Оқулық физика 9 проект башарұлы Р. т б
Еркін тербелістер деп қандай тербелістерді айтады? 2
жүктеу/скачать 5,74 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Есеп шығару мысалы 1-есеп.
- Есеп мазмұнын талдау
- Сұрақтар Берілгені ХБЖ бойынша
- Эксперименттік тапсырма Жаттығу 5.5 187 ПРОЕКТ §32.
| 1. Еркін тербелістер деп қандай тербелістерді айтады?
2. Үйкеліс күші тербеліс амплитудасын неліктен азайтады? 3. Неліктен өшетін тербелістерді гармониялық тербелістер деп атауға бол- майды? 4. Еріксіз тербелістер деп қандай тербелістерді айтады? 5. Еріксіз тербелістердің амплитудасының мәжбүрлеуші күштердің жиілі- гінің өзгерісіне тәуелділігін қалай көрсетуге болады? 6. Қандай құбылысты резонанс деп атайды? 7. Резонанстың пайдалы және зиянды әсеріне мысал келтіріңдер және оны жою әдістерін сипаттаңдар. 8. Төмендегі мысалда келтірілген есептің шығару жолдарын түсіндіріңдер. Есеп шығару мысалы 1-есеп. Бірдей уақыт ішінде бірінші математикалық маятник 50, ал екіншісі 30 тербеліс жасайды. Олардың біреуі екіншісінен 32 см қысқа болса, маятниктердің ұзындықтары қандай? Есеп мазмұнын талдау Математикалық маятниктердің тербеліс периодтары Галилей формуласымен анықта- лады: T = 2 π l g . (1) Период деп толық бір тербеліс жасауға кеткен уақытты айтады: T = t n , мұндағы Сұрақтар ? Берілгені ХБЖ бойынша n 1 = 50 n 2 = 30 ∆ l = l 1 – l 2 = = 32 см t 1 = t 2 l 1 – ?, l 2 – ? ∆ l = 0,32 м n – берілген t уақыттағы тербелісте саны. Жоғарыдағы теңдіктердің сол жақтары тең, ендеше олардың оң жақтары да тең: t n = 2 π l g . Бұл теңдіктің екі жағын да квадраттап мына өрнекті аламыз: t n 2 2 = 4 2 π l g , бұдан t n l g 2 2 2 4 = π ⋅ ⋅ . (2) Бірінші маятник үшін: t n l g 1 2 2 1 2 1 4 = π ⋅ ⋅ . 186 ПРОЕКТ Екінші маятник үшін: t n l g 2 2 2 2 2 2 4 = π ⋅ ⋅ . Есептің шарты бойынша t 1 = t 2 , ендеше: 4 4 2 1 2 1 2 2 2 2 π π ⋅ ⋅ ⋅ n l g n l g = ; n l n l 1 2 1 2 2 2 ⋅ ⋅ = . (3) Есептің шарты бойынша ∆ l = l 2 – l 1 ; l 2 = l 1 + ∆ l . l 2 -нің мәнін (3)-ке қойып, l 1 шамасын табамыз: n l n l l 1 2 1 2 2 1 ⋅ ⋅ + ∆ ( ) = ; бұдан l n l n n 1 2 2 1 2 2 2 = ⋅ ∆ − . (4) Шешуі: (4) теңдігіне берілген шамаларды қойып, l 1 таба мыз: l 1 = l 1 0 18 = 9000,32 1600 ì = ì. , l 2 = l 1 + ∆ l = 0,18 м + 0,32 м = 0,5 м. Жауабы : l 1 = 0,18 м; l 2 = 0,5 м. 1. Массасы 100 г жүк жиілігі 2 Гц болатын тербеліс жасайды. Серіппенің k қатаңдығын табыңдар. 2. Маятникті Жерден Айға апарса, оның тербеліс периоды қалай өзгереді? Айдың массасы Жер массасынан 81 есе кем, ал Жер радиусы Ай ра- диусынан 3,7 есе үлкен. 3. Қатаңдығы 16 H/м серіппеге ілінген массасы 200 г дене горизонталь жазықтықта 2 см амплитудамен тербеледі. Дене тербелісінің циклдік жиілігін және жүйенің энергиясын анықтаңдар. 1. Секундтық тілі бар сағаттың көмегімен әткеншектің тербеліс периодын анықтаңдар. Әткеншектің тербеліс периодын әуелі онда кішкентай бүлдіршін отырған жағдай үшін, одан кейін жасөспірім бала отырған жағдай үшін анықтаңдар. Тербеліс периодтарының алынған мәндерін салыстырыңдар. 2. Қолдарыңда бар резеңке жіптің қатаңдық коэффициентін анықтаңдар. Өздеріңе белгілі формула бойынша резеңке жіпке ілінген массасы бел- гілі жүктің тербеліс периодын есептеп шығарыңдар. Содан кейін осы маятниктің тербе-ліс периодын анықтауға арналған тәжірибе жасаңдар да, алынған нәтижені есептеу нәтижесімен салыстырыңдар. Эксперименттік тапсырма Жаттығу 5.5 |