Оқулық баспа Философия тарихы Болмыс ілімі (Онтология) Эпистемология

Нуржігіт Алтынбеков 
421 
философиялық-танымдық мәселелерді халдап шешуге бағьпталған ағым. Оның түп-
тамыры позитивизмнің негізін қалаған француз ойшысы Огюст Конттың (1789-
1857жж.) шығармаларына барып тіреледі. Сондықтан, ең алдымен позитивизмнің 
негізгі қағидаларына тоқталу қажет.
Егер неміс классиқалық философиясында пайда болған панлогистік көзқарасқа 
Шопенгауер ерікті, ал Кьеркогер жеке адамның тебіреністерін қарсы қойса, Конт оған 
қарсы ғылыми деректерге негізделген қағидаларды қарсы қоюға тырысады. 
Конттың ойынша, ғылым—белгілі бір абстракциялық негізден шығарылатын 
білім жүйесі, ал тарих философиясы рухтың дүниеге келіп, дамуын суреттейтін 
ілім ғана емес. Ғылымның негізінде дүниеде белгілі бір тәртіп пен өрлеу барлығын 
көрсететің тәжірибелік байқаудың негізінде алынған ғылыми деректер және соларды 
теоретикалық деңгейге көтеріп талдау іс-әрекеті жатыр.
Конт адамзат ой-өрісі өзінің даму тарихында 3 сатыдан өтті деген пікірге келеді. 
Олар: 1. теологиялық (жалғандық) саты - көне заманнан XIV ғ. дейін; 2. метафизикалық 
саты - ХІҮ-ХҮШ ғғ; 3. по-зитивтік саты - XIX ғ. бастап пайда болады.«Теологиялық 
сатыда өмір әлі ғылыми деректерге негізделген жоқ, өмірдегі барлық құбылыстар 
Құдайдың құдіретті күштері арқылы түсіндіріледі. Метафизиқалық сатыда адам 
зердесінің дамуының негізінде барлық бұрынғы көзқарастар сыналып, терістеле 
бастайды, барлығына деген күмәндану, сенбеушілік пайда болады. Өмірді түсіндіру 
жолында абстрактілік алғашқы негіздерді іздеу басталады (материя, идея форма, рух 
т.с.с.) Үшінші позитивтік сатыда - өндіріске негізделген қоғам пайда болып, 
альтруизм (өзінен гөрі басқаның қамын ойлау) эгоизмді (езімшіл-дік) жеңген уақытта 
нағыз ғылыми сатыға өрлеу мүмкіндігі пайда болды», - деп қорытады О.Конт. 
Жоғарыдағы көрсетілген ойларға сәйкес, Конт ғылымды сала-салаларға бөлу 
мәселелерімен айналысып, біршама жетістіктерге жетеді. Оның ойынша, ғылым - 
тарихи ғасырдан-ғасырға дамып, тұрпайылықтан өтіп, күрделеніп жатқан құбылыс. 
Әрбір жаңа пайда болған ғылым саласы өзінің қажетті алғышарты ретінде өткен 

жүктеу/скачать 6,25 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: