Дат! 6-б етте Раушан айтжанова


Зорлықтан шошынып жүргенде



Pdf көрінісі
бет2/6
Дата22.12.2016
өлшемі3,68 Mb.
#279
1   2   3   4   5   6

Зорлықтан шошынып жүргенде, 

мәйітқұмарлық қайдан шықты?

лимназаров «Есі дұрыс жан мұндайға бар-

майды. Өйткені адам қайтыс болғаннан 

кейін бір күннен кейін-ақ сасып, бұзыла 

бастайды. Ауруханалардағы мәйітханалар-

да біздегідей қатаң қадағалау жоқ. Күзет 

қойылмайды. Мүрделерді арнайы бақы-

лап отырған ешкім жоқ. Ертеңгілік дәрігер 

келген уақытқа дейін некрофилизмнің бо-

луы әбден мүмкін. Біз сот-медициналық 

сараптама орталығы болғандықтан, мүр-

делер арнайы қаулымен түседі. Қылмыстық 

жағдайларға тығыз байланысты болған-

дықтан, тұрақты сараптамалық тексерулер 

жүргізіледі. Қанша заңы қатал дегенмен, 

Кеңес үкіметі тұсында да мұндай оқиғалар-

дың шет жағасын еститінбіз. Мәйітханада 

жұмыс істегеніме 22 жыл болса да, нақты 

ондай оқиғамен ұшырасқан емеспін» дей-

ді. Ал психолог Әбдуали Мәмеділдің пікі-

рінше, педофилдер балабақшалар мен 

мек тептерге жұмысқа тұруға тырысса, не-

крофилдер патологоанатом дәрігерлерден 

шығу ықтималдығы көбірек көрінеді. «Де-

ртті адам өз бойындағы сұранысқа орай 

бейсаналы түрде әлгіндей мамандықтарды 



таңдап алады» деп есептейді ол.

Дәулет ДҮЙСЕНБЕКОВ, 

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың 

жалпы және этникалық психология 

кафедрасының профессоры, 

психология ғылымының докторы:

– Адам баласы өзінің алғашқы 

қалыптасу дәуірінде тірі қалу үшін 

өлексемен қоректенуіне тура келген. 

Өркениет дамыған соң, мұндай қажет-

тілік те жойылды. Бірақ жүз мыңнан бір 

да мұндай дәстүр де болған. Сол қан 

қуалап келіп, әртүрлі факторлардың 

ықпалымен іштегі ақпарат қайта «тірі-

леді». Қазақта жеті атадан асырып ба-

рып қыз беретін салт бар. Жақын адам-

дар қосылғанда биологиялық қана 

емес, психологиялық мутанттардың 

туы 

латынын психогенетика ғылымы 

дәлелдеп отыр. Әлем қызығып отырған 

нәрестеде бұл атавизмдік (тұқымқуа-

лаушылық) сипатта көрініс табады деп 

есептейді ғалымдар. Адам өмірін ата-

анадан көрген қатыгездік қатты өз-

гертеді. Кеңес үкіметі тұсында елуден 

астам өрімдей ұл-қызды зорлап-қор-

лап өлтірген Чикатило шешесі өмірге 

келуін қаламаған ұл болыпты. Балалық 

шақтағы анадан, өмір сыбағасынан 

тартқан қысастығының кегін жас бала-

лардан алды емес пе? Психикалық де-

ртпен ауыратындарды 9 топқа бөледі. 

Соның ішінде некрофилдерді өзін-өзі 

ұстай алмайтындарға немесе әлеуметке 

қарсылық тудырушыларға жатқызуға 

болатын тәрізді. 

Анар БАЙШҮКІРОВА, 

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың 

жалпы және этникалық психология 

кафедрасының доценті:

– Әйел затына батылы жетпейтін 

немесе тіпті көңілі қалған, яғни өз-өзіне 

сенімсіздік сияқты психикалық ауытқу-

шылыққа душар болған адам осындай 

қадамдарға барады. Өйткені жансыз 

дене оған ешқандай қарсылық көрсет-

пейді. Өзін толықтай қожайын сезінеді. 

Африкадан шыққан әлдебір тайпалар-

Сонау сақ дәуірінен бастап Кенесары ханға дейін 

пайдаланылып келген «шолақ соғыс» далалық шайқастарда 

таптырмас әдіс болды. Мұнда тұтқиылдан жау қосынының 

бүйірінен соққы беріп, кейін шегіне жөнеледі. Алға озған 

қуғыншылар заматта бір-біртіндеп жер жастанып жатады. 

Осындай ғаламат әскери тактиканың арқасында Кир, Дарий, 

Ескендір сияқты жаһанды жаулаушылардың өзі қазақ жеріне 

келгенде тауы шағылып, амалы таусылған. Сақ патшасы 

Иданбарыстың дүниені дүр сілкіндірген Дарийге «Егер де бізбен 

соғысқыларың келсе, ата-бабамыздың зиратын тауып алып, 

қол тигізіп көріңдер. Қасиетті ата-баба аруағы үшін біздің 

қалай соғысатынымызды сонда білесіңдер» деуінде үлкен мән 

бар. Қасиетті төбені қасық қаны қалғанша қорғайтын өр рухты 

бабалардың бүгінгі ұрпағында әлгіндей аруақтарды қастерлейтін 

дәстүр сабақтастығы сақталды ма?

жеті атаны біз құнттай алмай отырмыз. 

Қандай адам болғанын жеті атасына 

қарап білген ғой. Өзінің тегін танымай-

тындар қаншама? Тастанды қыздың 

ертеңгі күні білместікпен өз әкесімен 

тұрмыс құрмасына кім кепіл? Нағыз 

мүгедек сонда шықпай ма? Аналардың 

мүгедек перзент әкелуіне, ішімдік, те-

мекі, есірткі пайдалану, экологияның 

бұзылуы әсер етеді. Қарбалас қалада 

адам саны өскен сайын психикалық 

дерт көбейеді. Әр адамның жеке пси-

хи калық кеңістігі болады. Сол кеңістік 

тарылған сайын жүйке-жүйе құртыла 

береді. Қалада бәрі төртбұрыш болып 

келсе, далада табиғат құбылыстары 

әркелкі сипатта. Ұқсас дүниелерді көре 

бергеннен де ми шаршайды. Кептеліс-

те тұрып қалудың өзі жүйкені құртады.

Көбіне тән дертіне ғана мән беріп, жан 

сырқатын ұмыт қалдырып жатамыз. Мек-

тепте денешынықтыру пәні бар, бірақ ру-

хани тәлім беретін жан сауықтыру сабағы 

жоқ. Ұлттық құндылықтар негізіндегі жан 

саулық пәні оқу орын бағдарламаларына 

енсе, нұр үстіне нұр болар еді. 



Арман ӘУБӘКІР 

А

б



ай ОМАРОВ (к

о

лла



ж)

Сатаевтың басты рөлде ресейлік актер Ан-

дрей Мерзликиннің қатысуымен түсірілген 

мистикалық триллері «Заблудившийся» 

фильмі де көрсетілді. 

Жеңіс жолындағы қайсарлықты сипат-

тайтын Қанағат Мұстафиннің «Рывок» 

фильмі, атақты композитор және әнші Бір-

жан Қожағұловтың шытырман оқиғаға 

толы өмір тарихын баяндайтын Досхан 

Жол жақсынов пен Рымбек Әлпиевтің «Бір-

жан сал» тарихи драмасы, қазақ халқының 

хандары Әбілхайыр, Абылай хан, билер-

ден Төле би және жоңғарлардың басшысы 

Қалдан Серен сияқты тарихи тұлғаларды 

сом дайтын Рустам Ибрагимбековтің «Көш-

пенділер» эпикалық драмасы Лондонда 

өт кен қазақ киносы апталығында британ-

дық көрерменнің назарына ұсынылды. 

Бұл тарихи драмалармен қатар, Орта 

Азия халықтары ортақ түркі туы астында 

біріктіргісі келген ХХ ғасырдың басындағы 

белгілі тұлға – Мұстафа Шоқайдың өмірі 

мен тағдырын сипаттайтын «Мұстафа Шо-

қай» фильмі де фестиваль құрамынан та-

былды. Картинада Түркістан, Кавказ, Түр-

кия, Франция секілді елдердегі эмигрант-

тық өмірі баяндалады. Осы фильмде опе-

ралық әнші Мария Горинаның рөлін сом-

даған қазақстандық әнші Карина Абдулли-

на Лондонға көрермендерімен қауы шуға 

келді. 


Қазақстан киносының апталығы Лон-

дондағы ауқымды кинотеатрлар желісі – 

Apollo-ның бес залды кинотеатрында өтті. 

Бұл кинотеатрларда жыл сайын Ресей ки-

нофестивалі де өткізіліп тұрады. Осы жолы 

қазақстандық кинофестивальдің өтетіндігі 

туралы жақсы жарнамалап жатқандығынан 

олар сескеніп, өздерінің көрермендерін 

жоғалтуға алаңдаған екен. 

Ақпарат заманында ұлтымыздың дәс тү-

рі, болмысы, өнері мен мәдениетін осын-

дай фильмдерге көрсетіп, дамытып, өзге 

елге де мо йындатары сөзсіз. Себебі кино – 

ақ

 



параттың кең көзі. Ал Ұлыбритания да қа-

зақ киносының фестивалін ұйым дас ты рып 

отырған компанияның бұл жолдағы ізгі лікті 

істеріне алғыcтан басқа айтарымыз жоқ. 



Бек МЕРГЕН

АЛАШ-АҚПАРАТЫ

Президенттің көмекшісі – Қазақстан 

Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің хатшы-

сы М.Тәжин өзінің сөзінде қазіргі таңдағы 

Ор талық Азияның ішкі және сыртқы қатер-

лердің өзгерістерін есепке ала отырып, 

ҰҚКҰ қызметінің концептуалды жолдарын 

және басым бағыттарын атап өтті. 

ҰҚКҰ Бас хатшысы Н.Бордюжа аймақ-

тық қауіпсіздік және жаңа қауіп-қатерлерге 

қажетті қарсы әрекет ету шараларының 

өзекті мәселелеріне тоқталды. 

Дөңгелек үстел отырысы жұмысына 

Қырғызстан, Тәжікстан елдерінен маман-

дар, ғылыми мемлекеттік, қоғамдық инсти-

туттар және Қазақстанның тәуелсіз са рап-

тама орталықтарының өкілдері қа тысты. 

Өткен пікірталас барысында Орталық 

Азиядағы ұжымдық қауіпсіздіктің әсерлі 

жүйесінің қалыптасуына ҰҚКҰ мүше ел-

дердің ыңғайы мен аймақтағы ахуалдың 

дамуына сараптық бағалар берілді. 

Дәл осы күні Президенттің көмекшісі 

– Қазақстан Республикасының қауіпсіздік 

Ке ңесі хатшысы Марат Тәжин Ұжымдық Қа-

уіпсіздік жөніндегі келісім ұйымының Бас 

хатшысы Н.Н.Бордюжамен кездесу өткізді. 

Пікір алмасушылар Қазақстанның 

ҰҚКҰ мен стратегиялық әрекеттестігінің 

ал ға бағытталған сипатын, әлемнің жалпы 

қауіп-қатерге қарсы әрекет ету саласындағы 

халық аралық ұйымдармен қарым-қаты-

настардың дамуын атап өтті. 

Аталған кездесу осы жылда жоспар-

ланған ҰҚКҰ саммитіне дайындық аясын-

да өтті.

Қазақстан Республикасының 

Қауіпсіздік Кеңесі ҰҚКҰ хатшы-

лы ғымен бірлесе отырып, 2011 

жыл дың 4 қарашасында «Орта 

Азия аймағында қазіргі заман 

қауіп-қатерлеріне қарсы іс-әре-

кет терінің маңызды мәселе лері 

тұрғысынан ұжымдық қауіпсіздік 

жүйесінің даму бағыттары» 

тақы рыбында дөңгелек үстел 

отырысын өткізді.

Аймақтың қауіпсіздік 

мәселесі сөз болды

Қайрат ӘБУСЕЙІТОВ, Қазақстанның Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия 

біріккен корольдігіндегі төтенше және өкілетті елшісі:

– «ҚазМұнайГаз» Барлау Өндіру» акционерлік қоғамы Қазақстан мен Ұлыбритания 

арасында мәдени байланысты қазақ киносы фестивалі арқылы жалғап отырғандығы, 

әрине, қуанышты әрі құптарлық жәйт. Меніңше, бұл Лондон қаласындағы тұңғыш 

отандық фильм дердің кинофестивалі болып отырса керек.

Тома ДИМ, Apollo Piccadilly Circus кинотеатрының бас менеджері: 

– Лондонда Қазақстан киносы аптасын өткізу — біз үшін қуаныш. Бұл фес тивальдің 

ұйымдастырушы 

лары 

ның өз 

дерінің айтулы мерекелік күндерінде халқының 

классикалық және заманауи фильмдерін көрсетуге деген батыл 

дық 

тары үшін 

ризашылығымды білдірер едім. Мен бұл іс-шара Қазақстанның терең тарихы мен 

жарқын болашағына, оның киноөндірісіне деген ауқымды аудиторияның шынайы 

ықыласын тудырады деп ойлаймын.

гиясының шоғырландыруын байқаймыз. 

Мұндай белгі, кино саласындағы мұндай 

ер ек шелік Еуропаның көп елдерінде: Фран-

ция дағы мемлекеттік реттеу жұмыс тары, 

Германиядағы бюрократия, Италия дағы 

текетірестер және Ұлыбритания ры но гын-

дағы жоғары сұранысы сияқты күр делі ке-

зеңдерде жоғалып кеткен еді», – деп жа-

зады Sight and Sound журналының кино-

сыншысы Ник Роддик.

Лондондағы кинофестивальде көрсе-

ту ге «Қазақфильм» студиясының әр кезең-

де түсірілген әртүрлі картиналары ірік-

теліпті. Онда классикалық «Қыз-Жібек» 

жә не «Транс сібір экспресі» фильмінен бас-

тап, Қазақстанның атынан аме 

ри 


ка 

лық 


«Оскар» киноакадемиясының «Шет тілін-

дегі ең үздік фильміне» ұсыныл ған Егор 

Михалков-Кончаловскийдің  «Воз вра ще-

ние в А» фильмдері көрсетілді. 

Сонымен қатар еуропалық көрермен-

дерге Қазақстан Республикасының Прези-

денті Нұрсұлтан Назарбаевтың балалық 

шағы, жастығы мен ел басшылығына таға-

йын далу сияқты кезеңдері туралы Рүстем 

Әбдірашевтің «Менің балалық шағымның 

аспаны» атты фильмі ұсынылды. Фести-

валь аясында режиссердің «Восток & За-

пад. Классика и Авангард» атты алғашқы 

халықаралық кинофестивалінің Гран-при 



Шейх ӘБСАТТАР ҚАЖЫ ДЕРБІСӘЛІ, 

Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы және 

Орталық Азия мүфтилер кеңесінің төрағасы, бас мүфти:

РЕСПУБЛИКАЛЫҚ ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ АҚПАРАТТЫҚ ГАЗЕТ

№197 (649) 5.11.2011 жыл, сенбі



www.alashainasy.kz

3

e-mail: info@alashainasy.kz

ӨРКЕНИЕТ

Басы 1-бетте

ОЙ-КӨКПАР



Жеңіс СЕЙДОЛЛАҰЛЫ,

әнші-композитор

Жеңіс ЫСҚАҚОВА,

әнші 

Концерттерде фонограммамен 

ән айтуға тыйым салу керек пе?

Жалпы, фонограмма мәселесі тек ән шіге 

ғана байланысты емес, дыбыстың са пасы, 

концерт  залының  дұрыс  жа рақ тан ды рылуы, 

бәрі – өзара сабақтас нәрсе. Шетелдік ән ші-

лер фонограммадан әл де қа шан бас тартқан. 

Бірақ біз бір нәрсені білуіміз керек: музыкант 

дайындап шығару – оларда үлкен өндіріс, 

ал бізде бұл – кіш кентай ғана цех. Біз қашан 

ин дустрия бо ламыз дегенше, біраз уақыт 

кетеді. Оның бәрі мүдделілікке байланысты. 

Мысалы, біз де импорт бар да, экспорт жоқ. 

Үлкен концертке болсын, тойға болсын, 

шетелдің, Ресейдің, тіпті өзбектің әртістерін 

де сатып аламыз. Министрліктердің өзі дел-

дал дар ар қылы соларды аттай қалап ал дыр-

тады. Ал жоғары деңгейлі, жан-жақты сауат-

ты му зыкантты өзіміз дайындап шығаруға 

құлықсызбыз. Қарап тұрсаңыз, «Болашақ» 

бағдарламасымен оқуға шетелге бірде-бір 

 

Ауыл көрерменін ескермей жасалатын телеарналар рейтінгісінің шынайылығына сенесіз бе?



Қанат ТІЛЕУХАН, 

тележурналист:

Серік ӘБІКЕНҰЛЫ, 

«Алматы» те-

леарнасы бас 

директорының 

орынбасары:

Сейітқазы 

МАТАЕВ,

Қазақстан 

Журналистер 

одағының төрағасы:

?

А Л А Ш Т Ы   А Л А Ѓ Д А Т Ћ А Н   С А У А Л

А Л А Ш Т Ы   А Л А Ѓ Д А Т Ћ А Н   С А У А Л

– Басқа ақпарат құралдарына қарағанда телеарналардың 

ау   диториясы өте кең. Сондықтан да кез келген бизнес құ ры лым-

 дар көрермені ең көп арналарға жарнама беруге қы зы ғушылық 

танытады. Бұл ретте телеарналар арасында рейтингтік көр сеткіш 

үшін бәсеке болатыны рас. Бірақ біздің елі міз де теле арналардың 

рейтингісін көбіне шетелден келген сарап шылар болмаса, өз 

іші міздегі тәуелсіз статистер анықтап, белгілеп отырады. Осы 

бағыттағы шаруалармен айналысатын ор та лықтар негізінен ірі 

қалаларда орналасқан. Сол себепті де ауыл-ай мақтардағы қа-

ра пайым респонденттердің пікірле рі еске ріле бермейді. Оның 

үстіне біздегі коммерциялық теле ар на лардың басым бөлігі рей-

тингін көтеру үшін ресейлік теле өнімдерге барын ша орын бе-

руге бейім. Осы арқылы олар жарнама берушілер қатарын кө-

бей тіп, мол қаржы табуға тыры сады. Ме нің ше, шынайы әрі 

ашық рейтинг жүргізу үшін өзі міз дің мүд де  міз бен орайласа ала-

тын арнайы жеке сараптама орталығын құру қажет.

– Өз басым телеарналар рейтингісінің шынайылығына сенбеймін. 

Осыған қатысты сараптама жұмыстарында республикамыздың барлық 

ай мақтары қамтыла бермейді. Қамтылғанның өзінде қан дай санаттағы 

адам дарға сұрау салынады, жалпы, рейтинг көр сет кіштері нендей та-

лаптарға сүйеніп жүргізілетіні ешкім білмейді. Анығын айтсақ, ком-

мер циялық арналар бәсекелестік жағдайда жоғары рейтингтік көр-

сеткіштерге ұмтылып отырады. Бірақ көп көрсеткіштер респонденттердің 

қа тысуынсыз-ақ қолдан жасалып жататын сияқты. Тағы бір мәселе, 

қазақстандық арналар рейтинг арт тыруға күш саламыз деп шетелдік 

бағдарламалар мен аударма өнім дермен эфир толтырып отыр. Бұл 

– қазақтілді бағ дар ла малардың мазмұндық әрі формалық жағынан 

өсуіне тос қауыл қойып отырған құбылыс. Сондықтан да телерейтинг-

тер – бар бол ға ны жарнама үшін болатын таластан туындайтын про-

цесс қана. Бұл жердегі басты мәселе көрермен емес – ақша...

