оның философиясының негізін аспан, немесе жалпы табиғи элем емес, адам, оның жердегі өмірі мен тіршілігі күрайды, яғни антропоцентристік сипат алады. Конфуций ең алдымен адамның адамгершілік әрекетіне назар аударады. Ол аспанның үлесімен белгілі бір этикалық қасиеттерге ие болған адам мораль заңына - даоға сәйкес қылық жасауы тиіс жэне бұл касиеттерді оқу процесінде жетілдіруі тиіс деп жазды. Окытудың максаты Конфуцийдің шығарған концепциясына сай "идеалды адам", "қайырымды ер" (цзюн-цзы) денгейіне жету болып табьшады. "Цзюн- цзыға" жақындау үшін эрбір адам біркатар этикалык принциптерді сақтауы керек. Олардың ішіндегі негізгісі "өзіңе қаламағанды өзгеге жасама" деген ережеге сай отбасы мен мемлекеттегі адамдар арасындағы идеалды қатынастар заңын білдіретін өмір концепциясы (адамшылық, іумандылык, сүйіспеншілік) болып табылады. Жоғарыдағы келтірілген ереже адамгершілік императив ретінде кейінірек эртүрлі варианттарда "ежелгі" Грециядагы "жеті 142
данышпандардың" ілімдерінде, Інжілде, Кантта кездеседі. Конфуций сяо (кішініц инабаттылығы жэне ата-анаға, үлкенге деген құрмет) принципіне де үлкен көңіл бөледі. Ол өзге жақсы касиеттердің негізі жэне "үлкен отбасы" ретінде карастырылатын елді баскарудың эффективті методы болып табылады. Конфуций және оның ізбасарларының ілімімен катар ертекытай философиясындағы келесі бір бағыт - даосизмді де атап өтуге болады. Оның негізін калаушы Лао-цзы деп саналады. Даосизмнің түпкі идеясы дао туралы ілім болып табылады. Дао - бұл жекелеген адамның кылығы
