Некеге  тұрудың  тәртібі мен шарттары

278
Некені  заңды түрде  рәсімдеу дегеніміз  оны  азаматтық  
хал  актілеріндегі  жазу органдарында  тіркеу  болып табылады. 
Белгілі бір тәртіппен тіркелген некенің  ғана  құқықтық күші  
болады. Бұл  ереже  неке-отбасы  заңдарының   негіздерінің  
бірі болып табылады .(“ Неке  және  отбасы туралы” Заңының 
2- бабының 3 –тармағы ).
Қазақстан  аумағында   қолданылып  жүрген  неке және  
отбасы   туралы заңда  некені   міндетті  түрде  тіркеу   барлық  
кезде  талап етілмеді . Мұндай  ереже  1926 жылға дейін болды 
да, кейін  1944 жылғы 8  - шілдеде дегі  КССР Жоғарғы Кеңесі  
Төралқасының  Жарлығы  болды.  Бұл  Жарлық бойынша  іс 
жүзінде   некеде  болып, бірақ  тіркелмеген   адамдардың  некесі   
мойындалмады.  Ал,мұндай  қатынастағыларға    бірге    тұрған   
кездерінің    уақыты  көрсетіле   отырып АХАЖ  органдарында  
тіркеу    жолымен    рәсімдеу      құқығы    берілді    .  Кейін  ерлі  – 
зайыптылардың    бірі  қайтыс      болған,    майданда      хабарсыз 
кеткен  жағдайларда аман  қалғанының   және   балаларының 
мүддесі   үшін  іс жүзіндегі   неке  қатынастарын  заңдастыру   
мүмкіндігі  сот  тәртібімен шешіліп  отырды .
Мемлекеттік    және    қоғамдық      мүдделер    тұрғысынан   
алғанда  да, ерлі – зайыптылардың  және  олардың  балаларының  
жеке және  мүліктік   мүддесін  қоғау  жөнінен  де  некені  тіркеу 
қажет. Тіркеу  кезінде некені  қию  шарттарының    сақталғандығы   
тексеріледі.
Некеге тұру  үшін  заңда  белгіленген шарттарды  (9-11 - 
баптар) сақтау  қажет.  Аталған   шарттарды  оң (позитивтик),  
теріс  (негативтік )  деп бөлу  қабылданған.  Басқаша  айтқанда,  
оңды  жағы   көбірек   болып,  теріс  жағы   болмаған  жағдайда  
некеге тұруға   болады .
Оның  біріншісіне  мыналар жатады:  некеге  тұратын  еркек  
пен  әйелдің  өзара  ерікті   келісімі  және  олардың  неке жасына  
жетуі.
Некеге тұратын  адамдардың  өзара  келісімі  некеге тұрудың  
шарты  ретінде  еркек  пен әйелдің   ерікті    және  еркін  одағы   
болып табылатын неке  мәнінен  туындайтын .  Осы шарт  біреудің  
мәжбүр  етуімен болатын  неке  одағына заң мән  бермейтіні  
көрсетеді .
(“Неке  және  отбасы туралы” Заңының  10– бабында)   аза-
маттық  хал  актілеріне   жазу   органдары  некеге  тұруды  ме 

279
млекеттік   тіркеу  орындарында   дәлелді  себептері   болған  
жағдайда      неке      жасын    екі    жылдан      аспайтын    мерзімге 
төмендету   мүмкіндігі   (некеге тұрушылардың   өздерінің және  
олардың  ата-аналарының, немесе  қорғаншылардың  келісімі 
- мен )   көзделген .
(“Неке және  отбасы туралы” Заңының  10- бабында)  бел-
гіленгендей,  еркектер  мен әйелдердің   неке жасы  -  18.  Ертеректе   
Қазақ КСР-інің  неке   және отбасы   кодексінің   16- бабына 
сәйкес   еркектердің    неке жасы – 18, әйелдердікі  - 17  деп  
белгіленген  болатын .
Белгіленген  неке  жасын  кемітудің  қажеттілігіне  келетін  
болсақ,   мұндай  жағдай  әдетте  неке  жасына толмаған, бірақ іс   
жүзінде   некеде   тұрғандар  үшін,  әйелдің      аяғы  ауырлығы 
мен  баласын  тууы  үшін  жасалады.
Некеге  тұруға   кедергі  жасайтын  қолайсыз  жағдайларын, 
немесе басқа  да себептердің  болатындығы  (“Неке  және отбасы  
туралы ” Заңының  11- бабында) қарастырылған.  Осы  бапқа  
сәйкес   мына   тараптағы   адамдардың  некеге  тұруына  тыйым   
салынады : 
1)  біреуі  болса  да  басқа тіркелген  некеде  тұрған   адам-
дардың;
2)  тікелей   ата-тегі   бойынша    және   өзінен  тарайтын  
жақын   туыстардың ( ата-аналар мен балалардың, атасының, 
әжесінің   және  немерелерінің ), ата-анасы   бір және  ата-анасы   
бөлек   әкесі   немесе  анасы  ортақ  ағалы – інілер   мен апалы-
сіңлілердің  (аға – қарындастардың) 
3)   асырап  алушылар  мен  асырап  алынғандардың ;
4)  біреуін  болсада   психикалық   ауруының  немесе  ақыл-
есі   кемдігінің   салдарынан   сот  әрекетке   қабілетсіз  деп   
танылған  адамдардың .

жүктеу/скачать 1,86 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: