Оқулық Екінші басылымы Қазақстан Республикасы Білім министрлігі

і
89-сурет
90-сурет
Негізгі көріністерден басқа 
қосымша көріпіс,
жергілікті көріпіс
дейтіндер бар. Оларды ке- 
лесі параграфта қарастырамыз. Сызбаның ор- 
тасына алдыңғы көрініс сызылады. Оның оң 
жағына сол ж ақ көрініс, сол жағына оң жақ 
көрініс, төменгі жағына үстіңгі көрініс, жоғарғы 
жағына астыңғы көрініс салынады. Артқы 
көрініс сол ж ақ көріністің деңгейінде оның оң 
жағына сызылады. Негізгі көріністерді осылай- 
ша орналастыруға келісілген. Көрініс-терді
көрсетілген тәртіпте орналастыруды 
проекии-
ялық
байланыста
орналастыру
деиді.
Мүмкіндігінше бүл келісімді бүзбау керек. Кей- 
де негізгі көріністсрді бүлайша орналастыру қолайлы болмауы 
мүмкін. Проекциялық байланысты бүзуға тура келген жағдайда 
нәрссгс қарау бағыты нүсқамамен көрсстіледі. Нүсқаманың үстіне
үлкен әріптер жазылады: 
Одан кейін көріністі қалауымызша
орналастырып, оның үстіне нүсқама сызу керек. Нүсқамадан ксйін 
көріністі белгілеген әріп жазылады. 
-*А, -* Б
,...91-суреттегі нәрсенің
көріністеріне назар аударып қарандар. Онда нәрсснің басты көрінісі 
және үстіңгі корінісі проскциялық байланыста сызылған, ал оң жақ 
көрініс проекциялық байланыста орналаспаған. Нәрсенің басты және 
үстіңгі көріністерінің оң жағында орналасқан қандай кескін? Оның 
жоғарғы жағындағы белгі болмаса, бүл сүраққа жауап беруге бол- 
майды. Басты көріністің жанына қарау бағытын көрсстетін бслгі
82

( қойылған, 
ал ксскіннің үстіне
~*А
деп жазылған. Енді жоғарыда
қойылған сүраққа жауап беруге бо- 
лады. Нәрсенің басты және үстіңгі 
көріністерінің оң жағына сызылған 
оның оң жақ көрінісі ексн. Жоғарыда
гсометриялық 
дснслсрдің 
үш 
көрінісін 
(проскцияларын) 
салып 
көрссттік. Үш көріністің барлығын 
салудың қажсті жоқ. Мысалы, ци- 
линдр үшін бір көрініс (92,а-сурет), 
ал конус үшін екі керініс жсткілікті 
(92,ә-сурет). Сызбаларды оқып үйре- 
ну үшін былайғы уақытта «нәрсенің 
көріністсрі мүмкіндігінше аз болу ке- 
рек» дсгсн шартты есксрмсйміз. Мы- 
салы, тетікбөлшектың екі көрінісі 
бойынша оның үшінші көрінісін салу 
ссебін қарастырамыз. Шынында да,
тетікбөлшсктің екі көрінісі бойынша 
оның үшінші көрінісін салу мүмкін 
болса, оның пішінін анықтау үшін 
екі көріністің жсткілікті болғаны.
Олай болса, үшінші көріністі салудың 
қажсті жоқ.
Жаттығулар
1. 91-сурстте керсстілгсн нәрсснің көріністсрін нүсқамалардьі 
пайдаланбай, проскциялық байланыста сыз.
2. 23-параграфта қарастырылған геомстриялық денелердің қажст 
мелшсрдсгі ксскіндсрін анықтап, оларды осьтсрсіз сызбага, нүкте- 
лерді әріптсрмсн бслгілсмсй, сал.
| 29. ҚОСММША Ж ӨНЕ Ж ЕРГІЛІКТІ КӨРІНІСТЕР
Курдслі тстікбелшектің ксйбір элсмснттсрі нсгізгі керіністердс 
бүрмаланып 
проскциялануы 
мүмкін. 
Мысалы, 
93,а-суретте 
ксскіндслгсн тетікбелшекті қарастыралық. Осы тетікбөлшектің басты 
және үстіңгі көріністері 93,ә-сурсттс салынған. Горизонталь проск- 
цияда үстіңгі көріністс тстікбөлшсктің оң жақ бөлігі бүрмаланып 
түсксн. Басқа нсгізгі көріністсрдің біреуінс тетікбөлшектің бүл бөлігі 
бүрмаланбай түсстіи болар? Бүл сүракқа нәрсснің ксскіндсрін байқап
і
і
і
I
А
91-сурст
92-сурет
83

қарап барып жауап бсругс болады. Тстікбөлшсктің бүл белігі негізгі 
көріністсрдің бірінде де өзінің нақты шамасын сақтамайды, барлық

жүктеу/скачать 20,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: