Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»

164
 
(аудиториядағы сәтсіз қабырға тҥстері: қызыл - тітіркендіргіш, қара 
сҧр - реніш, сары - демалдырады); жаман, ыңғайсыз жиһаз, тым 
суық немесе ыстық температура, ауа жетпеушілік, нашар акустика, 
жартылай қараңғылық және жағымсыз иістер (ылғалдылық, шірік, 
бояу). Ауыр кедергі әр тҥрлі шу болуы мҥмкін (жол қозғалысы 
шуылы, біреудің әңгімесі, жӛндеу жҧмыстары, бейтаныс адамдар 
есіктердің ашылуы). Жоғарыда айтылғандарға қосымша, тыңдаулар 
да кедергі келтіруі мҥмкін: сҧхбаттасушы немесе бӛлмедегі 
интерьердің алаңдаушылығы; ҧялы телефондарға қоңырау шалу; 
әдеттегі әңгіме қатысушылары басқа нәрселердің қолында ҧстап, 
бҧрылып кетеді; жаман ауа-райы, магниттік дауылдар; шамадан тыс 
жҥктеме, шектеулі уақыт пен адамның тынышсыздығы; 
сӛйлеушінің сӛйлеуінің баяу немесе жылдам қарқыны, оның ӛте 
қатты немесе тым тыныш дауыс. 
Барлық осы жағдайларда, адам естиді, бірақ тыңдамайды, 
қарым-қатынас процесінде маңызды нәтижелер алуға кедергі 
келтіретінін 
тҥсіне 
алмай, 
қабылдаудың 
кедергілерін 
қалыптастырады. Мҧндай кедергі бақылауға алынады және осы 
мақсат ҥшін оң тыңдауды қабылдауға, концентрация шоғырлану 
дағдыларын жақсартуға, эмоционалдық ӛзін-ӛзі басқаруды қажет 
етеді. 
ТИІМДІ ТЫҢДАУ ТӘСІЛДЕРІ
Тиімді тыңдау дағдыларын дамыту ҥшін келесі ережелер мен 
әдістер ҧсынылады.
1. 
Есту қабілетіңізді, кҥшті және әлсіз жақтарын, қателіктердің 
сипатын, ішкі кедергілерді анықтаңыз.
2. 
Әңгімелесу үшін жауапкершіліктен кетпеңіз. Бҧл 
бірлескен, ӛйткені екі адам ҥнемі диалогқа қатысады: 
сӛйлеуші де, тыңдаушы да рӛлінде. Әңгімелесушіге ауызша 
емес сигналдарды жіберіп қана қоймай, сонымен қатар 
сҧрақтарды нақтылайтын сҧрақтарды қойыңыз, белсенді 
эмоцияларды кӛрсетіңіз (кҥлімсіреп, кҥліңіз, қажет болса 
ренжіңіз).
3. 
Тыңдауыңыздың мақсаттарын анықтаңыз. Тыңдаушы 
ақпарат алудың мақсаттарын тҧжырымдауға қабілетті болса, 
тыңдау ҥдерісінің тиімділігі артып отырғаны анықталды, 
яғни «оған не ҥшін қажет» екенін тҥсіну.
4. Әңгімелескеннің айтқанына назар аударып үйреніңіз. Бҧл 
белгілі бір кҥш-жігерді қажет етеді, ӛйткені мамандар 

жүктеу/скачать 3,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: