Баламалы–сандық түрлендігіштер

138 
5.21-
сурет.  Блок-сызба  [а]  және  Белгілі  бір  уақыт  аралығында  аралық 
түрлендірулермен БЦТ жұмыс істеу қағидаты [б]. 
 
«Старт» бұйрығынан «Стоп» бұйрығына дейінгі уақыт аралығы 
импульстер  есептегіштерінің  кірісіне  келіп  түскен  N  импульстер 
шамасының  санымен  есептеледі.  Есептеу  нәтижесі,  яғни  есептегіш 
шығысындағы  код  уақыт  аралығына  пропорционал,  сәйкесінше, 
өлшенетін кернеуге де пропорционал болып табылады. 
Бұл  түрлендіргіштің  қатесі  сызықтық  өсу  кернеуінің 
генераторынынң тұрақтылығы және дәлдігіне, сонымен қатар, уақыт 
аралығын  толтыратын  импульстер  жиілігіне  және  осы  импульстер 
генераторынынң  тұрақтылығына    байланысты.  Одан  басқа,  дәлдік 
компаратордың сезгіштігіне де байланысты болып табылады. 
Бұндай  БСТ  артықшылықтары  —  оның  қарапайымдылығында, 
кемшілігі — шудан қорғалудың төменділігі, оның ішінде, нәтиженің 
бір кездік жағдайға байланысты болатындығымен — компаратормен 
кіріс  кернеуінің  нақты  мәнін  тіркеу  кезінде  оның  сызықты  өсу 
кернеуіне теңдестірілуімен байланысты. 
Осы  кемшіліктер  тек  шығыс  сандық  кодтың  кез-келген  сәтте 
кіріс  сигналының  нақты  мәніне  сәйкес  келетін  бақылаушы  БСТ 
табылмайды. 
Бақылаушы БСТ блок-сызбасы 5.22, а-суретте келтірілген.  Кіріс 
кернеуінің  қосарлы  кодқа  өзгертілуі  реверсивті  есептегішпен 
басқарылатын  түрлендіргіш  сандық-балама  көмегімен  жүзеге 
асырылады. 
а 

139 
Реверсивті есептегіш бұған дейін айтып өткндей, қосу үшін де, алу 
үшін  де  жұмыс  істейді,  сондықтан  да  импульстердің  оның  кірісіне 
келіп  түсуі  барысында  есептегіш  шығысындағы  код  артып  та, 
сонымен  қатар,  кеміп  те  отыруы  мүмкін  —  бұл  «Режим»  бұйрығы 
орнатылған есептегіш режиміне байланысты болады.  
U0 
сандық  баламалы  түрлендіргіш  шығыс  кернеуі  кірісіне  Uax 
кіріс  кернеуі  жалғанған  компараторға  беріледі.  Бастапқы  кезеңде 
есептегіштің  барлық  триггерлері  О  жағдайына  және  мысалы,  4-
разрядтық  есептегіштің  —  0000  шығыс  кодына  қондырылған.  Бұл 
 5,22-
сурет. Бақылаушы БСТ:  
а — блок-сызба; б — кернеу сызығы; 

140 
кодқа U0 кернуінің нөлдік мәні сәйкес келеді. 
Әрбір келіп түсетін импкульспен есептегіш коды мен СБТ шығыс 
кернеуі  С  Упх-тан  артпайынша  арта  береді  (5.22,  б-сурет).  Осы 
кезде  компаратор  іске  қосылып  және  реверсивті  есептегішті  алу 
режиміне  қондыра  отырып,  оны  қайта  қосады.  Кезекті  импульс 
арқылы есептегіш коды 1д ейін азаяды; оған қоса, СБТ шығысында 
кернеу U(l кіріс кернеуінен қайта кішірейе түсіп, бір сатыға азаяды. 
Компаратор  есептегішті  қайтадан  қосу  режиміне  қайтарып,  кезекті 
импульс есептегіш кодын және IW кернеуді арттырады. Компаратор 
қайтадан  есептегішті  алу/азайту  режиміне  қайта  қосады  және  тағы 
басқалар.  Нәтижесінде  U0  кернеу  кіріс  кернеуі  мәнінің 
айналасындаоған  ілескен  түрде  ауытқиды  (сондықтан  осындай 
атауға ие — «бақылаушы БСТ»), 
Компаратор  кірісіндегі  кернеулер  кез-келген  уақытта  тең  болып 
табылатындықтан,  ал  U0  есептегеш  кодымен  анықталатындықтан, 
бұл код сандық эквивалент 
UBX болып табылады, демек, баламалы 
сандық түрлендіргіштің шығыс сигналы болып саналады. 
Бақылаушы  БСТ  қателігі  СБТ  дәлдігімен,  компаратор 
сезгіштігімен  және  есептегіш  кірісіне  келіп  түсетін  импульстер 
жиілігімен анықталады: импульстер жиілігі неғұрлым жоғары болса, 
түрлендіре  өзгерту,  оның  ішінде,  жылдам  өзгеретін  кернеулер  де 
соғұрлым  дәлірек  түрленуге  ұшырауы  мүмкін.  бұндай  баламалы-
сандық  түрлендіргіштер  микросызба  түрінде  шығарылады;  түрлену 
уақыты бірнеше микросекундты құрайды; қателігі—  1 % кем. 

жүктеу/скачать 4,68 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: