Оқулық Жалпы редакциясын басқарған профессор Т. М. Досаев Алматы



жүктеу/скачать 0,53 Mb.
бет28/171
Дата18.05.2022
өлшемі0,53 Mb.
#34912
түріОқулық
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   171
Байланысты:
(KZ) АДАМ АНАТОМИЯСЫ ДОСАЕВ

paries anterior

- жоғарғы жақсүйек төмпесі;

-tuber maxillae

Артқы қабырғасы,
paries posterior

- сынатәрізді сүйектің қанаттәрізді өсіндісі;

- processus pterygoideus ossis


sphenoidalis

Медиалды қабырғасы,
рaries medialis

- таңдай сүйектің перпендикулярлы табақшасы

- lamina perpendicularis ossis palatini




  1. кесте. Қанат-таңдайлық шұңқырдың қатынастары




Қатынас атаулары

Қабырғаларды түзетін сүйектік құрылымдар

Қазақша атаулары

Латынша атаулары

Дөңгелек тесік,
foramen rotundum

-ортаңғы бассүйек шұңқыры

- fossa crania media

Төменгі көзұялық саңылау, fissura orbitalis

-көзұя

- orbitа

Қанаттәрізді өзек,
canalis pterygoideus

- сыртқы бассүйектің негізі

-basis crania externa

Сынатәрізді-қанат тесігі, foramen sphenopalatinum

- мұрын қуысы (ортаңғы мұрын жолы)

- cavitas nasi (meatus nasi medius)

Үлкен таңдай өзегі,
canalis palatinus major

- ауыз қуысы

- cavitas oris

Қанат-жоғарғы жақсүйектік саңылау, fissura pterygomaxillaris

- самайасты шұңқыр

- fossa infratemporalis


  1. кесте. Қанат-таңдайлық шұңқырдың қатынастары мен түзілістері




Қатынас атауы

Түзілістер

артериялар

веналар

нервтер

Дөңгелек тесік, foramen rotundum







-n. maxillaries (V- жұптың 2 тармағы)

Төменгі көзұялық саңылау, fissura orbitalis inferior

- а. infraorbitalis (a.maxillaris-тeн)

-v. infraorbitalis

(pl.venosus pterygoideus-тің құйылысы)
- n. zygomaticus et n. infraorbitalis (V- жұптың n.maxillaris- інен)

Қанаттәрізді өзек,
canalis pterygoideus

- а. canalis pterygoidei (a.maxillaris-тің a. palatina descendens- інен )

- v. canalis pterygoidei (pl.venosus pterygoideus-тің құйылысы)

- n. canalis pterygoidei (n. petrosus major мен
n. petrosus minor-дің қосылыуынан )

Сынатәрізді-қанат тесігі, foramen sphenopalatinum

- а. sphenopalatina (a.maxillaris-тeн)

- v. sphenopalatina
(pl.venosus pterygoideus-тің құйылысы)

- rr. nasalis posteriores superiores mediales et laterales

Үлкен таңдай өзегі,

- a. palatina descendens

- vv. palatinae

- n. palatinus major

canalis palatinus major

(a.maxillaris-тeн)

(pl.venosus pterygoideus-тің құйылысы)

et nasales posteriores inferiores (ganglion pterygopalatinum- нен)

Қанат-жоғарғы жақсүйектік саңылау, fissura pterygomaxillaris

  • a.maxillaris




  • aa. palatinae minores (a.maxillaris-тің

a. palatina descendens-
інен )

- plexus venosus pterygoideus (v. retromandibularis-тің құйылысы);

- nn. palatini minores


(ganglion pterygopalatinum- нен)

Жаңа туылған нәресте бассүйегі

Нәресте бассүйегінің клиникалық тәжірибеде нақтылы ескерілуі қажет ересек адам басүйегімен салыстырғанда бірқатар маңызды ерекшеліктері бар.



  1. Нәресте бассүйегінің өзіне тән белгісі еңбектердің болуы (16-сурет) Бассүйек күмбезі сүйектерінің аралығындағы дәнекертіндік аймақтар еңбектер, fonticuli, деп аталады.

Барлығы 6-еңбектерді ажыратады. Арасындағы ең үлкені, маңдай мен шеке сүйектерінің аралығында орналасқан, өмірінің 2-жылының басында бітісетін алдыңғы (маңдай, үлкен) fonticulus (occipitalis, minor) , шүйде және шеке сүйектер арасында орналасып туылған нәрестенің 2 айлығында толығынан жабылады. Бүйір: сынатәрізді және емізіктәрізді еңбектер жұп, оларды сипап анықтау мүмкін емес, туылған нәрестенің 2 жетілігінде бітіседі. Сынатәрізді еңбек, fonticulus sphenoidalis, шеке сүйектің сынатәрізді бұрышы аймағында, ал емізіктәрізді еңбек, fonticulus mastoideus, шеке сүйектің емізіктәрізді бұрышында орналасқан.

  1. Сүйекаралық жіктер кең, жалпақ. Өмірінің 3-жылында тісті жіктер, sutura serrata, қалыптаса бастайды.

  2. Бассүйектің мисауыт бөлігі беттік бөлігінен 8 есе көлемділеу (ересектерде 4 есе)

  3. Бассүйек негізі сүйектері бір-бірімен кең шеміршектік және дәнекертіндік қабаттар арқылы қосылған.

  4. Көзұяға кіреберіс кеңдеу.




  1. Шеке және маңдай төмпелерінің күшті дамуының әсерінен поrта verticalis, төртбұрышты болып қалыптасады.

  2. Жақсүйектердің толық дамымағанынан бассүйектің беттік бөлігі аласалу болады.

  3. Бассүйек сүйектеріндегі бұлшықеттер бекитін нүктелер әлсіз айқындалған (сызықтар, төмпелер, өсінділер және т.б.)

  4. Бассүйектерде диплоикалық зат, diploe, мүлдем жоқтың қасы.




  1. Сүйектердің милық бетінің бедері анық емес (impressiones digitatae, juga cerebralia, sulci arteriosi)

  2. Мұрын қуысы көлемінің салыстырмалы қысқа және тарлау болуы балалардағы мұрындық тыныс алудың жиі бұзылуы. Себептерінің бірі болып табылады.

  3. Сыртқы есту өтісі қысқа және кең, төменгі қабырғасында (дабыл табақшасы) тесіктердің болуы оның жиі қабыну үрдісіне (отит) ұшырауының бір факторы.

19-кестеде Кейбір бассүйек сүйектерінің арасындағы қомақты айырмашылықтар ұсынылған.



  1. кесте. Жаңа туылған нәрестенің бассүйек сүйектері құрылысының ерекшеліктері және олардың бөліктерінің синостоздану мерзімдері




Сүйектер атауы

Айырмашылық белгілері

Шүйде сүйек, os occipitalе

- сүйек бөліктерінің синостоздануы нәресте 3 жасқа басқанында басталады;

Маңдай сүйек, os frontale

  • жұп бөліктері нәресте 2 жасқа келгенінде синостоздалады;




  • маңдай қойнауы қалыптасқан;




  • қабақүсті доғалар айқындалмаған,

Шеке сүйек, os parietale

- сүйек бұрыштары тегіс;

-tuber parietale жақсы айқындалған;

Торлы сүйек, os ethmoidale




  • сүйектер бөлігі 6 жасқа келгенінде синостоздалады;

Сынатәрізді сүйек, оs sphenoidale

  • сынатәрізді қойнау жетілмеген;




  • сүйек бөліктері 8 жасқа қарай синостоздалады;

Самай сүйек, оs temporale

  • сүйектер бөліктері 13 жасында синостоздалады;




  • емізіктәрізді өсінді әлсіз айқындалған;




  • сыртқы есту өтісі кеңдеу;




  • даблы бөлігі толық жетілмеген. Сыртқы есту тесігі сүйектік сақина пішімінде емес;

  • бізтәрізді өсінді дара сүйектік түзіліс;

Жоғарғы жақсүйек,
maxilla

  • альвеолярлық өсінді жетілмеген;




  • альвеолярлық өсіндіде тістер жоқ;




  • fossa canina айқындалмаған;

Төменгі жақсүйек,
mandibula

  • альвеолярлық өсінді жетілмеген;




  • альвеолярлық өсіндіде тістер жоқ;




  • processus coronoideus айқындалмаған;




  • spina mentalis дамымаған;

Мұрын сүйегі, os nasale

- салыстырмалы көлемі кішірек (сүйекті мұрын жетілмеген)

Желбезек, vomer

- 2 табақшадан тұрады (10-12 жасында бітіседі)

Тіласты сүйек, os hyoideum

- сүйек бөліктері 30 жасқа басқанда синостоздалады.

Бассүйектің жыныстық ерекшеліктері

Адам сүйегінің жыныстық ерекшеліктері болымсыз. Сондықтан еркек пен әйел сүйектерін бір-бірінен айыру біршама қиындықтар тудырады. Әр уақытта анық көрінбейтін жыныстық ерекшеліктерге тоқтала кетуді қажет деп санадық.


Олар төмендегідей:



  1. Еркек бассүйегінің сыртқы бетінің бедері (қырлар, сызықтар, төмпелер) жақсырақ жетілген, қабақүсті доғалар көлемділеу, шүйде шодыры күштірек жетілген.

  2. Әйел бассүйегіндегі көзұя салыстырмалы кеңірек.




  1. Еркек бассүйегіндегі ауалы қойнаулардың көлемі үлкендеу.




  1. Еркек бассүйегі әйел бассүйегіне қарағанда қалыңдау.




  1. Еркек төменгі жақсүйегі салмақтылау, көрнектілеу.




  1. Еркек төменгі жақсүйегі тармақтарының бұрыштары көбінде тік болып келсе, әйелдерде жазықтау.

  2. Еркектерде бассүйектің беттік, ал әйелдерде мисауыт бөліктері жақсы жетілген.


жүктеу/скачать 0,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   24   25   26   27   28   29   30   31   ...   171



©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет
Lessons
Curriculum vitae
Documents