Оқулық физика 8 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі ұсынған

жүктеу/скачать 0,98 Mb.

бет	150/203
Дата	17.10.2023
өлшемі	0,98 Mb.
	#116969
түрі	Оқулық

1 ... 146 147 148 149 150 151 152 153 ... 203

Байланысты:
Оқулық физика 8 Қазақстан Республикасының Білім және ғылым минис-emirsaba.org

«Үлкен адрондық коллайдер»

F
1
<

F
2
< F
3
< F
4
.
Соңғы тәжірибелерден туындайтын қорытындылар былайша тұжы-
рымдалады:
Э
лектрмагниттің тарту күші оның өзегінің материалына бай-
ланысты өзгеріп отырады; ең үлкен тарту күшін ферромагнит өзегі
бар электрмагнит туғызады.
5. Электрмагниттердің қолданыс таппайтын саласы жоқ деуге бола-
ды. Олар көптеген тұрмыстық аспаптарда да: электр ұсталарында, маг-
нитофондарда, теледидарларда т.с.с. қолданыс тапты. Байланыс техни-
каларының барлық түрле рін: телефонды, телеграфты және радионы
электрмагниттер дің жәрдемінсіз қолдану мүмкін емес.
Электрмагниттер электр машиналарының, көптеген өндірістік авто-
матика құрылғыларының, әртүрлі электртехникалық қондырғылардағы
аппараттарды реттеудің және қорғаудың ажырамас бөлігі болып табыла-
ды. Электрмагниттерді пайдаланудың жаңа саласы – медициналық аппа-
раттарды шығару қарқынды дамып келеді.
6. Алып электрмагниттер элементар бөлшектерді үдететін син-
хрофазатрондарда, болашақтың термоядролық реакторларында қол-
данылады. Аса алып электрмагниттер 2008 жылы салынып біткен
«Үлкен адрондық коллайдер» деп аталатын элементар бөлшектердің
әлемдегі ең үлкен үдеткішінде қолданыс тапты. Оны салуға 100 елдің
10 000 ғалымдары атсалысты. Франция мен Швейцарияның шегара-
сын қамтитын ұзындығы 26 659 м болатын шеңбер тектес жер астын-
Все учебники Казахстана на OKULYK.KZ
*
Книга предоставлена исключительно в образовательных целях
согласно Приказа Министра образования и науки Республики Казахстан от 17 мая 2019 года № 217

163
да салынған құбырдың сырты электрмагниттермен қапталған (су-

рет 6.9).
Сондай-ақ алып электрмагниттер болашақта термоядролық энер-
гия өндіретін реакторлардың да ең негізгі бөлігі болып табыла-
ды. Қазақстанда материалтану мақсатында салынған «
Токамак»
деп аталатын термоядролық ғылыми-зерттеу қондырғысының да
негізгі бөлігі электрмагниттерден тұрады (сурет 6.10). Өйткені
термоядролық қондырғыларда зарядталған бөлшектердің (протондар
мен электрондардың) температурасы миллиондаған градусқа жетеді.
Температурасы аса жоғары ондай зарядталған бөлшектерді

жүктеу/скачать 0,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 146 147 148 149 150 151 152 153 ... 203