– Қазіргі уақытта қазақстандық ақпарат кеңістігінде рейтингтік 

ахуалға негізінен шетелдік компаниялар ықпал жасап отыр. Олардың 

назар аударатыны – орыстілді арналар. Ал мемлекеттік тілде хабар та-

ратушыларды олар елеп-ескеріп, санатқа қосады деу қиын. Бүгінгі таңда 

рейтингпен айналысатын ірі компаниялар бұрынғыдай телефон 

қоңырауы мен кө шеде жүріп сұрау салу арқылы сараптама жасамайды. 

Олар белгілі бір адам дардың үйлеріндегі теледидарға арнайы аппарат 

жалғап, сол адамдардың көбіне қай арналарды көретінін бақылап оты-

ра алады. Бұл қондырғылар қандай адамдардың үйінде орнатылған, 

бұл жағы бізге беймәлім. Егер респонденттердің дені орыстілді болса, 

онда қазақша арналар өзінен-өзі тізімнің соңына түсіп қалатыны белгілі. 

Сайып келгенде өзіміздің арналардың шынайы рейтингісі анау айтқандай 

төмен болмауы керек. Мысалы, толығымен мемлекеттік тілде «Қазақ-

стан» ұлттық арнасы бүкіл республика көлеміне тарайды әрі интернеттен 

он-лайн сипа тында көрсетіледі. Осындай ауқымды мүмкіндігі бар өз 

ар  н а ла ры мыз дың  көрермен  аудиториясы  аз  деп  қалай  айта  аламыз?

Дайындаған Алмат ИСӘДІЛ

Бірақ олай емес қой. Демек, үлкен кон-

церт 

терде фонограммамен айту керек. 



Өйткені аппаратура дұрыс болмаса, жанды 

дауыспен айтқаныңнан еш пайда жоқ. Фо-

но грамманың бір жақсы жері – арнайы ма-

мандар бүкіл дыбысты реттеліп, байы татын 

жерін байытып, өңдейтін тұсын өң деп, сту-

диядан керемет қып дайындап бе ре ді. 

Негізі, әншілер жанды дауыспен айтуға 

қарсы емес. Қалай болғанда да, өздерінің 

Құдай берген дауыстары ғой. Өзім тіпті фо-

но 


граммамен айтуға қорқамын, өйткені 

кенеттен тоқтап қалатын сияқты болып тұ ра-

ды. Мейлі, мен тіпті сөзін ұмытып қа лайын, 

бі рақ бәрібір жанды дауыспен ай тып тұр ға-

ны 

ма рахаттанамын. Әр ән орын 



далған 

сайын дами береді. Бірде үлкен кісілермен 

бол ған кездесуде өз даусыммен, жай ғана бір 

ән айттым. Сонда бір сенатор ағамыз: «Же ңіс, 

сенің даусыңды фоно грам ма мен мик  рофон 

құртып жүр екен ғой», – деп таң ғал ды. Ол 

рас.  Былайша  айт  қанда,  фо но грам  мамен 

айту әншілердің өзіне де қо лай сыз. Өкінішке 

қарай, дыбыс режис сер лері, ап паратура бізге 

100 пайыз жұмыс іс тей ал май ды. Сол үшін 

үлкен  кон церт тер  мен  те ле  ви зиялық  түсірі-

лім дерде  біз  фонограм ма мен  айтуға  мәж-

эстрадалық маманды жіберген емеспіз. 

Бізде түрлі конкурстарға қатысып Гран-при 

алып, сол күйі жоқ болып кетіп жатқан қан-

ша ма әртістер бар! Ары қарай олармен еш-

кім айналыспайды. Сондай-ақ «Бо ла шақ-

пен» шетелде білімін жетілдіріп кел ген дер 

арасында бірде-бір дыбыс режис сері, бірде-

бір телережиссер жоқ. Азиада тәрізді халық-

ара лық деңгейдегі үлкен бір шара өтетін 

бол са, дыбыс режиссерін де, теле режиссерді 

де дереу шетелден алды ра мыз. Сол ма біздің 

жетістігіміз?! Осындай жағдайда фонограмма 

туралы не айтуға болады? 

