Оқулық Ѳнделген ж әне толықтырылған 2-басылым Н. М. Жариков, Л. Г. Урсова
XIV Тарау. Психопатиялар ШИЗОИДТЫ ПСИХОПАТИЯ
жүктеу/скачать 11,02 Mb. Pdf көрінісі
|
| 238
XIV Тарау. Психопатиялар ШИЗОИДТЫ ПСИХОПАТИЯ Шизоидты психопатиямен сыркат адамдар тұйыктығымен, карым-катынаска түспеушілігімен ерекшеленеді, айналасындағылармен карым-катынас жасау өте киын. Бұлар бала кезінде жиі үй жағдайында жалғыз, тыныш, байсалды ойындарды ойнағанды ұнатады, ешкашан өз күйзелістерімен ата-анасымен бөліспейді, кұрбыларымен тіл табыса алмайды. Кейіннен жағдайлар мәжбүр еткенде ғана достык катынас кұрады, бірак контакт формальді сипатта болады. Аса сезімталдык немесе эмоциялык суыктык касиеттерінің бірінің басым бо луына байланысты экспансивті және сенситивті шизоидтар деп ажыратылады. Сенситивті шизоидтар — тым өкпелегіш, кек ұстанғыш, сезімтал және өз та- рапына бағытталған әділетсіздікті ұзак уайымдап жүреді. Экспансивті шизоидтар, керісінше, айналасындағы адамдарға катысты эмо- ционалды «анесетезия» элементтерімен ерекшеленеді. Олар ешкімнің сөзіне кұлак аспайды, өзінің көзкарасы дұрыс деп есептейді және карым-катынаста өзін суык ж әне жоғары ұстайды. М амандык катынаста кұрғак ж әне ресми катынаспен ерекшеленеді. Негізгі мінез сипаты айналадағыларға немкұрайлык болып табылады, бұл әсіресе, жакын адамдарына катысты жағдайда анык көрініс береді (ата-анасы, туыстары және т.б.). Наукас К., 28 жаста, физик. Әжесі (әкесі тарапынан) психикалык аурумен зардап шегіп, психиатриялык ауруханада кайтыс болған. Әкесі тұйык, көп сөйлемейтін адам, казір отбасынан бөлек тұрады. Шешесі ак көңіл, жаркын адам, мамандығы — музыкант. Наукас мерзімінде отбасында бірінші бала болып дүниеге келген. Жүктілік кезінде ешкандай ауытку болмаған. Бала кезінде тұйык, жайбасар болған. Тәрбиешілер оның ұкыпсыздығын, немкұрайлығын атап айткан. Ауру киім ауыстыратын бөлмеде жартылай шешініп, отырып калатын болған, әркашан аска кешігіп келетін және ебедейсіз болған. Бір орында отырып ойнайтын, ты ныш ойындарды ұнататын. Мектепке дейінгі уакытта окуды және есеп шығаруды білген. Мектепке 7 жасынан барған, жаксы окыған. Дене тәрбиесі пәнін ұнатпаған, себебі икемсіз болған. Наукастың жүрісі икемсіз болған, сыныпта- стары оны мазак еткен. 11 жасында физика пәніне аса әуестенген. Бос уакытының барлығын кітапханада, үйірмелерде өткізген. Бірнеше рет ересектерге физика пәнінен білімін көрсетіп, таңдандырған. Окуында болған кез келген жағымсыз жағдайларға уайымдайтын болған. Бір күні сирек кездесетін сөздік кітабын жоғалтып алғаны үшін бірнеше сағат бойы жылаған және ұзак уакыг бойы көңіл- күйі түсіп жүрген. Осы кезде әке-ш еш есінің айыры лы сканы на мүлдем уайымдамаған. Бұл жөнінде естіген сәтте наукас біраз ұнжырғасы түсіп, аз уакыт өткен соң колын бір сермеп, кезекті олимпиадаға дайындала бастаған. 7 сынып- та физика-математикалык мектепке ауыскан. Жаксы окыған. Сыныптастарымен карым-катынасы нашар болған, себебі, оны «мактаншак және мансапкұмар» деп санаған. Өзінің секірмелі жүрісінен ұялатын болған, әсіресе, кыз балалардың көздерінде күшейіп кететін болған. Мектепті алтын белгіге бітіріп, институтка түскен. Бірнеше уакыт бойы жатакханада тұрған, бірак көп ұзамай үйіне кайтып келген. Жатакханадағы шуға үйрене алмаған, ешкіммен тіл табыса алмаған, акшаны дұрыс жұмсай білмеген және т.б. себептер болған. Институтта екі кур- Психастениялық психопатия 239 стасымен достаскан, олармен жаксы араласакан, бірак студенттік жиындарға катысудан мүлдем бас тарткан. Институт бітірген соң аспирантураға кабылданып, кандидаттык диссертация корғаған. ҒЗИ -на келіп жұмыска орналаскан, казір де сол жерде кызметте. Әріптестерімен катынасы ұстамды, кызметке ғана бай ланысты. Осыдан екі жыл бұрын бір кызбен танысып, ұзак уакыт көңіл білдіріп жүрген, бірак үйленуге ұсыныс жасай алмаған. Үйлену ғылыми жұмыска кедергі жасайды деп есептеген. Соңғы кездері екі ғылыми эксперименттің үзілуіне бай ланысты ұйкысы бұзылған, басы ауырып, көңіл-күйі төмендеген. Анасына де- малып, емделгісі келетінін айтып, анасының акылымен психиатрға көрінген. Соматикалык жағдайы: дене бітімі астеникалык, дене салмағы аздап төмен, тері жабындысы бозғылт. Ішкі мүшелерінде патология жок. Неврологиялык жағдайы: ОЖ Ж -нің органикалык закымдануы белгілері жок, краниограмма және көз түбін зерттегенде өзгеріс жок. Психикалык жағдайы: бағдары жан-жакты дұрыс. Бөлімше ішінде жүрісі секірмелі, колын кең ашып, сермеп жүреді. Қозғалысы жылдам, икемсіз. Әңгімелесуге кұлыксыз. Сұракка асыкпай, біртекті, дәл жауап береді. Сөйлесу кезінде жұмсарып, ашыла бастайды. Көптеген невроздык шағымдар айтады. Көңіл-күйі төмен. Өзінің жағдайын соңғы кездегі жұмысындағы сәтсіздікгермен байланыстырады. Бөлімшеде тек «саналы наукастармен» карым-катынас ұстайды. Кітап окиды. Шахмат ойнайды. Көңіл күйі калыптасып келе жатыр. Өзін жоғары бағалайды, өзіне айтылған сынды көтермейді. Интеллектісі жоғары. Жаксы интеллектуалды кабілеті біркатар тәжірибелік карапайым мәселелерді игере алмаушылыкпен жеке ситуацияларды бағалаудағы пассивтілікпен, бірбеткейлік- пен ұштасады. Өнімді психопатологиялык симтоматика байкалмайды. жүктеу/скачать 11,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|