209
ПРОЕКТ
1. Электрлік және магниттік құбылыстарға байланысты 8-сынып
материалдарынан мынадай қорытынды жасауға болады. Электр өрісін
электр заряды бар денелер туғызады. Бойымен электр тогы (зарядтары)
өтетін өткізгіштің төңірегінде магнит өрісі пайда болады. Қозғалмайтын
зарядтың электр өрісі барлық уақытта да өзгеріссіз қалады. Бірқалыпты
қозғалатын зарядтардың, яғни тұрақты электр токтарының төңірегінде
пайда болатын магнит өрісі де өзгермейді.
9-сыныпта электр заряды бар бөлшектердің айнымалы қозғалыстары
қарастырылады. Осыған орай
зарядтар айнымалы қозғалыс жасаса, онда
олардың төңірегінде қандай өріс пайда болады
? деген сұрақ туындайды.
Бұл сұрақтың жауабын ағылшынның ұлы ғалымы Максвелл тапты.
Электр зарядтары айнымалы қозғалғанда, яғни кез келген айнымалы
токта электр өрісі де, магнит өрісі де уақыт өтуіне қарай өзгеріп оты-
рады. Сонымен қатар бұл айнымалы өрістер, Максвеллдің 1865 жылғы
теориялық пайымдауынша, өздерін біртұтас
электрмагниттік өріс
тү-
рінде көрсетеді.
Максвелл сегіз жыл бойы тынбай жүргізген теориялық талдауларын
1873 жылы қорытындылап, электрмагниттік өрістің теориясын жасады.
Ол өз теориясында біртұтас электрмагниттік
өрістің бос кеңістікте де
толқын түрінде тарай алатынын дәлелдеді. Максвеллдің электрмагниттік
өріс теориясы былайша тұжырымдалады:
1)
айнымалы электр өрісі кеңістікте өзгеріп отыратын магнит
өрісін тудырады
;
2)
айнымалы магнит өрісі кеңістікте өзгеріп отыратын электр
өрісін тудырады
;
3)
бір-біріне алма-кезек түрленіп отыратын, айнымалы электр және
магнит өрістерінің ажырамас бірлігін
Достарыңызбен бөлісу: