Оқулық жалпы орта білім беру деңгейінің жаңартылған мазмұндағы

109
де ген ма қа ла жаз ған бел гі лі ақын Қа жы тай 
Ілиясұ лы: «Уа, да ри ға, не ден ай ырыл ма-
дық?! Қа зақ тың қай ран, тұл пар ла ры-ай!.. 
Ұлы да ла ның о, ше ті мен бұ, ше ті не көш пелі 
ал тын дай қо па ры лып, көк те ңіз дей са пы-
рыл ған қа зақ ұлы сы ның мыңжыл дық тан 
мың жыл дық қа ірік теп, ға сыр дан ға сыр ға 
сұ рып та ған ең үл кен ол жа сы да, ең қа ру лы 
қа на ты да тұ қы мы оз ған тұл пар ла ры еді-ау! 
Әрі де оны өте қас тер ле ген ата-ба ба ла ры-
мыз бей не сін тас қа қа шап, аңыз-ер те гі лер ге 
ілік тір се, бе рі де гі ле рі ер-тұр ма ны на дей ін 
ал тын мен ап тап, кү міс пен күп теп, ие сі нің 
сүйе гі мен бір ге жер ле ме ді ме?!
 
Ат бәй ге сін 
қа зақ да ра қы лық тан жа са ма ған, қан дай 
жер де қан дай тұл пар дың тұ қы мы бар, со ны 
бі лу үшін ат ай да ған» 
(«Жас а за», 2007)
де ген сө зі нен де жыл қы мен бі те қай нас қан 
қа зақ та ри хын та ну ға бо ла ды.
Ақын «На мы сым дай ешкiмге тап тат па-
ған, Түркiстан ның күм безi ас қақ та ған» деп 
V–VІ ға сыр лар да ір ге та сы қа ла нып, «Кі ші 
Мек ке» атан ған Қа зақ хан ды ғы ның ас та на-
сы – Түр кіс тан қа ла сын өзі нің на мы сы на те-
ңей ді. Ха лық да на лы ғын да «қо ян ды қа мыс 
өл ті ре ді, ер ді на мыс өл ті ре ді» де ген сөз те гін 
ай тыл ма ған. Түркістан күмбезі дегені – 
ХІV ға сыр да Ақ сақ Те мір сал дыр ған Қо жа 
Ах мет Ясауи ке се не сі. Қа зір гі мә лі мет бой ын-
ша мұн да қа зақ тың 21 ха ны мен 110-ға жу ық 
би ле рі мен ба тыр ла ры жер лен ген. Бұ лар дың 
ішін де біз бі ле тін Абы лай хан, Есім хан, Хақ-
на зар хан, Тәуке хан, Қаздау ыс ты Қа зы бек 
би, Қан жы ға лы Бө ген бай ба тыр, Ма май ба тыр 
т.б. көр нек ті тұл ға лар бар. Бір ес те бо ла тын 
нәр се, ке се не ге қа зақ тар кез кел ген адам ды 
жер леу ге рұқ сат бер ме ген, тек қа на үш жүз ге 
даң қы жай ыл ған хан дар мен би лер, ба тыр лар 
мен қай рат кер тұл ға лар ға на алыс тан ар найы 
әке лі ніп жер ле не тін бол ған. «Ба ба ла рым жа-
тыр ғой ба та берiп, Аруақ тар ама на тын ақ тап 
ба ғам» деп осы ке се не де жат қан әр бір тұл ға-
ның «елі міз дің құт-бе ре ке сін қа шыр мау ға, 
же рі нің ше ті не жау ая ғын ти гіз беу ге, дұш-
пан ды ба сын дыр мау ға, ба сы нан сөз асыр мау-
ға» ти гіз ген ық па лы на бас иіп, тағ зым етіп 
отыр.
Ел­қорғаны­–­ер­жігіт
Ұлық бек Ес дәу лет тің «Киіз 
кі та бы нан» із де ген нәр сең­
нің бә рін та бу ға бо ла ды. Бұ­
дан қа зақ тұр мы сы мен қа зақ 
жан дү ние сі нің талай та бын 
та ба ала сыз, талай қат па ры­
на үңі ліп, ой жү гір те ала сыз.
Әбіш­Ке­кіл­баев
Зерделі­ой
Ұлық бек Ес дәу ле т – өз тұс­
тас та ры нан әде би ет ке әл де­
қай да ер те ке ліп, жұрт кө зі не 
ер те ілік кен жі гіт. Ол шә кі рт­
тік мек теп тен шұ ғыл түр де 
өт ті де, өлең де гі өз жо лын, өз 
үнін бір ден­ақ бел гі леп ал ды. 
Үне мі із де ніс үс тін де жү ре тін 
бұл ақын өлең де рі де бү гін­
де бұ рын ғы дан да ау қы мын 
ке ңей тіп, бұ рын ғы дан да те­
рең дей түс ті. Оның өлең де рі 
ен ді қа зір гі қа зақ поэ зия сы­
ның прин цип те рі сәт ті лік те рі 
мен перс пек тив ті тен ден ция­
ла ры на ар нал ған ең бек тер­
де сөз бо ла ала тын дай дең­
гей ге кө те ріл ді дей ала мыз.
Те­мір­хан­Ме­дет­бек

жүктеу/скачать 6,55 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: