өміршеңдігіне, даналығына коз жеткіземіз. Сондыктан да біздің бұл бөліміміз шыгыс философиясының бір бұтағы болған араб жэне түркі тілдес орта гасырлык мұсылмандык ншғыс филосфиясына арналып отыр. Осы бір түста тарихи зандылыкка сәйкес философиялык ғылыми ойдың даму орталығы ортағасырлық исламдык шығысқа ойысты да, сонау XI ғасырға дейін мәдени өркендеудің негізгі ошағы сонда болды. 52
Орта ғасырлық шығыста VIII-IX ғасырларда Батые Еуропаның мәдениеттік даму деңгейі төмен дэрежеде қалып қойған кезде араб тілді философия, араб мәдениеті кең өркен жайды. Бұл арабтардың ұлттык сана-сезімінің оянуы, мэдениетінің кең өркен жаюы, жалпы VII ғасырда Арабстанда жаңа ислам дінінің пайда боуымен де байланысты болды. Олар VII ғасырдың екінші жартысында ислам туының астында үлкен бір орталыққа айналды. Араб халифаты VIII ғасырдың бірінші жартысында тііггі бұрынғы Рим империясынан да асып түскені бізге тарихтан белгілі. Оның құрамына Арабстаннан баска Иран, Армения, Индияның солтүстік-батысьг, Сирия, Египет, Палестина, бүкіл солтүстік Африка жағалауы жэне Пиреней түбегі кірді. Атлантикадан Қытайға дейінгі сауда жалпы арабтардың колында болды, араб тілі Гибралтардан Инд өзеніне дейінгі жерде ортак тілге айналды. Араб халифатның қол өнері, шаруашылығы, этап айтканда суармалы жерді пайдалану мәдениеті мен техникасы, саудасы мен өндірісі Еуропаға қарағанда анагүрлым жоғары дэрежеде еді. Осы себептердің бэрі жиналып келіп, орта ғасырлык ғылым мен философияның күрт дамып өркен жаюына игі ыкпал жасады. Алайда, араб мәдениеті Араб халифаты сияқты көпүлтты болды.
