П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы
жүктеу/скачать 38,54 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 2 - с у р е т . Бір мүш елі үш ыргақты топтан түратын хабарлы сой лем н ің интонациялы к сызыгы
| ДЕМААЫС
КҮТП ПДІ 1 - с у р е т . Бір мүш елі хабарлы сөйлем нің интонациялы к сызыгы Егер де бір мүшелі сойлем бірнеше ырғақты топтан тұрса, топ ішіндегі создер екпінм ен белгіленбей, ы рғақты топты ң соңғы буыны ак ц е н тт ел іп мол ұ за қ ты л ы қ п е н ай ты лады . Мұндай сөйлемдердің интонациясы біркелкі, жай толқынды әуенмен ерекшеленеді. Ырғақты топтар а р а с ы н ы ң п а у з а м е н б о л ін у і м ін д е т т і ем ес ( 2 -с у р е т ) . КҮН Ж АЦ А ҒАНА ШЫҒА БАСТАДЫ 2 - с у р е т . Бір мүш елі үш ыргақты топтан түратын хабарлы сой лем н ің интонациялы к сызыгы Екі мүшелі хабарлы сойлемдерде сол екі м үш енің арасы нда әдетте өзара м азм ұнды қ т а й т а л а с т ы қ н е м е с е қ а л а й д а т е ң д е с у г е бағы тталған бір бәсекелестік байқалады. Бұл жағдай сейлемдердің интонациялық сызығынан да корінеді. Екі мүше оз алдына бір-бір синтагма құрап, алды ңғы сы соңы на қарай котеріңкі, кейінгісі соңында томен айтылып, әрдайым паузамен болініп тұрады. Жазуда кобінесе екі мүш енің арасына сы зы қш а қойылады. Кейде екінш і, я ғн и соң ғы мүше алды ңғы мүшеге мазмұны ж ағы нан тайталас, бәсекелес болмай, оның мағынасына біраз түсініктеме не анықтама беруі де мүмкін. 4 116 ИНТОНАЦИЯ Мысалы: Қара тақтайсыз м ұғалім - тебенсіз кемпір ғой (Аймауытов). Қыстайотынала алмай - мектеп азынап түрды ( Сонда). Бес жерде бес - ж и ы р м а бес. О ны ң е м т и х а н д ы т а п сы р а алм ағанды ғы - көп ауырғанының салдары. Абай м ен Әйгерім өмірге лағнат айтқан адамдар сияқты емес, қайта күйін үғып, қалын ойлағандай (Әуезов). М ал басын көбейтуге ерінбей еңбек сіңірген кісінің бірі - Ж ақыпбек еді (Мүстафин). Қарағанды облысы - еліміздегі ең қуатты да қүнарлы өңірдің бірі ( “Ана т іл і” газеті). Е кі м ү ш е л і х а б а р л ы с ө й л е м н ің іш к і м азм ұ н ы н ы ң т а й т ал а с , б әсекел естігі о н ы ң м ү ш е л е р ін ің ө з ін е т ә н и н т о н а ц и я л ы қ өзгешеліктерінен де көрініп тұрады дедік. Мұндай сөйлемнің әр мүш есі қанш а синтагмадан тұрса да, олар әрдайы м паузамен бөлінеді. Хабарлы сөй лем нің бұл түрінің екі мүш есі паузамен бөлініп қан а қ о й м ай , он ы ң ара жігі едәуір тоналды интервалм ен дараланады . А лдыңғы мүше, я ғн и бірінш і синтагм а болып тұрған м ү ш ен ің и н т о н а ц и я с ы а я қ т а л м а ғ а н д ы қ т ы көрсетіп, интенсивтілігі молаюмен ерекшеленсе, екінші синтагманың тоналды контуры төмендеп, аяқталғанды көрсетіп, баяу қарқы н м ен қатар, шамалы интенсивтілікпен а т ы л а л ы (З -с у р е т ). жүктеу/скачать 38,54 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|