Демокрит - адам туралы ілімдегі материалистік монизмнің өкілі. Демокрит бойынша, адам - табиғаттың бөлігі, табиғат сиякты ол да атомдардан тұрады. Адамның жаны да атомдардан кұралады. Тэннің өлуімен бірге жан да жойылады. Оның айтуынша өмірдің максаты - бақыт, бірак ол тэннің лэззат алуы мен өзімшілдік емес. Бакыт бұл ең алдымен рухтың куанышты жэне жаксы көңіл-күйде болуы. Оның маңызды алғышарты - акьтл-ой. Демокритпен салыстырғанда Платон жан мен тэн антропологиялык дуализмі позициясын ұстанады. Бірак жан ғана адамды адам ететін субстанция болып табылады, ал тэн оған карсы материя ретінде карастырылады. Сондыктан да адамньщ жалпы сипаттамасы, оның максаты жэне элеуметтік статусы жанның сапасына багынышты. Адам жаны үнемі идеялардың трансцендентті элеміне тартьшады, ол мэңгі, ал денеге өлім тэн. Платон бойынша, адам өмірінің мәңгі трагизмі жанның тұтастығында жэне жан мен тэннің қарама- карсылығьшда. Аристотельдің концепциясында адам коғамдык, мемлекеттік, саяси деп карастырылады. Жэне адамның бұл элеуметтік табиғаты оны жануарлардан да, "адамгершілік тұрғыда жетілмегендерден" де, "жоғары адамнан" да ерекшелендіреді. Сондыктан да ол былай деп жазады: "егер кімде-кім өзіне-өзін жеткілікті санап, ешкандай карым-катынасқа түсуге қабілетті болмай, оған деген кажеттілікті де сезінбесе, онда ол мемлекеттің элементін кұрамайтын не жануар, не құдай болтаны". Адамның тағы бір ерекше белгісі - оның акылдылығы, "адам - бұл ең алдымен акыл-ой". Соньмен, Аристотельдің пікірінше, адам - бұл ақылға ие коғамдык жануар. Элеуметтік пен акылдылык - оны жануардан айрыкшаландыратын екі негізгі сипаттамасы. Аристотель адамның әрекеттік мәні туралы жағдайды қалыптастыруға өте жакын 144
