жүрген корінеді гой әкесінен. Анау Тәкежан-ақ боп қарық басын! деп, Қүдайберді тоқтап қалды. Қайта оларга қолы батыл тиетін жасты салу керек. ...Тек бізді озіміздің елдің адамы деп аман қалдырмаса, жер жаман, - деп Жүмабай іиошыта сойлегісі келеді. “Шожеге үқсадым-ау!.. Шындап үқсай алар ма екен ?! ” -
деп, ішінен қызгана қүмар- тқан жай барды. - Ол намазды жаңа мешіт ішінде үзақ оқитын да шыгар... О б ъ ек ти вті м о д а л д ы л ы қ т ы ң реалды іс-
эрекетті сипаттайтын түрінде синтаксистік шақ-
тылық категориясы үш шақта түрады:
оқып отыр- мын, оқимын, оқыдым. Ал реалды емес іс-әрекет-
те осы шақ пен өткен шақ мағыналары қамтыл-
май тек келер шақ пен болашақта оту мағынала-
ры сипатталады. Бүл мағыналар бүйрық және
қалау райларында байқалады:
оқы, оқыгым келді т.б. Б үларм ен қатар қаж еттілікті, болжауды
білдіретін создер (
керек, қажет, іиыгар т.б.) ар-
қылы жасалған сойлемдерде де ш ақ мағынасы
болашақтағы істелетін қимыл-әрекетті білдіреді.
Синтаксистік ш ақты лық, модалдылық ка-
тегорияларының негізі морфологиялық шақ, рай
к а т е г о р и я л а р ы
б о л ы п
т а б ы л а д ы .
Б ір а қ
синтаксистік категориялардың қүрамына лекси-
кал ы қ ш ақты , м одалды лы қты білдіретін соз
(
кеше, бүгін, мүмкін, шыгар т.б.) мағыналары да
қатысатын болғандықтан бүл категорияны мор-
фологиялық категориямен тең деп қарамауымыз
керек. Сонымен бірге грамматикалық формалар
ж е к е -ж е к е зе р тт е л іп с и п а т т а л а т ы н б олда,
синтаксистік категориялар бір сөйлем қүрамын-
да, бір-бірімен тығыз байланыста жэне бәрі бірігіп
предикативтілікке қосылып &
