түсірген “Әлемдік нустің” (элемдік ақыл) арқысында әрекеті бөлшектер бір-бірінен бөлініп, ал біртектілрі қосылып, жекеленген сезімдік заттар пайда болады. Нус - жұка, жеңіл зат, ол өзі жарататын затгар элемінде тұратынына карамастан, олармен араласпайды, себебі оның басқа заттармен косылу мүмкіндігі жок. Ешкандай денелер баскаша жолмен пайда болмайды жэне жойылмайды, олар тек бар заттардың қосындысынан пайда болып, ал олардың бөлінуінің аркасында сол зат ретінде жойылып, бөлшектерге айналып, кейін олар кайтадан косылып баска зат болып, т.б. сѳйтіп шексіз дами береді. Мысалы, ауыр, дымкыл тығыз бѳлшектер әлемнің ортасы. Онда жиналып, олардан жер пайда болса, жеңіл, жылы, кұрғак бѳлшектер ауыр бѳлшектерден бѳлініп, жоғары кѳтеріледі де, олардан аспан элемі пайда болады. Аспанда ылғи қозғалыста болатын тастар бар, сол козғалыстың аркасында олар куламайды, егер аспан ѳз козғалысын токтатса, онда ол жерге кұлап тұсер еді, ал аспан ѳз козғалысын бэсендеткенде ондағы тастар жерге кұлап түсіп жатады. Айда жер сияқты, онда да жазыктык, тау-тасты жерлер бар, ол ѳзіне жарыкты күннен алады, ал күн болса, ол - балкыган темір мен жанып тұрған тастардан тұрады, аумағы жағынан пелопонестен аз-ак үлкен. “Тіршіліктің ұрығы” жоғарыдан (аспаннан) жерге жауын (жаңбыр) арқылы түседі. Тіршілік үрығы гомеомерийдің бір бөлігі ғана. Анаксагордың пікірінше, заттарды карама-қарсы касиеттеріне танып-білуге болады. Мысалы, салкын жылу арқылы, тэтті-ащы т.б. Бірак, сезім мүшелері, соның ішінде түйсік бізге ақикатты ашып бермейді, себебі гомеомерийді сезім мүшелері аркылы танып-білу мүмкін емес, оны тек ақыл-ой арқылы тани аламыз.
