Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
| 54
шкаласы - «жақсы кӛремнен» «жек кӛремінге» дейінгі барлық ауқымды қамтиды. Адамдар арасындағы тҧлға аралық аттракцияға ең кӛп сыртқы және ішкі факторлар әсер етеді. А т т р а к ц и я н ы ң с ы р т қ ы ф а к т о р л а р ы : ■ қосылу қажеттілігі (ағылшынша affiliate - қосылу, байланыстыру). Басқа адамдармен қанағаттанарлық қарым- қатынас жасау, ҧнауға деген ҧмтылыс, назар аударту, қҧнды және ӛзін маңызды сезіну, адамдардың бірігуге деген ықыласы; ■ эмоционалдық жағдайдың факторы. Оң эмоцияларды бастан ӛткерген адам бейтараптық, агрессивті немесе кҥйзеліске толы кӛңіл-кҥйде болғанға қарағанда, басқаларға жиі және едәуір мейірімді кӛрінеді; ■ кеңістіктік жақындық. Бҧл фактордың әсері басқа нәрселердің бірдей болуымен, адамдар бір-біріне кеңістікте жақын болғандықтан, олардың ӛзара тартымдылығы кӛбейеді. Оны неғҧрлым тығыз қарым-қатынаста болған адамдарға жалпы ақпарат, жалпы сҧрақтар мен проблемалар, ӛзара кӛмекке деген қызығушылық қол жетімді болуымен тҥсіндіруге болады. «Компьютерлік билер» (1987) деп аталатын эксперимент белгілі, оған 750-ден астам бірінші курс студенттері қатысты. Компьютер кӛмегімен дискотекада жҧпқа кездейсоқ бӛлініс жасалды, бірақ бір талап қойылды - барлық кеш бірге би билеуі (екі жарым сағат!) керек. Бҧл жағдайда, аттракция кҥшейе тҥсті, бҧл кездесуді жалғастыру ниетімен дәлелденді. Аттракцияның і ш к і ф а к т о р ы — дене бітімінің тартымдылығы. Аттракцияның негізінде дене бітімінің тартымдылығы жатыр. Бҧл сезімді дамыту ҥшін адамның әлеуметтік және жеке ерекшеліктері, жағдайдың ерекшеліктері, ҧқсастық факторы және қарым-қатынасқа қатысушылардың айырмашылықтары маңызды. Бізге әдемі адамдар ҧнайды. Тартымды сыртқы келбет ӛмірде табысқа жетудің кілті деп француздар бекер айтпаған. Сонымен қатар, физикалық тартымдылық пен аттракция арасындағы байланыс бірдей емес. Психологиялық зерттеулер кӛрсеткендей, адам ӛзі сенімді болған кезде, ең әдемі серіктесін таңдайды, ал ондай сенімділік болмаған жағдайда, ол орташа немесе тіпті тӛмен жеке тартымдылық деңгейіне назар аударады. Сондай-ақ кӛрнекі тартымдылықтың әсері махаббаттың басында, әдетте жоғары және адамдар адамның басқа да оң ерекшеліктерін біле бастағанда ол азаяды. Адам сҧлулыққа да, сҧрықсыздыққа ҥйренген тәрізді ҥйренеді деп бекер айтпаған. Халық даналығы барлық нәрселерді алдын ала қарастырды: «Сҧлу болып туылма, бақытты болып дҥниеге кел!». Осылайша, қарым-қатынастың жоғары тиімділігі |