сэйкес аксиомадан туындайтын болғанда дәлелденген немесе акиқат деп
саналады. Алайда, «акикат» жэне «жалған» ұгымдары көп мағыналы,
білімнің эр саласына катысты эр түрлі мэнге ие болады. Мысалы,
математикада акикат ұғымы мынадай тұжырымның - «теорема дегеніміз
мынадай да, мынадай ережелермен дәлелденеді» деген тұжырымньщ
синонимі ретінде көбірек колданылады. Жэне мұнда ешкандай қателік
жоқ. Бұл ерекше сөз тіркестері, математика үшін формальды дұрыстык,
формальды есептеу немесе корытынды шығару ең негізгі мэселе
(жалғыз болмаса да) екендігін баса көрсетеді. Алайда математиканы
практикада
-
ғылым мен техникада колдануға келгенде мэселе
түбірімен өзгереді.
Мысалы,
көп өлшемді
геометрияда жалаң
формальды жолмен ғана бекітілген жэне формальды акикат деп
есептелетін теоремалар мен тұжырымдар бар. Әзірше олар ешкандай
накты
физикалық
үдерістерге
қолданылмайтындыктан,
олардың
шындықпен сэйкестілігі туралы сөз козғау артық. Соньмен бірге,
оларды жалған деп есептеуге де болмайды, өйткені, олар қатаң
дәлелденген. XIX ғасырда Лобачевскийдің, Риманның және Больяидің
евклидтік емес геометриясы ашылған кезде, оларды материалдық
шындыкка колдануға келмейтін математикалық курьез деп есептеді.
Олар тек дэлелдеуші, дүрыс кұрылымдар саналды. Алайда, XIX ғасырда
Эйнштейн гравитацияның жаңа теориясын - салыстырмалылықтың
жалпы теориясын қүрды. Ол евклидтік емес геометрияға сәйкес
келетіндей физикалық үдерістер кеңістікте жүзеге асатьшдығын
дәлелдеді.
Салыстырмалылык
теориясы
эксперименталды
түрде
жүктеу/скачать
Достарыңызбен бөлісу: |
