абстрактілі-формальды қатынас қалыптаса алмайды. М.Вебер діндерді олардың әлемге деген эртүрлі катынастарының негізінде де жіктейді. Егер конфуцийшілдік әлемнің өмір сүруін мойындаса, ал буддизм оны теріске шығарады. Кейбір діндер әлемді оның жетілдіру мен түзетулері жағдайында кабылдайды. Олардың катарына зороастризм, христиандық жэне ислам жатады. Әлемнің қабылдануы жэне кай мөлшерде кабылдануына карай діни этиканың саясатқа катынасы бағынышты. Әлемді теріске шығаратын діндердің әдетте саяси белсенділігі томен. Әлем толык кабылданатын жерлерде діни көзкарастар саясат саласымен толык келісімге келеді. М.Вебердің классификациясы мен салыстыру методы типология жасауға, яғни әлеуметтік-мәдени түтастыктарды, мэдениеттің "идеалды тиіггерін" күруға толык мүмкіндік береді. Бүл жерде зерттеушінің танымдык дәрежесіне орай эмпирикалык элемнін барлык алуан түрлілігінің типологиялық ерекшеліктерін аныктауға кажетті параметрлерін, кілтін табу маңызды. М.Вебер мұндай параметрлердің 278
катарына дэуірдің мүддесін, мэдениеттін кұндылыктарын, формальды рационалдандыруды жэне т.б. жаткызады. П.Сорокиннің мәдениеттің әлеуметтанымдыц концещиясы. Питирим Сорокин (1889-1968) орыс жэне американ әлеуметтанымдык мектептерінің негізін калаушы. Ол әлемнің барлык тілдеріне дерлік аударылған елуге жуык кітаптардың авторы. Ол өзінің макросоциологиясының шеңберінде өркениеттердің