Оқулық «Білім беруді дамыту федералдық институты»
жүктеу/скачать 8,62 Mb. Pdf көрінісі
|
| МУЛЬТИВИБРАТОР
Импульстар генераторларының кең таралған түрлерінің бірі, жиіліктің ауқымды спектріне ие және қалыптары бойынша тік бұрыштыларға жақын, электр тербелістерін шығаратын генератор – мультивибратор болып табылады. Мультивибратор көбіне транзисторларда қолданылады. Транзистор мультивибраторының негізгі сызбасын автотербелісті тәртіпте қарастырайық (3.9, а суреті). Мультивибратор каскадтардың шығысы C – R Б кіріс тізбегімен өзара байланысқан, екі каскадты терең оң кері байланысты резистивті күшейткіш болып табылады. Егер, каскадтардың транзисторлары, конденсаторлары және резисторлары бірдей болса, онда мультивибратор симметриялық деп аталады. Сызбаның шығыс сызбасы кернеулер қисық сызығымен анықталады (3.9, б суреті). t 1 сәтіне дейін Т 1 транзистор ашық (эмиттер – коллектор өтпесіндегі кернеу U 1K аз), ал Т 2 транзисторы жабық, кернеу U 2K ≈ Е К . Тиісінше, эмиттер – база өтпесіндегі Т 1 кернеу U 1Б төмен, ал U 2Б кернеуі Т 2 базасына, бұл уақытта толықтай қуатталған С 1 конденсаторына «плюспен» қосылған. С 2 конденсаторының қуаты сөнген. С 1 конденсаторының қуаты R 2Б резисторы, қуат көзінің ішкі кедергісі U 2Б және Т 1 ашық транзисторы арқылы сөнеді. С 1 конденсаторының қуатының сөнуімен, эмиттер мен Т 2 транзисторы базасы арасында кері полярлылықпен жалғанған U 2Б кернеуі төмендейді. Т 1 транзисторының ашық қалпында, базалық тоқ R 1Б резисторы және С 2 конденсаторы және R 2Б резисторы арқылы параллельді өтеді, С 2 конденсаторы қуатталатын болады. Қуаттаушы тоқ R 2Б резисторындағы кернеудің төмендеуін тудырады, сондықтан эмиттер мен Т 2 транзисторы коллекторы арасындағы өтпедегі кернеу t и1 импульсы барысында біртіндеп ұлғаяды. С 2 конденсаторының қуаты С 1 конденсаторының қуаты сөнегнге дейін бітіп қалады, өйткені сызбалар R Б > R К шарты бойынша іріктеп алынған. 103 3.9-сурет. Мультивибратор: а — мультивибратор сызбасы; б — кернеулер эпюрлары С 2 конденсаторы қуатталғаннан кейін, Т 1 транзисторының қаныққан қалпы R 1Б резисторы арқылы база тоғымен жүзеге асатын болады. t 1 сәтінде С 1 конденсаторының қуаты толықтай сөнеді және Е К қуат кернеуінің ықпалымен R 2Б резисторы және С 1 конденсаторы арқылы Т 2 транзисторының базалық тоғы пайда болады, бұл U 2Б теріс кернеуінің сыртқа тебілуіне алып келеді. Нәтижесінде Т 1 транзисторы ашылады және С 2 конденсаторындағы кернеу, жабылып қалатын Т 1 транзисторының базасы – эмиттер өтпесіне кері полярлылықпен берілетін болады. С 2 конденсаторы Е К қуат кернеуіне дейін қуатталғандықтан, Т 1 транзисторының базасы – эмиттер өтпесіндегі кері плюстік кернеу U 1Б бір секіріп осы шамаға жетеді. Т 1 транзисторының коллекторы – эмиттер өтпесіндегі кернеу U 1К біртіндеп С 1 конденсаторының қуатталуына қарай және R 1Б резисторындағы кернеудің құлауына қарай ұлғаяды. Сонымен бірге, тиісінше U 2Б теріс кернеуі кемитін болады. Сонымен бір мезетте R 1Б резисторы арқылы С 2 конденсаторының, қуат көзінің ішкі кедергісі және Т 2 ашық транзисторының қуаты сөнеді. Т 2 сәтінде сызбаның тағы да секіру тәрізді қайта қосылуы орын алады, Т 2 транзисторы жабылады, ал Т 1 транзисторы ашылады. Осылайша, мультивибратор импульс барысындағы кернеулердің бірқалыпты секірмеліге өзгеруін кезектестіреді, яғни релакциялық тербелістерді тік бұрыштыға жақын импульс қалпына ауыстырады. жүктеу/скачать 8,62 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|