13.6.
Электр динамикалық және ферродинамикалық
аспаптар
Электродинамикалық
аспаптар
Электродинамикалық
аспаптардың
механизмдерінің
əрекеті
қозғалатын
жəне
қозғалмайтын магниттік өрістерінің токтармен өзара əрекеттесуіне
негізделген.
Осындай
аспаптардың
механизмі
(көбінесе
секцияланбаған аспаптарда) жылжымайтын катушкадан 2 тұрады
(13.15-сурет), оның ішіндегі осьте 3 қаңқасыз жылжымалы катушға
4 бекітілген. Механизмдегі қарсы əрекет ететін сəт ток өткізгіш
спиральды серіппелермен 5 жасалады. Оның осінде нұсқауыр 1
бекітілген, ол шкаламен бірге аспаптың есептеуіш құрылғысын
түзеді.
248
In
б
13.15-сурет. Электродинамикалық
аспаптың құрылымының сұлбасы (а)
жəне шартты
белгіленуі (б)
1 - нұсқауыр; 2 - жылжымайтын катушка;
3 - ось; 4 - жылжымалы катушка;
5 -
спиральді серіппе.
Жылжымалы жəне жылжымайтын катушкалардың магнит
өрісінің сəйкес токтармен I
п
жəне I
н
өзара əрекеттестігі жылжымалы
катушканың айналу бұрышы бойынша жүйенің электромагниттік
энергиясының туындысына пропорционалды айналдыру моментін
жасайды. Мұндай жүйенің электромагниттік энергиясы тұрақты ток
тізбегінде мына жиынтықпен анықталатыны белгілі:
,
2
2
.
2
2
П
Н
П
H
П
П
H
H
э
М
I
I
I
L
I
L
W
(13.30)
мұнда L
н
и L
п
— сəйкесінше жылжымайтын жəне жылжымалы
катушкалардың индуктивтілігі; I
н
жəне I
п
— сəйкесінше
жылжымайтын жəне жылжымалы катушкалардағы токтар; Мн.п —
катушкалардың өзара индуктивтілігі.
Сонда аспаптың жылжымалы бөлігіне əсер ететін айналдырғыш
моментті:
.
2
2
.
2
2
d
М
I
I
I
L
I
L
d
d
dW
M
п
н
П
H
П
П
H
H
э
вр
L
н
жəне L
п
индуктивтіліктері жəне I
н
жəне I
п
токтары
катушкалардың кеңістікті орналасуына тəуелді болмайтындығын
ескеріп, жазуға болады
.
.
d
dM
I
I
M
П
Н
П
H
вр
(13.31)
Бұл ретте аспаптың жылжымалы бөлігі айналмалы жəне қарсы
əрекет ететін сəттердің теңдігіне ауысады (М
вр
= М
пр
). Бұл жағдайда
жылжымалы бөліктің орын ауыстыру бұрышы
249
(13.32)
.
.
d
dM
W
I
I
П
Н
Достарыңызбен бөлісу: |