коғамдық катынастарын игермесе, онда ол үлкен қасіретгердің көзіне айналып кетуі мүмкін. Осындай каһарлы катерлерге катысты барлык кұбылыстар - фашизм, тирания, соғыс жэне т.б. адамдар жиіркенішті кабылдайды. Жиіркеніштілікпен тұрпайылык тығыз байланысты. Тұрпайылык кері итерсе, эсемдік өзінің бір көрінісімен баурап алады. Тұрпайылык - бұл дисгармоніи, патология, ішкі байлығы, жарығы, рухы жок бос нәрсе, бірақ ол адамзатқа кауіп-катер төндірмейді, өйткені бүл заттардағы күштерді адамдар игерген. Трагедиялық пен комедиялык кұндылықтар мен антикұндьшыктардың күресі процесінде қалыптаскан күпггердің күрделі киюласуы нэтижесінде пайда болады. Трагедиялык - бұл өзіне дуіппан күштермен күресте касіретке немесе өлімге ұшырайтын окығаның немесе элеуметтік коғамның, кұбьшыстың, адамның эстетикалык кұндылықтарының бекітілуі: Қасіреттің, өлімнің өзі күндылык болып саналмайды, бірак солар аркылы қүндылык бекітіледі. Трагедиялык эмоция - бұл эстетикалык-адамгершілік тұрғыда “тазалайтын”, рухани шынықтыратын, ондағы ашылған сүлулыкка жакындастыратын терең кайғы мен жоғары шаттыктың косындысы. Трагедияның адамға әсерін кезінде Аристотель “катарсис” - тазалану деп атаған болатын. Комедиялык та күндылық пен антикұндылыктың кайшылыгының нәтижесі. Өйткені комедиялыктың мэні кайшылыкта. Комедиялык карама-қарсы тұрудың, контрастың, айырылудың нэтижесі, түрпайылык 297
