винттік сы- зықты салу үшін конустың фронталь жэне горизон- таль проекцияларын са- Үстінен көріністе алдынан лып алады. қарағандағы шеңбер, ал қарағандағы көріністс тең бүиірлі үшбүрыш конусты кескіндейді. Конустың та- банындағы батіктерге, мысалы беліккс болсді. шеңберді тең Н М р | | 12 Конус биіктігіне оның табанынан бастап винттік сызықтың адымын өлшсп салады. Табанды қанша баіікке бөлсе, адымды да сонша бөлікке бөледі. Конус та- банындағы бөліну нүктс- лерін онын төбесімен қосады, оның ал ідымның бөліну нүктелері арқылы табан жазықтығына па- раллель жазықтықтар жүргізеді. Осы көмскші коңусты бойынша жазықтықтар шеңберлер қияды. Сәйкес жасаушы мен шеңбердің қиылысу нүктесі конустық винттік сызықтың бойында жатады (155-сурет). ■■ 2 144
Сызбада конустын 12 жасаушысы Д 5, А]5, ..., А' 5 жүргізілгсн. фронталь проскцияда жоғарыда аталған шснбердің проскциялары тең бүйірлі үшбүрыштың табанына лараллель кесінділерге кеккінделген. Осы аталған шсңбсрлср горизонталь проскцияда бүрмаланбай концснтрлі шеңберлерге кескінделеді. Винттік сы- зыктың аныктамасына сүйене отырып, оның нүктелсрі А, А \ ..., А'г жиынының горизонталь Л2, Л2, ..., Л2 және фронталь А\, А\, ..., А? проекцняларын тауып, оларды жатық сызықтармсн қосамыз. Конустық винттік сызықтың горизонталь проскциясы Ар- химед спираши бсрсді. 155-суретте солақай конустық винттік сы- зықтың бір орамы корсетілген. Винттік сызыктар ксңістік сызықтарының қатарына жатады. Кеңістік сызығының нүктслері бір жазықтықта жатпайды. Шеңбср, эллипс, синусоида, Архимед спиралі сияқты қисықтардың барлық нүктелсрі бір жазықтықта жатады. Сондықтан оларды жазықтық қисықтары дейді. Жаттығулар 1. Винттік козғалыс дсп қандай қозғалысты айтады? Винттік қозғалысты беретін қарапайым қозгалыстарды ата. Винттік козғалыс күрдслі қозғалысқа жата ма? 2. Винттік сызық қалай пайда болады? Орам мсн адымның арасында қандай байланыс бар? „ 3. Оңқай және солақай винттік сызықтардың қандаи аиырма- шылықтары бар? , л __ 4. Цилиндрлік винттік сызыкты калай алады. Оның фронталь пооекциясында алынған сызықтың атын ата. 5. Конустык винттік сызыкты қалай алады? Оның горизонталь проекциясында пайда болған сызықтың атын ата. . 6. Дәптеріңе диаметрі 50 м м
биіктіп 40 мм цилиндрд.ң бетіне адымы 40 мм солакай винтт.к сызық сал. Қатгы кағазға
