U ф  — бәсеңдетілген кернеудің орташа мәні;  U

107 
а
— электр сызбасы; 
б
— кіретін және шығатын орын кернеулері 
осциллограммалары; 
1, 2
— тиісінше кіретін және шығатын орын 
кернеулері. 
T
— тербеліс кезеңі;
f
— қуат беру желісі жиілігі; 
m
— 
r
— түзетілген кернеудің алғашқы гармоникасы жиілігінің қуат беру 
желісі жиілігінен қанша есе артық екендігін көрсететін сан 
б 
4.2-сурет. Бір жартылай кезеңді түзеткіш: 

(m = 1 бір жартылай кезеңді түзеткішке арналған, 
m
= 2 екі 
жартылай кезеңді түзеткішке арналған). 

109 
Ауыспалы тоқ диод арқылы өткенде, тек тоқтың оң құрамдас бөлігі 
ғана өткізіледі. Біз диодтан кейін лүпілді тоқты аламыз және тиісінше 4.2, 
б суретте көрсетілгендей лүпілді кернеуді алатын боламыз. 0-ден Т/2 
интервалында түзетілген кернеудің сәттік мәнім синусоидамен 
сипатталады, ал Т/2-дан Т-ға дейінгі интервалда кернеудің сәттік мәні 
нөлге тең. Бір кезеңді түзеткішке арналған түзетілген кернеудің орташа 
мәні (тұрақты құрамдас бөлік):
Т/2 
Т/2 Т/2 
U
0 
=
1
Т
∫ U2m sinώtdt =
𝑈2m 
Тώ
sinώtdt (ώt) =
𝑈2m
Тώ
= (−𝑐𝑜𝑠ώt)0 
Алынған интеграциялану шектері көріністерін қарап және ώ белгісін 
2π/Т алмастыра отырып, келесіні аламыз: 
U
0 
=
𝑈2m 
2π
((− 𝑐𝑜𝑠 
2π Т 
Т 2
) − (−𝑐𝑜𝑠0) =
𝑈2m
π
= 0,318𝑈2m
 
(4.1) 
Егер, 
(4.1) 
шартында 
амплитудалық 
кернеудің 
орнына 
трансформатордың қайталама орамындағы қолданыстағы кернеуді қоятын 
болсақ, онда орта кернеудің бір жарты кезеңді түзеткішке арналған 
қолданыстағы кернеуін алатын боламыз: 
U
0 
=
U2√2
π
= 0,45U2 немесе 𝑈2 =
π𝑈0 
√2
s = 2,22𝑈0  
Егер, қайталама трансформатор орамының қолданыстағы кернеуі, 
түзетілген кернеудің орташа мәнінен 2,22 есе артық. Диод жабық болғанда 
(түзеткіштерде оны кейде бұранда деп атайды), орташа кернеу нөлге тең, 
ал қайталама орамның кернеуі бұрандаға кері бағытта қосылған. Кері 
кернеудің максималды мәні: 
U 
кері
= U
2м
= 
√2U2 = U
0
π 
(4
.
2)
Жүктемедегі тоқтың орташа мәні: 
І
0
=
𝑈0 
Rн
(4.3) 
Диод арқылы өтетін максималды тоқ, келесідей анықталады: 
І
д max 
=
U2m
Rн
=
π𝑈0 
Rн
= πІ0 (4.4) 
Жүктеме бойынша бөлінетін қуаттылықтың орташа мәні: 
Р
н 
= 𝑼𝟎І𝟎 
 

Түзетілген кернеуді, кез-келген кезеңдік синусоидалық функция 
тәрізді, Фурье қатарына орналастыруға болады, яғни тұрақты құрамдас 
бөліктер сомасы және ауыспалы гармоникалық (синусоидалды) құрамдас 
бөліктер сомасы түрінде ұсынуға болады: 
u
0
 = U
0
 + U
tr
sinωt + U
2r
sin2ωt + U
3r
sm3rωt +... + U
nr
sin nωt, 
бұл жерде 
U
tr
— түзетілген кернеудің бірінші гармоникасы амплитудасы; 
U

жүктеу/скачать 8,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: