П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет198/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   194   195   196   197   198   199   200   201   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

ИНТОНАЦИЯ
Тұтастықтың қатарластық жарыспалы түріне 
берілген бұл м ысалдада тұтастықтың үш мүшелі 
моделін табуға болады (1 сөйлем- бастама, 2,3,4 
сөйлемдерде тақы ры п өрбуі, 5-сөйлем соңы). 
М ұнда сө й л ем д ер б ір -б ір ім ен “ іл ік т ес п е й ” , 
дербес құрылымды болып келген. Бірақ мұндағы 
сөйлемдердің баяндауыш ф ормалары біркелкі 
болып (көсем ш е, есімш е, етістік ф ормалары ), 
жарыспалы, қатарластық түрде тұрып, ш ақты қ- 
модальдық ж ағы н ан байланы сы п, сөйлемдер 
бірінен кейін бірі келетін оқиғаларды баяндап 
тұр. Бұл бірлестіктің айтылу интонациясы да, 
жай хабарлы сөйлемдердің, бірыңғай мүшелердің 
и н то н ац и ясы н ы ң моделіндей, аралары н дағы
паузалары біркелкі болып, көлемді пауза соңғы
с ө й л е м н е н к е й ін келіп тұр. 
Т ұ тасты қ ты ң
сөйлемдері тиянақсыз, қыстырма және тиянақты 
интонемалармен сипатталады.
Күрделі синтаксистік тұтасты қты ң қазақ 
тілінде жиі кездесетін ж оғары да келтірілген 
т ү р л е р ін д е т а қ ы р ы б ы н а қ а р а й о л а р д ы ң
құрам ы ндағы дербес сөйлемдердің саны түрлі- 
түрлі бол ад ы . С о ға н б ай л ан ы сты олар ды ң
ин тонаци ялы қ ерекш еліктерінде де бір-бірінен 
айы рм аш ы лы қ болуы мүмкін.
3) 
Күрделі синтаксистік тұтастықтың үшінші 
жалғаспалы байланысты түрі көбінесе диалогта 
кездеседі. Онда сөйлемдердің мақсаты на қарай 
бөлінетін түрлерінің (хабарлы, сұраулы, лепті 
с о й л е м д е р ) б әр і к езд есе б ер ед і, ж ә н е сол 
сейлемдерге тән интонемалармен сипатталады. 
Б ір а қ о л ар д ы ң басы м кө п ш іл ігі то л ы м сы з 
сөйлемдер болып келеді. Мысалы:

1. Б ү г ін с а я ж а й ғ а б арам ы з.
- 2. Қай уақы т т а барам ы з?
- 3. Б ір сағ~атт ан~кеиш .
- 4. Қ а л а й барам Ь із? Авт обуспеьГбе?
- 5. Ж о қ У / кө р и іін ің м а ш и н а с ы м е н .

6. С ен М а р а т т ы т е з ш а қ ы р ш ы !
- 7. С аяж айда бүгін н е іс т е й м із?
_
___ ___
¥

8. Ж е м іс а ғ а ш т а р ы н ,// б ақш аны с у ға р а м ы з.
- 9. А л м а т е р м е й м із бе?


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   194   195   196   197   198   199   200   201   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет