Бижан бижан Ж.Қ. Павлодар, 2015

fp

  жоғарылығы  жағынан  бүкіл  Совет  Одағынан,  Қазақстаннан 

Щ 

анағүрлым  ілгері  түрған  елдер.  Сонда  байқағаным,  ол  елдерде 

Қазақстанның табиғи  байлығының ширегі де жоқ.  Бірақ,  нарықтық 

қатынасты 

жетік 

игерудің, 

дүниежүзіндегі 

мемлекегтермен 

өркениетті  байланыс  жасаудың,  экономика,  техника,  ғылым 

салапарын бірлесіп шешудің нәтижесінде мол байлыққа ие болған. 

Әр  адамға  қайда  оқимын,  қайда  барамын  десе  дүрыс  жағдай 

жасалған. Соны көріп,  Қазақстанның табиғи байлығына, көп ұлтты 

халқының ынтымағына,  қазақ халқының талантына сүйеніп,  біздің 

бапапарымыз,  немерелеріміз,  қазіргі  жастар,  замандастарым 

япянг.ыз  omid  cvDeiiH.  әлемге  белгілі  зайырлы  мемлекет  қүрсақ

__________ Ой толқыны (I белім)__________

келемін»

архивімдегі

таспадан). Елбасыныңсонда айтқан сөзінен 1993жылғы5қарашада 

тағайындапған халықаралық «Болашақ» стипендиясын белгілеудің 

алғашқы идеясы айтылғаны байқалады.  Бүл Президенттің азат ел 

атанудағы дара да өміршең үстанымы болып саналады.

Өткен  кезең  ішінде  осы  стипендияны  иеленген  8  мыңнан 

астам  жас  маман  шетелде  білім  алды.  Астанада  ашылған 

Н.  Назарбаев атындағы Халықаралық университеттің ашылуы да 

сол бағдарламаның мазмүнды жалғасы деп білеміз.  Бүл -  үлттық 

қүндылық  пен  адамзат  құндылықтарын  салыстыру  тәжірибесінің 

жемісі,  интеллектуалды  өнімдер  интеграциясы.  Инновациялық 

бастаманы қолдануды  қазір таяудағы шетелдер де үйғарған екен. 

Елбасы  Н.  Ә.  Назарбаевтың  1996  жылдан  басталған  Халыққа

Жолдауының барлығында осы мазмүн ашылады.

Жалпы ҚІазақстанның түңғыш Президенті Н. Ә.  Назарбаевпен

терт рет сұхбатасқан

сакталған

Қазақстан 

Компартиясы 

ОК  бірінші  хатшысы 

қызметінде 

Павлодарға  келген жүмыс сапарында  сүхбат алған едім.  Елбасы

1994  жылы  Павлодар  облысының  өндіріс  орындарын  аралағын 

кезінде  Екібастұздың  «Богатырь»  разрезіне  тоқгаған  сәтіндегі 

қойған  сауалымыз  Қазақстанда  жүріп  жатқан  экономикалық 

реформаның  барысы  жайында  болды.  Бүл  жылдары  еліміздегі 

барлық өндіріс орындарында жекешелендіру үдерісі жүріп жатты. 

Қаржылық  тапшылық  күшейді.  Осыған  орай  қойылған  сауалға 

н А  Назяпбаев  енлі  шегініс  жасапмайтынын  дөйекті  түсіндіріп,

Бижан Ж. К.

3

реформаның  болашағына  берік  сенім  білдірді.  Осы  сенімнен

халықтың көкейінде жақсылық үміті ұялады.

Епбасы  осы  жолғы  сапарын  Баянауыл  ауданында  аяқтады. 

Ол  аудан  орталығындағы  Қ.  Сәтбаев  мұражайын  аралап  көрді. 

Соңынан  аудан  ардагерлерімен  кездесу  өткізді.  Ел  қамын 

терең  ойлайтын  ауыл  қарияларымен  тәуелсіздік  тұғырын  бекіту 

мәселесі  жөніндө  ақылдасты.  Осы  бағыттағы  өзінің  ойын  ортаға 

салды.  Абылай  салған  көршілік саясатқа берік болу жөніндегі ой- 

түйінін  айқарды.  Көнкөз .қариялармен  ақылдасуынан  кейін  мен 

оның тәуелсіздіктің өзегі -  ұлттық дәстүрлі тәрбиенің тағылымдық 

негіздеріне ерекше маңыз беретіндігіне көз жеткіздім.  Елбасының 

елтану, кісітану қабілетінің аса жоғары деңгейі осы ұлттық дәстүрлі 

тәрбиенің  тағылымы  мен  адамзат  қундылықтарын  салыстыра

білуінің жемісі деп білеміз. 

• 

""'Z1!**'

А.Ә. 

Қазақстанның 

түңгыш 

Президенті, 

Елбасы 

Н.Ә.  Назарбаевтың  жеке  тулгасын  ерекшелейтін  тагы

қандай оқиғаларды көзбен көріп,  қүлағыңызбен естідіңіз?

Ж.Б. Қүлағыммен естіп, оқығандарымды айтсам бірсұхбаттың 

ғана емес бірнеше сұхбаттың мазмұны  ашылар еді.  Сондықтан, 

көргенімді  айтайын.  1993 ж.  28  қаңтарда тәуелсіз  Қазақстанның 

бірінші Конституциясы қабылданды.  Құжаттыңжобалық нұсқасы 

Қазақ  Республикасының  Конституциясы  деп  аталған  болатын. 

Депутаттар  арасындағы  пікір  талас  осы  мәселе  төңірегінде 

өрістеді.  Олардың  бірқатары  бұл  дұрыс  жазылған  десе,  енді 

бір  тобы  бұған  наразылық  білдірді.  Наразы  топтың  сөз  тірегі 

Қазақстан  кеп  ұлтты  мемлекет,  сондықтан,  ҚР  Конституциясы 

деп  атау басқа үлттардың ұлттық сезіміне  кері  эсер етеді деген 

уаждарын  алдыға  салды.  Мәселені  қорытындылау  кезінде 

Н.Э.  Назарбаев  сөз  алды.  Ол  осы  Конституцияны  халықтық 

талқылау  кезінде  еліміздің  ірі  өндіріс  орталықтарынан  кептеген 

хаттар  алғаны  жөнінде  мәліметтерді  ортаға  салды.  Олардың 

бәрі  құжаттың  Қазақстан  Республикасының  Конституциясы 

деп  аталуын  қостайтындығына  көңіл  бөлуді  өтініпті.  Сонымен 

бірге,  ол  Қазақстан  сөзінің  ұғымы  Қазақ  елі  деген  мағынаны 

білдіретінін еске салды. Бұл түйінге көпшілік үйыды, дауыс берді. 

Сөйтіп, 

тұңғыш  Конституция  -   Қазақстан  Республикасының 

Конституциясы деп аталды.  Осыдан кейін Қазақстанның сыртқы 

елдермен қатынасы күшейді. Елімізді 100-ден аса шетел таныды.

Ой толқыны (I бөлім)

Депутаттардың

оған

Н.  Ә.  Назарбаевтың  жеке  түлғалық  беделі  жаңа  тұрпатты

мемлекеттің күрделі кезеңінде 

ұлттық  мемлекеттің  берік  нег 

азаттықтың  баянды  болуы  м« 

модельді  қалыптастыруда  ері 

Қазақстанның  экономикапық

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ 1

1

 

I

 

і

а

Р  Бұдан  Елбасының  тәуелсіз  ел  атанудың  ішкі  және  сыртқы  Ч 

қубылыстарына  ұдайы  зер  салып  ойластыратын  дарындылығы

сезіледі.

1995 

жылы 

30  тамызда 

республикада 

бүкілхалықтық 

референдумының  қорытындысы  бойынша  Қазақстанның  жаңа 

Конституциясы 

қабылданды. 

1993 

жылғы 

Конституциядан 

айырмашылығы  апғаш  рет  азамаггтың  қүқына  қатысты  ғана  емес, 

адамның  туғанынан  бастап  ажырамас  қүқықтарына  да  қатысты 

нормалар  енді.  Ата  Заңца  ҚР  Президенті  саяси  жүйенің  басты 

тұлғасы  екендігі  атап^сөрсетілді.  Ол  билік тармақгарынан  жоғары 

түратын  болды.  Бұл  гГрезиденттік басқару жүйесіндегі  мемлекетке 

сай жасапған негізгі Заң болды.  Н.Э.  Назарбаев — осы Ата Заңның 

авторларының  бірі.  Парламент  туралы  Конституциялық  бөлім 

езгертілді.  1995  ж.  желтоқсанда  Парламенттің  екі  палаталы: 

Сенат  және  Мәжіліс  сайлауы  өткізілді.  Біздің  Парламенттің  осы 

екі  палатасының  мәжілістерінен  де  бірнеше  хабар  дайындауға

қолымыз жетті.

ҚР 1997жылғы 11 маусымдағы «Қазақстан Республикасындағы 

тілдер туралы» Заңын талқылау мәжілісіндегі пікір таластардың да 

куәсі болдық. Осы ЗаңныңЭ-бабындағы «Мемлекеттікоргандардың 

актілері  мемпекеттік тілде  әзірленіп,  қабылданады,  қажет  болған 

жағдайда,  мүмкіндігінше,  басқа  тілдерге  аударылуы  қамтамасыз 

етіле  отырып,  оларды  әзірлеу  орыс  тілінде  жүргізілуі  мүмкін»,  -  

деген қағиданың қабылдануы барысындалэі пікір таластар кезінде 

де  Н.Ә.  Назарбаевтың  парасаттылығы  мен  байсалды  ой-түйіні 

басымдық апды.  Ол  пікір таласта

қазақстандық

17 еседен астам өсімнен де керуге оолады.

Әңгімеңізге рахмет. Шыгармаиіылықтабыс тілеймін.

Сұхбаттасқан Асыл Әбіш 

«Сарыарқа самалы» газеті, 22.11.2012 ж.

ЖУРНАЛИСТ БЕЛЕСТЕРІ

(сухбат-портр ет)

1

Ж үргізуші.  Қүрметі  радио  тыңдармандары,  хабарымыз  осы 

аптаның  соңғы  жексенбісінде  болатын  журналистердің  кәсіби 

мерекесі  қарсаңында беріліп  отыр.  Сондықтан,  облыстың барлық 

журнал истер қауымын кележатқан мерекелеріңізбен қүттықгаймын! 

Студиямыздың  бүгінгі  мейманы  — облыстық  журнапистер  одағы, 

Қазақстан  Журналистер  одағы  сыйлықтарының  лауреаты,  КСРО 

Теледидары  және  радиосының  үздігі,  Қазақстанның  қүрметті 

журналисі,  облысқа  сіңірген  еңбегі  үшін  төс  белгілерінің  иегері 

С.  Торайғыров  атындағы  Павлодар  мемлекеттік  университетінің 

профессоры Жүмасейт Қоғабайүлы Бижан.

Қош  келдіңіз!  Сіз  «Дапа  уалаяты»  газеті  (1888-1902):  жеке 

түлға және қоғам» атты монография жазған екенсіз. Журналистер 

мерекесі қарсаңында осы тақырыпқа сай ойыңызды айтсаңыз.

Ж.Б.  Бұл  мәселеде  журналистика  саласын  зерттеушілердің 

материалдарын  тірек  етуіміз  қажет.  Олардың  зерттеуіне  зер 

салсақ  негізі  қазақ даласында  «Түркістан  уалаяты»  газеті  алғаш 

рет  «Туркенстанские  вести»  газетіне  қосымша  ретінде  1870 

жылдан  1882 ж. Ташкент қаласында шығыпты. Алғашқы кездерде 

айына  терт  нөмір,  оның  екеуі  қазақ  тілінде,  екеуі  өзбек  тілінде 

жазылыпты. Біраз уақыттан кейін «Түркістан уапаяты» газеті орыс 

редакциясынан бөлініп, дербес газет ретінде қазақ тілінде шығып 

түрған.  Газетті шығарар алдында оның болашақ редакторы штабе 

капитан Н.А. Маевтіңөз қолымен жазған «Қосымшаны» Патшалық 

Ресейдің  шығарудағы  түпкі  мақсаты  жазылған.  Онда:  «Ресей 

Түркістан өлкесін орыс емірінің жалпы қүрылымына бағынатын өз 

жерінің бөлінбес жаңа бөлігі ретінде санайды», -  деп жазылған.

Ап  «Дала  уапаяты»  газеті  1888  жылғы  1  қаңтардан  1902 

жылғы  12  сәуірге  дейін  Омбының  Дала  генерал-губернаторы 

канцеляриясының  жанында  шығарылды.  1894  жылға  дейін  бүл 

газет Ақмола облысының ведомствосында ерекше үстеме түрінде 

шығарылды. Сол жылдан бастап «Дала уапаяты» газетінің Ақмола, 

Семей жәнеЖетісу облыстарындағы қосымшасы ретінде «Қырғыз 

дапа газеті» деген атпен шығарылыпты (редакторлары- И. Козлов, 

К,  Михайлов,  Г.  Абаза,  А.  Попов,  Д.  Лавров,  ал  қосымшаларын 

Е. Абылайханов, Д. Сұлтанғазин, Р. Дүйсембаев аударған. Газетте

Р  Қазақ,  Түрік,  Түркімен  Ноғай,  Башқұрт,  Өзбек,  Армян,  Орыс,  ч  

Қытай,  Грек,  Жапон,  Үнді,  Парсы,  Араб,  Испан,  Литва,  Фин  және 

тағы  басқа  хапықтардың  аңыз-әңгімелері,  ертегілері  мен  мақал- 

мәтелдері  жарияланған  екен.  Оларды  жинап  бастыруға  біздің 

облыстың азамаггтары  да  өз  үлестерін  қосыпты.  Олар:  МәшТһүр- 

Жүсіп Көпеев (Баянауыл), Қорабай Жапанов (Баянауыл), Отыншы 

Әлжанов  (Павлодар  оязы),  Әміре  Айтбакин  (Павлодар  оязы),

Ой толқыны (I бөлім)

Ақкелін

газетте

Ю. 

Лермонтовтың, 

И.С.  Тургеневтің, 

Г.И. 

Успенскийдің

газетте

шыққан  тегін,  өскен  ортасын  білуге,  отбасының  тәрбиесіне 

мән  беруге,  бейғамдық  психологиядан  арылудың  амалдарын

жасауға, ел мен жерді қастерлеп, салт-дәстүрге берік болуға және 

осылардың  негізінде  қазақ  ділі  мен  дінін,  халық  деген  қасиеггі 

үғымды  жоғалтпай  көздің  қарашығындай  сақтауға  пәрмені  бар 

танымдық,  өнегелік  жөне  ағартушылық  мәні  зор  материалдар

үдайы жарияланған.

Патшалық Ресейдің «Дала уалаяты» газетін отарлау саясатын

жүзеге  асырудың  қүралы  ретінде  пайдапанып,  цензураға 

алғанымен  газетте  қызмет еткен  орыстың озық ойлы  азаматгары 

басылым  теориясы  мен  моделін  XVIII  ғасырдағы  еуропалық 

беделді  басылымдарының  ұстанымы  тұрғысында  жасап,  қапың 

қауымның қоғамдық санасының жетілуіне ықпал жасау бағытында

қарастырған.

Газет  материалдарды  қалың  жүрттың  мүддесін  етейтін 

мәселелер  ауқымында  қарастырған.  Қоғамдық  қатынастағы, 

жаппы хапықгар еміріндегі нақты деректер ұқсатылып берілген.

Жүргізуші.Журналист болу қиын ба,  қалай олайсыз?

Ж.Б. Адам емірі, қоғамдықемір бір-бірінен ажырата алмайтын 

тұтас  қубылыс.  Құбылыс  болатыны  олардың  тізбектелген, 

алдыңда  түратын  түп-тура  жақсылықты  сездіре  қоятын  немесе 

алдыңдағы  кесірді  қас  қағымда  нүсқай  қоятын  керініс тізбектерін 

аңғара алмайсың. Сондықтан, журналист болсын, басқа мамандық 

иелері  болсын,  оларды  жедел  иегере  апмайды.  Әрине,  балалық 

бапғын  кездерде  емірдегі  жақсылықгы  аңғара  бастаған  кездегі 

бойыңдағы  түрақтылық  пен  сенімнің  пайдасы  зор.  Бұған  ата- 

ананың  да  олардың  дос-қүрбыларының  да  езара  достығы  мен

р   ынтымағы  жақсы  эсер  етеді  деп  ойлаймын.  Осындай  кездерде  *  

адам  бір  нәрсені  үйрену,  соның  жүйесін  табу  сияқгы  ой  пайда 

болатын шығар. Менің анам Нүрым табан астында өлең шығартын, 

кемшілікті  қара  өлеңмен  айта  білетін  еді.  Бірақ,  мен  оған  бала 

кезімде мән бере қоймадым.  Інім Жұмағапи 4-5-сыныптарда оқып 

жүргенде  құрастырып,  бір  шумақ өлең айтып  қалатын.  Есея  келе 

өлең жазды.  Сөздері  орнықты,  қазақы  мағынасы  кең болды.  Мен 

Қарағанды  пединститутында  оқып  жүргенде  концерттік  бригада 

ұйымдастырып,  конференсье  болып,  бір  орындаушының  мінезін 

бір  шумақта,  келесі  орындаушының  ән  мәтініндегі  мазмұнды  бір 

шумақпен  жариялап  жүрдім.  Одан  кейін  өлең  жаза  бастадым. 

Бірақ,  ақын  болмадым.  Өйткені,  ақын  қиналып,  ұзақ отырып өлең 

жазбайды.  Санада  топталып,  қүйылып  келген  де  ғана  жазуға 

отырады  деп  ойлаймын.  Менде  ондай  ақындық  қүйма  болмады. 

Сондықтан,  өлең  жазуды  қойып  кеттім.  Ал  Жұмағали  өлөңді 

қолма  қол  жазады.  Қазір  ақын  атанды.  Қазақстан  Жазушылар 

одағының  мүшесі.  Бірнеше  елең  жинақгары  бар.  Дегенмен 

шығармашылық жүмыс менің санамда да қапған екен.  Институтта 

жүргенде  курстарым:  Гүлшара  Дәрібекова,  Айтжан  Жүнісова, 

Әлимаш  Рысбаева,  Гүлмайра  Сүлтановапармен  бірге теледидар

Бижан Ж. Қ.______________

жүргізуге

жүргенде  і 

іып  жүрдім

сценарийін  жазып,  оны  Қазақ  Мемлекеттік университетін  бітірген 

аудандағы  алғашқы  дипломды  журналист  Нәби  Әбрахмановқа 

көрсетіп,  тәжірибе  алдым.  Сондай-ақ,  «Коммунистік  еңбек» 

аудандық  газетінің  редакторы  болған  Сейфолла  Ниязүлы 

Жанарбаев ауылда мүғапім болып жүргенде газет үйымдастырған 

жергілікті  тілшілер  семинарына  арнайы  шақыру  қағазын  жіберді. 

Бүл  менің  көңілімді  ерекше  сергітті.  Мен  бүл  әсерді  жазушылар 

съезінің  шақыртуымен  теңестірдім.  Осындай  қолдау  мені 

қанаттандырды.  1968  жылдан  бастап  Павлодар  теледидарына 

штаттан  тыс  тілші  болдым.  1979  жылы  облыстық теледидардың 

бас редакторы  Рақай  Балтабаев  пен төраға Хамза Тоқпанов  мені 

теледидарға  қызметке  шақырды.  Бір  жыл  редактор,  одан  кейінгі 

бір  жылдан  соң  аға  редактор  және  одан  кейінгі  бір  жылдан  соң 

бас  редактор,  одан  әрі  бас  продюсер,  саяси  шолушы,  телерадио 

компаниясы 

төрағасының 

орынбасары 

сияқты 

қызметтер

Р  журналистика  кеңістігіндегі  тылсым  дүниелерді  аңғаруға  жол ”  

ашты.

Жалпы  журналист  жүмысының  қиындығын  жеңу  үшін  зерт- 

тейтін тақырыбыңцы бүге-шігесіне дейін зерделеп, оны өте жақсы 

меңгерудің пайдасы  мол. Тақырыпты жақсы  меңгерген журналист 

орнында тыныш отыра алмайды. 1990 жылы демеуші іздеп, қаржы 

тауып  алып,  мені  Қазақ  ССР  Жоғарғы  Кеңесінің  мөжілістерінен 

материалдар  дайындауға  апып  барған  күш  -   осы  зерделеу,  әрі 

Қазақстан  тәуелсіздігіне  деген  құштарлық  болатын.  Күні  бүгінге 

дейін  қатардан  қалмай,  С.  Торайғыров  атындағы  мемлекеттік 

университетінде  журналистика  саласынан  тыс  қапмай  жүргенім 

де осы  күштің қуаты  болар.  Берік күштің әсерін  айқаратын  қазіргі 

нәтижелер де бар сияқты. Атап айтқанда, МәшТіүр-Жүсіп Көпеевтің, 

Шәкәрім  Қүдайбердиевтың,  Жүсіпбек  Аймауытовтың,  Қошке 

Кемеңгеровтың  журналистік-публицистикалық  тапқырлықтары

туралы  публицистикалық  мақалапар,  «Дапа  уалаяты»  газеті 

(1888-1902):  жеке  түлға  және  қоғам»  монография,  «Журналист 

шығармашылығындағы  жаңа  инновациялық  технологиялар» 

тақырыбындағы оқу құралының авторы атандым.

Жүргізуші радиожурналист Қызырхан Шәкіртұлы

Дыбыс режиссері Алтын Омарова

2013 ж.

__________ Ой толқыны (I белім)__________

Бижан Ж. Қ.

ӘУЛЕТ ДӘСТҮРІ

(сұхбат-портрет)

«Жетпіс эре салды,  сексен тусау салды», — дейтін бурынгы 

улкендерден  қалган  сез  бар.  Осындайда  қазақтың  жан-жақты 

ойланып,  толганып  пайдалы  іскө  қол  жеткізудің  багытын 

нусқайтын  «Жеті өлшеп, бір кесу» -  деген  емір тәжірибесі  елес 

береді.  Бұп  көнегрек данышпандарының:  «Асықпай тездету» -  

деген  даналығымен  мазмундас уғым.  Олай  болса,  адам  гумыры

деген ой түйіндейміз.

Үлагатты устаз әулеп 

филология гылымдарының

шақтарында  сурыпталады

алып

профессоры Олжабай Қайкенұлы

Жармакиннің  бүкіл  ғұмыры  да  урпақтан  урпаққа  ұласып  келе 

жатқан  улттық  қундылықтың  қайнарынан  бастау  алгандығы

аңгарылады.

Қазақстанның  құрметті  журналисі  Жумасейт  Қоғабайулы 

Бижан осы мазмунда ой толгау мақсатында Олжабай Қайкенулы

Жармакинмен сухбаттасқан еді.

Ж.Б.  Әулеттің дәстүріне,  өнегесіне  қарап ұрпақтың өсу және

өркендеуінің деңгейі айқындалады дегенге иланасыз ба?

О.Ж. Әрине! «Әкеге қарап ұл өсер, шешеге қарап қыз өсер», -

деген  сөз  ұрпақ  тәрбиелеу  тәжірибесінен  туындаған  түйін.

Біздің  әулеттің  өмір  жалғасына  зер  салғанда  маржандай  айқын

өнегені  түшына  айтуға  болады.  Ізгіліктен  жалтармаған  80-дегі

кез  келген  ақсақал  дәл  осылай  айта  алады.  Өр  әулеттің  өзіне

тән  көріп  көз  айымы  болған,  естіп  құлақ  қурышын  қандырыған,

өрелі  дүниетанымдық  өнегесі  болатындығына  көзім  жетті.  Бүл  -

ғұмырлар  ақиқаты.  Мұны  мен  туып  өскен  және  қызмет  істеген

ортамдағы  отбасылардың ғұмырларынан  көріп  жүрмін.  Адамдар

арасындағы  рухани  жарасымды  бәсекелестік  сезімі  сергек  жан

баласын  ушпаққа  жеткізетіндігіне  удайы  көңіл  бөлемін.  Рухани

бәсекелестікте өмірдің сәтті тұстары кезінде көрегенділіктанытып,

ағынан  жарылудың мәңгілікке ұласатын  өнеге  екендігін  орта,  әке

мен шеше тәрбиесінен көрдім.

Әулет  дәстүрі  қолмен  ұстап  көретін  жәдігер  емес.  Дәстүр

қайталанып,  жүрек  жарды  жақсылығын  урпақтан  ұрпаққа

}

р   ұластырып  отырса  ғана  еміршең  болады.  Біздің  әулеттің  жан  ч  

I  жылуын  суытпайтын  өнегелері  -   менің  де  ұрпақтарымның  да 

сүйсінер де, сүйенер де тірегі,  көңіл қазысы,  көз таразысы.

Ж.Б. Жеті ата кәсіптерін көңіл сазына ұсынсаңыз.

О.Ж.  Жеті атаның үлкені  Ескененің қырық нарға жүк болатын 

қазынасы  болмағанымен  ата-қонысының  төскейінде  өрген  малы 

болған,  дала  қыранындай  қырағы  аңшы  атанып,  нарық  тәсілін 

игеріпті.  Одан  кейінгі  ұрпақтары  заман  өзгерістеріне  икемделіп, 

әртүрлі  кәсіппен  айналысыпты.  Байжігіт  орта  шаруа  болғанымен 

қазақ  қоғамындағы  хандық  биліктің  қүлдырай  бастаған  тұсында 

баласы  Жармақаға  қапдырған  мүлкі  жұпыны  болған  екен. 

Әкем  Қайкен  әкесі  Жармақаның 

кедейленген,  жалшылықта 

жүрген  кезінде  туыпты.  Бұл  кезеңде  кедейлерге  жанашыр 

болуға  ықыластанған  Кеңес  үкіметі  орнады. 

Қазақстанда 

кедейлер  комитеті  ашылып,  ширақ  қызмет  жасады.  Бұл  комитет 

ұжымдастыру  саясатын  жүзеге  асыруға  кірісті.  Қазақ  жерінде 

қүрылған  біздің  еңірдегі  комитет  күн  керісі  темен  кедейлерге 

ерекше ілтипатпен қараған. Ауыл тұрғындарының басым көпшілігі 

осы ұйымның қанаты астында сая тауыпты.

Біздің  әулеттің  жетінші  атасы  Ескене  және  одан  тараған 

ұрпақтардың  бірі-біріне  қамқорлығы  айтса  айтқандай  болыпты. 

Олар  үлкеннің  апдынан  кесе  көлденең  өтпеу,  езінінен  үлкеннің 

ақылын тыңдау және қабылдау,  кішінің ойын ескеру, әсерлі қүптау 

сияқты  халықтық  педагогиканың  қарымталы  қағидаларын  жүрек 

қалауымен  қабылдаған  жандар  екен.  Оны  мен  әкемнің  айтқан 

ақылынан ғана емес, істеген істерінен де аңғардым. Әкем Қайкенді 

көрген  адамдар  қазір  де  бар.  Олар  әкемнің  ақжарқындығын, 

адалдығын,  ізгілікті 

пейілін,  кепшілдігін,  жинақылығы  мен 

әділдігін ризалықпен айтып жүр. Соның бірі — сіз езіңізсіз.  Біреудің 

қуанышын  ез  қуанышындай  сезініп,  оған  жолығып,  ықыласын 

білдіргенше  тағат  таппай  асығатын.  Ол  бойындағы  осындай 

ізгілікті  қасиеттерінің  арқасында  ел  ішіндегі  Кеңес  Одағының 

білім  беру,  халықгың  әл-ауқатын  жақсарту,  қоғамдық  мүлікті 

кездің қарашығындай сақтау сияқты емірге пайдалы, жанға жақын 

тұстарын халыққа сүйсіне түсіндіре білді.  Мен мұны оның адамды

қадірлей білу пейілінің жемісі деп білемін.

Қайкен 

Жармақаүлы 

жергілікті 

биліктің 

сауын 

гүрт 

меңгерушісі, 

шаруашылықтың 

жүмысшылар 

комитетінің

жүктеу/скачать 30,18 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: