Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»

159
 
кӛмектеседі және берілген ақпараттың мағынасын жақсы тҥсінуге, 
сӛздердің артында тҧрған нәрселерді ҧғынуға кӛмектеседі. Мҧндай 
тыңдаудың маңызды сигналы - ауызша емес реакция, яғни, кӛзбен 
байланыс, басты изеу немесе шайқау және т.б. 
Сҧхбаттасқанда кейде сіз эмоциялық жағынан әсер ететін, кҥшті 
эмоционалдық толқуда (мысалы, жанжал жағдайында) тҧрған 
адамды тыңдауыңыз керек болады. Бҧл жағдайда рефлексиялық 
емес тыңдаулар қабылдау іске қосылады. Бҧл жағдайда 
әңгімелесуші, тікелей мағынада әңгімелесуші болмайды, енді ол 
эмоцияларын бақыламайтын, бірдеңеге «шырғаланған», әңгіме 
мазмҧнын ҧстай алмайтын адам. Ол, ең алдымен, тыныштықпен 
қалып, ӛзін-ӛзі бақылаудың қалыпты кҥйіне келуі керек, тек содан 
кейін ғана онымен қарым-қатынас жалғастыруға болады. 
Мҧндай жағдайларда адамның жалғыз емес екендігін білуге, оны 
тҥсінуге және қолдау кӛрсетуге дайын екендігіңді ғана білдіріп, 
тыңдау маңызды. Мамандардың пікірінше, адамның эмоционалдық 
кҥйі маятниктікке ҧқсайды: эмоционалды қайнаудың ең жоғары 
нҥктесіне жетіп, адам «тҥсе бастайды», тынышталады; одан кейін 
сезім кҥші қайтадан артады, бірақ ең жоғары нҥктеге жеткенде ол 
қайтадан қҧлайды және т.б. Егер сіз осы процеске кедергі 
жасамасаңыз, яғни, маятникті қосымша «қозғалтпасаңыз», содан 
кейін сӛйлеп біткен адам тыныштанады және қалыпты қарым-
қатынаста бола алады. Бҧл жағдайда ҥнсіз болмау керек, ӛйткені кез 
келген адамның саңырау ҥні тітіркендіреді, ал қозған адамда бҧл 
тітіркену кҥшейеді.
Ең жақсы реакция типі: «иә, иә», «әрине», 
«келісемін», басын изеу және т.с.с. Кейде мҧндай жағдайларда 
әңгімелесушіге «икемделуге» болады, яғни, ол сияқты әрекет ету: 
оның сӛздерін, эмоцияларын қайталаңыз, оның қимылдарын, бет-
әлпет әрекеттерін кӛрсетіңіз.
Бірақ, егер мҧны істеу қиын болса, 
әңгімелесушінің бейімделуін байқаған соң, серіктес оның сезімдерін 
келемеждеу ретінде бағалайды. 
Байланыс кезінде проблемалары бар (мысалы, кекештену, 
шектеулі сӛздік, қобалжушылық, ӛзіндік кҥмән және т.б.) 
сҧхбаттасушыға рефлексиялық емес тыңдау ойын жинақтап, 
жеткізуге мҥмкіндік береді. Сондай-ақ, бҧл - проблемаға алаңдап 
отырған адаммен қарым-қатынас жасауда тиімдірек, ол ӛз 
кӛзқарасын айтуға, қандай да бір нәрсеге кӛзқарасын жеткізуге 
асығады (мысалы, ол сізден: «Мені соңына дейін тыңдаңыз, содан 
кейін бҧл туралы ойланып, қазіргі жағдайда қалай болуға болады, 
соғна кеңес беріңіз»). 
Рефлексиялық емес тыңдау, сонымен қатар, жағымсыз 
сезімдерге душар болған, қҧмарлықты сезінген және ауызша 
«қуатын шығаратын» адамдармен пайдалану да орынды. 

жүктеу/скачать 3,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: