Оқулық "Білім беруді дамытудың федералды институты"

172
6.5 сурет. МОНКҥшті қышқылды 
кҥшті негізбен титрлеудің диффе-
ренциалды қисық сызығы 
6.6- сурет. МОН Кҥшті қышқылды 
кҥшті негізбен титрлеудің 
дифференциалды қисық сызығы 
анықтайды 
Потенциалы рН мӛлшеріне тәуелді электродтардың кӛмегімен 
бейтараптану және кешентҥзу реакцияларының барысын (соңғысына 
гирдоксони иондары қатысқан жағдайда) бақылауға болады. Қайтарымды 
тотығу-тотықсыздану 
жҥйесін 
титрлеуде 
индифферентэлектродтар 
қолданылады. Бірінші және екінші топқа жататын электродтардың 
кӛмегімен тҧнба тҥзілу реакциясының барысын бақылауға болады.
Потенциометрлік титрлеудің әдеттегі кӛлемдісінен (объемным) 
артықшылығы оның объективтілігі мен боялған ерітінділерге сараптама 
жасауда қолдануға болатындығында.
Тәжірибеде потенциометрлік титрлеу мынандай жолмен жҥргізіледі.
Тирленетін заттың белгілі бір мӛлшерін жҧмыс ҥстіндегі электроды бар 
қҧтыға қҧяды да қандай да бір салыстырмалы электродпен тізбек қҧрады. 
Ҥздіксіз араластыра отырып, титрант ерітіндісін бӛлшектеп қҧяды және 
тізбектің ЭҚК ҥнемі ӛлшеп отырады.
Эквиваленттілік нҥктесінде титрленген иондардың концентрациясы 
кҥрт ӛзгереді. Олардың ерітіндідегі белсенділігі жҧмыс электродының 
потенциалын анықтайды. Сәйкесінше, тізбектің ЭҚК де ӛзгереді.
Тізбектің ЭҚК-нің қосылған титрант мӛлшеріне тәуелділігі титрлеудің 
қисық сызығын кӛрсетеді.
6.5 суретте титрлеудің қисық сызығы кӛрсетілген, 6.6суретте — кҥшті 
негізді кҥшті қышқылды бейтанаптандыру жағдайына арналған
титрлеудің дифференциалды қисық сызығы берілген.
Потенциометрлік титрлеудің дифференциалды қисық сызығын 
тӛмендегідей жолмен алады. ^кв эквиваленттілік нҥктесінің деңгейінде
титрантты бірдей бӛліктермен A V қосады және AE сәйкесінше ӛсуін 
анықтайды. Егер AE шамасы аз болса, ондаAE/AV сәйкес нҥктедегі 
туындыға жақын.
. Бірінші туындының кӛмегімен эквиваленттілік нҥктесі сенімді 
анықталады, себебі қисық сызықтағы иіннің орнында экстремум пайда 

173
болады. 
Потенциометрлік 
титрлеудің 
қисық 
сызығындағы 
^Э
кв
эквиваленттілік нҥктесі қышқылдың толық бейтараптануына қажетті 
негіздің кӛлеміне жауап береді. Қисық сызықтардың тҥрі қышқылдар мен 
негіздердің кҥшіне байланысты.
Әлсіз қышқылдарды кҥшті негіздермен титрлеуде эквивалентті 
нҥктедегі 
потенциалдың 
ауытқуы 
қатты 
байқалмайды. 
Бірақ 
потенциометрлік титрлеу дәл жҧмыс істегенде бҧндай жағдайда да 
эквивалентті нҥктенің қалпын анықтауға болады.
Кҥштілігі әртҥрлі қышқылдарды титрлеу барысында потенциометрлік 
әдіс әрбір қышқылдың эквивалентті нҥктесінің орнын анықтап сатылы 
титрлеуге мҥмкіндік береді.
Тҧнбаның тҧнуы немесе кешентҥзу реакциясы жағдайында индикатор 
(жҧмыс) электроды тҧнбаның немесе кешеннің қҧрамына енетін 
иондардың біріне қатысты қайтымды (обратимый) болуға тиіс
Мысалы, кҥміс нитраты мен калий хлорид ерітіндісін титрлеу 
нәтижесінде кҥміс хлоридінің тҧнбасы тҥзіледі:
Например, при титровании раствора нитрата серебра хлоридом калия, в 
результате которого образуется осадок хлорида серебра: 
AgNO
3
+ KCl= AgCl↓+ KNO
3
индикатор электрод бірінші топқа жататын кҥміс катиондары бойынша 
қайтарымды электрод; мысалы Ag
+
|Ag кҥміс электроды; екінші топқа 
жататын, хлор аниондары бойынша қайтарымды, мысалы, Cl
-
|AgCl|Ag 
хлорлыкҥміс электродтар бола алады. 
Титрленуші иондардың концентрациясы аз болатын эквиваленттілік 
нҥктесінің жанына титрантты аз мӛлшерде қосу ЭҚК-ні біршама ӛзгертеді.
Эквиваленттілік нҥктесінің жанындағы жҧмыс электродының 
потенциалын ӛзгерту, соған сәйкес, потенциометрлік әдістің сезгіштігі 
жоғарылаған сайын тҥзілетін тҧнбаның ерігіштігі тӛмендейді.

жүктеу/скачать 9,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: