Ол  олемде ненің бар,  ненің ж о қ екенін түгендеумен  шектеле алмайды. Әрі

Бұл мәселелер өмірде де, философияда да әуел бастан түпкілікті 
шешіліп койылған жүмбақтар емес дедік. О ның аш ылмаған сырлары 
мен толғандыратын жүмбақтары аш ылғандарынан көп. О ның үстіне 
адамның дүниеге қатынасы үнемі оны ң өзінің өзгеруімен бірге өзгеріп 
отырады. Өзгерген адам дүниеге, басқаларға бүрынғыдан басқаш а 
катынас жасайды, ол дүниеге басқаша көзбен қарауы хақ. Сондықтан 
да ф илософ ияны ң өзекті мәселелері тарихта өшпейді, өйткені үнемі 
жаңарып, озінің басқа бір жағынан өмірде алға тартылып отырады.
Бүрынғы философ ия тарихында қалыптасқан белгілі бір пікір 
бойы ңш а, ф и лософ и я ең ж алпы , ең абстракты лы , яғни мазмүны 
жағынан жекеліктен, дара түлғалықтан, қайталанбас сезімділіктен тым 
алыс үғымдардың жүйесі деп саналатын. Олай болса, оны ң үғымда- 
ры мазмүндылықтан барынш а мақүрым болуға тиіс. Өйткені, онда ол 
әлемдегінің бәрін қамтып, ондағылардың бәріне тиіс ортақ белгілерді 
ғана қарастырады. Бүл пікір ф илософ ия “ғылымдардың ғы лы мы ” , 
немесе ф илософия бүкіл дүниені оны ң біртүтастығында алып қарай- 
ды деп түсінудің ж үрнағы . Ш ексіз әл ем н ің біртүтасты ғы , о н ы ң
бүтіндігінің бізге беймәлім екендігін былай қойған күннің озінде де, 
бүл көзқарас ф илософ иядағы адам м әселесін ең негізгі озектілік 
деңгейінен қатардағы көп мәселелердің бірі етіп жібереді. Онда ф и- 
лософ ияны ң қүзырына жатпайтын, оны ң қозғамайтын ешбір мәсе- 
лесі қалмайды. Фштософия пәнін олай түсіну, ең алдымен оның міндеті 
бүкіл әлемді танып-білу деп үғынушылыктан шығады.
Керісінше, ф илософия қүзырына жататын болмыстың да, ойла- 
удың да формалары тек қана ж алпы лык емес. Олар адамдардың жан 
дүниесінде де, ф илософ иялы қ жүйелерде де сезімділіктен, сол про- 
блемаларды шешу, ойласты ру бары сы ндағы ж ан күйзелістерінен, 
толғану, күйінулерінен, жеке түлғалардың дүниені озіндік озгеше коруі 
мен сезінуінен ада болған таза логикалы қ үтымдар емес. Олар- адам- 
дардың дүниеге қатынасыны ң жалпы формалары. Сондықтан олар 
дүниедегі формалардың озіндік дербестігін сақтайды, әрі сол форма- 
лардың адамдық дүниедегі алатын орнын көрсетеді.
Ф и л о со ф и ял ы қ ж үйелердің, үғы мдары мен п р и н ц и п тер ін ің
ғылымнан айрықш а бір ерекшелігі - оларда жеке түлғаның озіндік 
қайталанбас таб ы н ы ң болаты нды ғы . Ол ф и л о со ф и ял ы қ ж үй ен ің
қосымш а, ж ол-ж онекей сырткы белгісі емес, оны ң ішкі табиғаты- 
ны ң ерекшелігі, сонымен катар ф илософия ош пей, ош пейтін қасиет. 
Ол - дүниені озгеше түсіну мен үгыну гана емес, дүниені озгеше кору, 
озгеше сезіну.
Ол жалпы өмірге, дүниеге бірш; 
ды да, философияны да, көркемөн 
өзі. Бүл салалардың дамыған деңг<
іа қа&іТШ0с^ ^ й пгүрад t|i • Ғылым- 
нёІ адамның 
$ЖШ\ъЖШ
ШЪ]каР V^biM
11

жүктеу/скачать 8,52 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: