олардың даму зандылықтарының кұрылуына мүмкінік береді. Бүл көне шығыс пен ежелгі грек философиясын, сондай-ақ шығыс
пен батыстың өркениеттілігін де салыстырмалы түрде окып білудің алғы
шарттары болып табылады. Өркениеттің рухани аспектісінің кең
аукымда болғандығы соншама, оның шыгыс коғамындағы орны батыска
Караганда мүлдем өзгеше.
Бұрынғы элемдік философия тарихының казіргі мэселе қою жағдайынан өзгешелігі сол, онда еуроцентризм үстемдік етеді. Ол батыстагы шешімді асырып жіберіп, шыгыс философиясын теріс бағалады. Бұған сенсек, шығыста барлық уакытта бір түрлі философия өмір сүрген. Бірақ бұл олай ма? Олай емес. өркениет, философия, мэдениет шығыста да, батыстағыдай әркилы жолдармен жүріп, дамып келеді. Бұл алшактык шыгыстың қоғам дамуның ерекшелігінен көрінеді. Яғни бұл мәденеиті мен философисындағы ерекше өз көрінісні тапқан, кайталанбас өз тарихы, салт-дәстүрі бар дербес шығыс коғамын көрсетеді. Өкінішке орай кезінде үлы Гегель де батыс философиясы шығыс философиясынан элдеқайда жоғары деп бағалағанын оның концепциясынан көреміз. Мұның бэрі отаршылдыктың көптеген ғасырлары шығыс ойларының пессимистігі, инерттілігі делінетін менсінбей караушылыкпен белгілі. Шығыс философиясына үңіле зер салсак, оның ешкашан жалпы болмағандыіын, ең аз дегенде, үш дербес бағытта, үнді, қытай, араб мұсылман болып дамығандығын көреміз. Бұдан біздің пайымдайтынымыз, шығыс философиясының өзіндік бір дербес ерекшелігі бар, ешқандай бұлжымай катып қалған филосфия түрлерінің болмауы. Қайта бағыттардың әртүрлі калыптарына,
