне зиян 
тигізгені ҥшін қарыз мӛлшері; 

ҚР заңнамасымен орнатылған айыппҧлдар (пениялар) мен басқа да 
қаржылық санкцияларды ескермегендегі міндетті тӛлемдер мӛлшері. 
Міндеттемелерді орындамағаны немесе дҧрыс орындамағаны ҥшін тӛленуге 
тиісті тҧрақсыздық айыбы (айыппҧлдар, пениялар), тӛлемді ӛткізіп алғаны ҥшін 
тӛлемдер, міндеттемелерді орындамағаннан туындаған зияндар, сонымен қатар 
мҥлікті және қаржылық, оның ішінде міндетті тӛлемдерді тӛлеу бойынша 
міндеттемелерді орындамағаны ҥшін санкциялар борышкердің банкроттық 
белгісін анықтау кезінде ескерілмейді.

208 

жүктеу/скачать 2,45 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: