Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Панфилова Қарым-қатынас-психологиясы.-Оқулық
| 161
процесі; ӛз ойында не болып жатқанын ойлау процесі; ӛзіндік талдауға бейімділік. Сҧхбаттасудағы тыңдау тҥрі ең сындарлы болып саналады. Мҧнда сҧхбаттасушылар бір-бірін жақсырақ тҥсінетін ӛзара әрекеттесуді ҧйымастыру жҥзеге асырылады: олар ақпараттың тҥсінігін, ӛзара тҥсіністік деңгейін анықтап, тҥсіндіреді. Белсенді тыңдауды сипаттайтын ең кең таралған әдіс - әңгімелесуші сізге жеткізгісі келетін ақпараттың дҧрыстығын ҥнемі нақтылау болып табылады, яғни «Сізді дҧрыс тҥсіндім бе..?» деген сҧрақтар қоя отырып, «Сонымен, сіз айтқыңыз келеді...», немесе «басқаша, сіз мынаны айтқыңыз келді....» деген прафразаларды қолдана отырып, жҥзеге асырылады. Осындай қарапайым коммуникациялық әдістерді пайдалану бірден екі мақсатқа жетуге мҥмкіндік береді: ■ кедергілерді, ақпаратты бҧрмалауды жоюға, уайымдаушылықты, аяушылықты, кӛмектесуге ниет білдіруді, сҧхбаттасушы беретін ақпарат дҧрыс тҥсінгендігін кӛрсетуге мҥмкіндік береді; ■ ж анама тҥрде, сҧхбаттасушыға тең серіктес алдында тҧрғандығы туралы хабар беріледі. Тең серіктес ҧстанымға ие болу дегеніміз, сҧхбаттасушының әрқайсысы ӛз сӛздері ҥшін жауапты болуы керек. Бҧл мақсатқа, әдетте, біріншіден жылдамырақ қол жеткізіледі, әсіресе, егер сіз авторитарлық, қатал сҧхбаттасушыға тап болсаңыз, «тақта отыруға» әдеттенген әңгімелесуші болса. Белсенді тыңдау дағдыларын пайдалану «қҧрбан» позициясын ҧстанатынға кӛмектеседі: сонымен, ол авторитарлық сҧхбаттасушыны әдеттегі позициясынан қҧлатып қана қоймай, оны серіктеспен теңдей сӛйлесу деңгейіне кӛтереді, ӛз тәжірибесімен және қорқыныштарымен емес, сӛйлесудің маңызды мәселелеріне назар аударуға мҥмкіндік береді. Сҧхбаттасуда сӛздерді ғана емес, сонымен қатар қимылдардың бірнеше мағынасы болуы мҥмкін, және сәйкесінше тыңдаушыларды басқаша тҥсінуге болады. Сӛйлеуші, әсіресе алаңдаушы, сӛзбен шатасады, сезімдерге тым кӛп ерік береді, бҧл сӛздердің мағынасын бҧрмалайтыны соншалық, баяндамашының ӛзі шын мәнінде не айтқысы келгенін тҥсінбейді. Кейбіреулер тікелей және ашық тҥрде сӛйлеуден немесе дҧрыс тҥсінбеуден, кҥлкілі, ақымақ немесе бртҥрлі, болып кӛрінуден, кіна тағудан, мақҧлдамауға тап болудан қорыққандықтан, сӛздермен маневр жасауды қалайды, сӛйлеудің шын ниеттерін жасырып, тыңдаушылар ҥшін керемет қиындықтар тудырады. Кӛптеген адамдар, олар еститініне, тҥсінуге тырысқанына және айыптамайтынына сенімді болғанда, олар ҥшін ең маңызды ақпарат |