Шындығында, кімнің кім екені, әнді ай та 

алатын-айта алмайтыны, талғамы фо но-

грам  маға тыйым салынған кезде ғана білі-

неді. Біздегі әншілердің 70-80 пайызы бел-

гілі бір музыкалық аспапта ой нау түгіл, оған 

қай жағынан келетінін біл мейді. Ал белгілі 

бір аспапта ойнай білмеу, өзін-өзі сүйе мел-

дей алмау деген – му зы кант үшін өте ұят 

нәр се. Өкінішке қа рай, бұл жағдай көптеген 

әріп тестерімізді  ой лан дырмайды  да.  Бәрін 

ком пьютермен жазып алады да, сахнаға 

шыға береді. Фонограммаға шектеу қойыл-

са, әншінің өз-өзімен жұмыс істеуі, тың дар-

ман ал дын дағы жауапкершілігі артар еді.

бүр міз. Оркестрмен де айтып жүр міз, бірақ 

бәрібір эфирге дұрыс шық пайды. Себебі 

бізде тех ника әлі жетілмеген. Сол себепті де 

дәл қазіргі жағдайда әнді фо но грам мамен 

ай туға тыйым салу, әншілерді «жан ды дауыс-

пен айт» деп қинау дұрыс емес.

Болат САРЫБАЕВ

Өзбекәлі ЖӘНІБЕКОВ

Республикалық халық музыка аспаптары мұражайы

«Сазгеннің» сазы халықты 30 жыл бойы әлдилеп келеді

хал қымыздың өзіне ғана тән төл музыка 

мә дениетіміздің насихатталуындағы проб-

ле малар  деп  санаймын. 



– Енді әңгімеміздің негізгі арқауына 

кө шейік. «Сазген» ансамблін ұйым-

дас тырғаныңыз жайлы айтсаңыз. 

– «Сазген» фольклорлық-этно гра фия-

лық ансамблі Республикалық халық музыка 

аспаптары мұражайы шаңырақ көтергенде, 

мұ ражай қызметкерлерінің күшімен ұйым-

дасқан болатын. 1980 жылдың 1 тамыз 

күні Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің мұ-

ра жайды ұйымдастыру жөніндегі № 358 

жарлығы шықты. Осыған байланысты 

Қазақ КСР Мәдениет министрлігінде ар-

найы шешім қабылданып, оның ди рек тор-

лы ғына лайықты маман іздегенде, көп 

іші нен директор болатын адам мен болып 

шығыппын. Мені қолымнан жетектегендей 

министрдің алдына апарып таныстырған 

министрдің орынбасары Өзбекәлі Жәні бе-

ков пен белгілі музыка маманы, профессор 

Бо лат Сарыбаев болды.

Көп кешікпей Қазақ КСР мәдениет ми-

нистрі, белгілі қоғам қайраткері Жексенбек 

СҰХБ

А

Т



– Жарқын аға, әңгімемізді ойда 

жүрген ортақ сауалдан бастасақ деп 

ем. Осы күндердегі қазақ музыкасының 

насихатталуы жайлы музыка зерттеуші 

ретінде қысқаша бағамыңыз қандай? 

– Ең өкініштісі – қала мәдениеті мен 

шалғай ауыл мәдениетінің арасы алшақтап 

кетті. Бір кездері теледидарда «Ауыл өнер-

паз дары», «Ел іші – өнер кеніші», «Халық 

– талант қайнары», «Халық театрлары» де-

ген халық өнерпаздарын танытатын ха бар-

лар болушы еді. Бұл күндерде осылардың 

бірде-бірі сақталмай отыр. Ауыл мә де ние-

тіне көңіл бөлетін арнайы мерзімді бас-

пасөздер де жоқ. Болат Сарыбаев зерттеп 

тапқан бұғышақ, керней, желбуаз тәрізді 

музыкалық аспаптарды кеңінен пайдалана 

алмай отырмыз. Әлі күнге дейін теле ар на-

ларда эстрадалық музыка 90 пайыз на си-

хат талуда, ал қазақтың өзіне ғана тән, дәс-

түрлі ұлттық музыкасы 10 пайыз ғана на-

си хатталу үстінде. Көрші елдерде фо но-

грам маға сүйеніп ән орындауға тыйым 

са лынса, біздің елде фонограммамен ән 

орын дау дәуірлеп тұр. Осының бәрі де 



Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет