Оқулық университеттер мен педагогикалық, медициналық мал

ерекшеленеді. Шағылысу алдында аталық өрмекші өрмек жіпшелерінен 
тамақты тоқып соған тұқымның тамшысын жібереді. Тұқым сұйықтығы 
тамақтың төменгі бетіне өткен кезде, дәл осы уақытта ағатын тамшының 
астына педипальпалардың ұшын орналастырады да, тұқым сұйықтығын 
жинап алады, содан кейін сперматозоидтарын аналықтың тұқым 
қабылдағышына жеткізеді. Шағылысып болғаннан кейін, аталығын, егер 
қашып үлгермесе, аналығы жеп қоятындығы байқалады. Pisaura туыстас 
өрмекшілерде аталықтары шағылысу алдында аналықтарына өзінің ұстап 
алған жемтіктерін жинап береді де өздері қашып үлгереді.
Жұмыртқаларын аналық өрмекші өрмектен тоқылған қапшық тәрізді 
торына салып, екінші өрмек тоқып піллеге айналдырады. Піллесін көбіне 
құрсағына жабыстырып, жұмыртқадан шыққан өрмекшілерін біраз уақыт 
арқалап жүріп өсіреді.
Өрмекшілер зиянды насекомдармен қоректеніп, оларды едәуір 
мөлшерде жояады. Өрмекшілер арасында зиян келтіретін түрлері де бар. 
Солардың қатарына Орта Азия мен Қазақстанның шөл және шөлейт 
аймақтарында кездесетін қарақүрт (Latrodectus tredecimguttatus) және бүйі 
(Lycosa singoriensis - тарантул) жатады. Қарақұрт - ауылшаруашылық 
малдарға және адамға ерекше қауіпті улы өрмекші. Аналығының ұзындығы 
10-20 мм, аталығы 4-7 мм (125-сурет). Түсі қара, құрсағының үстіңгі 
жағында қызыл түсті 13 дақтары болады. Аталықтардың қызыл дақтары ақ 
шеңбермен жиектелген және құрсағы жіңішке болады. Қарақұрт тың 
жерлерде, бос алаңқайларда, арық жағалауында мекендейді, ұясын жер 
бетіне, шөп арасына, шұңқыршаларға жасайды. Қорегін аулайтын торды 
құрып, насекомдармен, өрмекшітәрізділермен қоректенеді және ұясындағы 
торға пілләсін жабыстырып оларды қорғап тұрады. Улы бездерінің ұшы 
хелицераларының түбінде ашылады. Уы улы жыланның уынан 15 есе күшті. 
Қарақұрттың уынан жылқы, сиыр, түйе өліп кетуі мүмкін. Адамға да 
қарақұрттың уы өте қауіпті. Қарақұрт шаққан жерде кішкене қызыл дақ 
пайда болады да, тез жойылып кетеді. 10-15 минуттан соң сол жер қатты 
ауырып, оған қоса іш, бел, көкірек ауырады, аяқ ұйып, бас айналып, лоқсу, 
дірілдеу белгілері пайда болады. Науқас 3-5 күндей ауыр халде болады. 
Дәрігерлік жәрдем көрсетілмесе адам өліп кетуі де мүмкін. Қарақұрттың уы 
тек қой мен ешкіге әсер етпейді, олар тіпті қарақұртты шөппен бірге жейді.
Бүйі - улы өрмекшінің бірі, бірақ олардың шаққаны ара шаққандай әсер 
етеді және қарақұрттың уынан күшті емес. Ұзындығы 25-30 см, реңі 
құбылмалы - қоңыр, қара, қызыл-сары, кейде қошқыл түсті. Ылғалды 
топырақта тік етіп, тереңдігі 50-70 см-ге дейін ін қазады. Күңдіз інде 
жасырынып, түңде насекомдарды аулауға шығады. Қысқа қарай, бұрынғы 
інін тереңдетіп, сол інде қыстап шығады.

жүктеу/скачать 1,28 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: