Оқулық Екінші басылымы Қазақстан Республикасы Білім министрлігі
жүктеу/скачать 20,14 Mb. Pdf көрінісі
|
| 8 10. ШЕҢБЕРГЕ ЖАНАМА ЖҮРГІЗУ
Берілгсн А нүктссі арқылы шсңбсргс жанама жүргізу керск болсын. Алдымсн жанамаға анықтама бсрелік. Қисықтың скі нүктссін қосатын түзуді қшошы дсйді. 17,а-сурсттс көрсстілгсн I қисығының М жәнс N нүктслерін қосатын а түзуі — оның қиюшыларының бірі. М нүктссін орнынан қозғамай, оған ТУнүктссін қисық бойымсн біртіндсп жақындатайық. Сонда қиюшы түзу М нүктссінсн айнала отырып, М жәнс N нүктслсрі бірікксн шскті жағдайда / түзуінс өзгсреді. Осы і түзуі / қисығына М нүктссіндс жүргізілгсн жапама дслінсді, ал М нүктссі жанасу нуктгсі делінсді. Түзудің ксз кслгсн нүктссі арқылы жүргізілгсн жанама сол түзудің өзімсн бірігсді, яғни сол түзудің өзі болады. Берілген Л нүктссі бсрілгсн шснбсргс қарағанда скі түрлі орналасуы мүмкін: ол шсңбердің бойында жатады (17,^-сурст) нсмссс одан тыс орналасады ( 17,б-су рст). Бірінші жағдайда Л нүктссі жанасу нүктссі болады. Жана- су нүктссін цснтрмсн қосатын радиусқа жанама псрпсндику- ляр болады. Сондықтан жа- нама / жанасу нүктссі арқылы өтстін радиусқа псрпсндику- ляр болады (17,ә~сурст). 17-сурст Екінші жағдайда (17,6-сурст) бсрілген Л нүктссін шсңбсрдің цснтрімсн қосамыз да, ЛО кссіндісінің ортасын табамыз. Табылған С нүктссін цснтр стіп алып, О жәнс Л нүктслсрі арқылы өтстін шсңбср жүргізсміз. Шеңбсрлср В нүктссіндс қиылысады. Осы В жанасу нүктссі болатынына көз жсткізу қиын смсс. Бсрілгсн Л нүктссін В нүктесімсн қосатын і түзуі—іздсп отырған жанамамыз. 25 Радиустары К жәнс г болатын скі шсңбсргс ортақ жанама жүргізу ксрск болсын. Екі жағдай болуы мүмкін: жанасу нүктслсрі А жәнс В бсрілгсн шсңбсрлсрдің цснтрлсрін қосатын түзудің бір жағында (18,а-сурст) орналасады нсмесс әр жағында (18,ә-сурст) орналасады. Бірінші жағдайда үлксн шсңбсрмсн цснтрлсс, радиусы бсрілгсн шсңбсрлсрдің радиустарының айырмасына тсң шсңбср жүргізсміз. Осы шсңбсрге кіші шсңбсрдің цснтрінсн жанама жүргізсміз. Бүл жанама радиусы I /?— г I көмскші шсңбсрді М нүктссіндс жанайды. М нүктссін центрмсн қосатын түзу үлксн шсңберді А нүктссіндс қияды. Кіші шсңбсрдің цснтрі арқылы ОіЛ/-гс параллель жүргізілгсн түзу кіші шеңбсрді В нүктссіндс қияды. Жанасу нүктелерін ( А мсн В) тапқаннан ксйін, оларды түзу сызықпсн қосу нәтижесіндс жанама түрғызылады. Екінші жағдаида ФШ-гі 0 \0 г кссіндісін диамстр стіп алып, шсңбср сы- зады (18, в-сурст). Үл- кен шсңбердің цснтрі- нсн радиусы бсрілгсн шеңбсрлердің ради- устарының қосынды- сына тсң шсңбср жүр- гізсді. Осы көмскші шсңбсрлсрдің қиылы- су нүктесін бсрілгсн шсңберлердің цснтр- о,м және ОгМ кесінділсрі шығады. Олардың бі- ріншісі үлксн шсңбсрді жанасу нүктссі бола- лсрімсн қосса, тын А нүктссшде қияды, а л скіншісі ж а - н а м а б а ғы ты н а н ы қ - жүктеу/скачать 20,14 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|