Оқулық "Білім беруді дамытудың федералды институты"
жүктеу/скачать 9,08 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 10.5.2. Жоғары молекулалы қосылыстардың коллоидтық ерітінділерінің сипаттамасының ерекшеліктері
| Солюбилизация. Шешім қабылдау. ББЗ-мицеллаларындағы заттардың
еру қҧбылысы солюбилизация деп аталады. Суда ерімейтін заттар мысалы, бензол, жоғары спирттер, кейбір хош иісті бояғыштар, майлар және т.б. сулы мицелляр жҥйелерінде солюбилизацияланады, яғни ериді. Бҧл мицеллалардың ядросы полярлы емес сҧйықтықтың қасиеттеріне ие болуымен байланысты. Беттік белсенді затпен еритін зат ерігіш– солюбилизат деп аталады, ал ББЗ— солюбилизатор, яғни ерітінді деп аталады. ББЗ су ерітінділеріндегі мицеллаларына солюбилизат молекулаларын қосу әдісі оның табиғи сипатына байланысты болады. Полярлы емес кӛмірсутегілер мицелла ядроларына ене отырып, мицеллалардың кӛмірсутекті ядроларына орналасады. Полярлық органикалық заттар (спирттер, қышқылдар) мицеллаға ӛту ҥшін олардың полярлы топтары суға қарайтындай кҥйде, ал радикалдары ББЗның молекулаларының кӛмірсутекті радикалдарына паралелльді бағытталған кҥйде ББЗ молекулаларының арасында қатарға тҧрады. Ионды емес солюбилизаттар ББЗ мицеллаларына ӛтпеуі де мҥмкін, тек олардың бетінде ББЗ молекулаларының иілген кӛмірсутекті радикалдары арасында орналаса алады. Солюбилизация - бҧл ӛздігінен жҥретін және қалпына келетін процесс; осы беттік белсенді заттардың шоғырлануы мен температурасына слюбилизатпен қанықтырылған ерітінді сәйкес келеді. Солюбилизация, яғни ерітінділеу нәтижесінде, ӛздігінен жасалатын ультра-шағын- детерогенді дисперсиялық жҥйелерге ҧқсас тҧрақты жҥйелер алынады. Ерітінділеу қҧбылысы беттік-белсенді заттардың қолданылуына байланысты тҥрлі процесстерде кеңінен пайдаланылады; атап айтқанда, солюбилизация, яғни ерiтiндiлiк - беттік-белсендi заттардың жуғыш әсерiнде маңызды фактор болып табылады. 10.5.2. Жоғары молекулалы қосылыстардың коллоидтық ерітінділерінің сипаттамасының ерекшеліктері Жоғары молекулалық қосылыстар жоғары молекулярлық массасы бар 278 заттар болып табылады, олардың макромолекулалары химиялық жолмен байланыстырылған бірнеше қайталанатын топтардан (мономерлі бӛлшектерден) тҧрады. М полимерлерінің молекулалық салмағы тӛмендегідей болуы мҥмкін: (10.20) мҧндағы р — полимерлеу дәрежесі; М т — Мономер байланысының молекулалық салмағы. Полимерлеу р дәрежесі тізбектегі мономерлер бірліктерінің санына сәйкес келеді. Полимерлер ҥшін бҧл жҥздеген, мыңдаған, тіпті ондаған мың болуы мҥмкін Органикалық полимерлердің ерекшелігі олардың молекулаларының икемділігі - полимер тізбектерінің пішінін ӛзгерту қабілетінде. Осындай полимерлердің макромолекулалары кӛптеген жеке элементтерден тҧратын тізбекті білдіреді, олардың әрқайсысы жылу қозғалысын жҥргізе алады және тізбектің бойымен алынатын басқа элементтермен ӛзара әрекеттесе алады. Ішкімолекулярлы жылу қозғалыстары нәтижесінде немесе химиялық байланыстарды бҧзбай сыртқы ӛрісінің әсерінен макромолекулалардың пішінінің ӛзгеруі конформационды тҥрлендірулерге әкеледі. Пайда болуы мҥмкін конформациялардың саны тізбектің ҧзындығына және оның икемділігіне байланысты келеді. Макромолекулалардың ҥлкен мӛлшері және олардың икемділігі полимерлердің дисперсті кҥйінің алуан тҥрлілігін анықтайды: қабыршақтар, мембраналар, талшықтар, ҧнтақтар. Полимерлік жҥйелер, әдетте, гетерогенді болып келеді. Гетерогенді дисперсиялар - бҧл желімдер, полимерлі қоспалар, пластифицирленген полимерлер, қосылыстар, пластикалық және пластмасса материалдары (герметикалық тҧтқыр қасиеттері бар полимерлік пасталар), латекс (полимерлі гидрозольдер), бояу және лак композициялары және жабындылар, толтырылған полимерлер. Макромолекулалары ӛзара байланыссыз болып табылатын сҧйылтылған ерітінділер ең жоғары диспергирленген деп саналады. Тӛмен молекулалық заттардың ерітінділерінен айырмашылығы, полимерлердің ерітінділері тек гомогенді ғана емес, сонымен қатар гетерогенді жҥйелерде де болуы мҥмкін. Соңғысы алдымен полимерлі молекулалардың сәйкестік формасы бойынша анықталады. Полимердің және еріткіштің табиғатына байланысты макромолекулалар әртҥрлі конформацияларды: шыбық конформациясынан (ҧзартылған тізбектің шегінен) глобулдің (тығыз сфералық бӛлшектер) конформациясына дейін қабылдай алады. Полимер ерітінділері, ББЗ мицелляр ерітінділері сияқты лиофильді дисперсті жҥйелерге жатады. Олар диспектрлену жолымен ӛздігінен қҧрылатын термодинамикалық қайтарымды және агрегативті тҧрақты жҥйе болып табылады. Полимерлердің диспектрлену процесінде фазаарлық бет ҧлғайады, тиісінше беттік энергия да ӛседі G жүктеу/скачать 9,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|