Список использованной литературы

27 
 
Деловая книга, 2001. 
3. 
Weber 
M. 
Economy 
and 
society. 
Berkeley 
etc., 
1978. 
  
Вебер  М.  Хозяйственная  этика  мировых  религий.  Попытка  сравнительного 
исследования  в  области  социологии  религии.  Введение  //  Избранное.  Образ 
общества. М., 1994.  
4. Bensman J., Givant M. Charisma and modernity: the use and abuse of a concept 
// Social research. 1975. Vol. 42. № 4. 
Түйін 
Бұл  мақалада  саяси  көсем  имиджі  зерттеу  нысанына  алынады.  Егемен 
елеміздің 
экономикалық 
және 
саяси-мәдени 
тұрғыдан 
дамуына 
елбасшысының саяси имиджі жан-жақты қарастырылады.  
Resume 
Article is devoted to research of problem of image of the political leader. The 
research urgency is caused by practical necessity of studying of such phenomenon 
as  image  of  the  political  leader.  Problems  of  studying  of  image  are  staticized  in 
modern  conditions  when  our  young  country  has  the  uneasy  period  of  its 
development. In today’s Kazakhstan validity from actions of political leaders not 
only well-being depends on the economic and sociopolitical reforms which where 
initiated but also destiny of the country as a whole.    
 
 
MODERN LINES OF DEVELOPMENT OF TOURISM IN KAZAKHSTAN 
 
Aldasheva A.A. – 
Candidate of history Kazakh National Pedagogical University named after Abay 
Almaty (Kazakhstan) Department of Tourism 
 
     Social  and  economic  conditions  of  development  of  tourism  have  changed  in 
connection with a general crisis in the politician, economy and culture. Which have 
been  caused by  change of  a socio-historical  formation. Under the influence  of  all 
set of socio-economic factors interrelations of the countries, regions and economy 
branches,  economic  relations  with  the  territorial  complexes  have  changed 
territorially-branch  division  of  labor,  essential  value  was  got  by  non-productive 
sphere. 
The  economic  conditions  of  ability  to  live  which  are  the  economic  base  of 
tourism have changed, and this business factor has essentially limited participation 
in  tourism  of  many  social  strata.  The  balance  between  astronomical  and  working 
hours, defining extraworking hours has changed. Which is possible for immutable 
employment  and  leisure.  In  a  number  of  departments  there  were  instead  of  one 
annual  two  truncated  holidays  during different  seasons. Levels  of  knowledge  and 
erudition  of  the  population, public  health, an  urbanization,  character  of  labor  and 
family-household  activity  have  changed.  Simultaneously  with  it  the  turistko-
excursion  system  has  changed  and  has  accordingly  changed  vision  of  a  situation 
and  prospects.  The  thesis  about  successful  geographical  and  geopolitical  position 
of  Kazakhstan  which  became  an  ordinary  stamp  in  works of the  authors  far  from 

28 
 
knowledge  tourizm  of  technologies  is  doubtful.  World  practice  has  proved  that 
high cost of the entry visa reduces quantity of tourists. 
Recommendations  to  use  for  torizm  the  purposes  a  medical  dirt,  mineral 
sources and other health-sanatorium resources references on which are a platitude  
proceedings,  branch  researches,  public  articles  are  problematic.  As  a  rule,  data 
such  are  in  researches  on  the  tourist  of  geography  along  with  medical 
characteristics of their useful properties. Thus always there are no research results 
of their appeal to Intourists in comparison with for a long time known like prestige 
resorts  (Karlovy  Vary,  the  Caucasian  Mineral  waters,  Baden-Baden  etc.)  At 
perfectly  equipped  polyclinics.  And  also  there  are  no  professional  calculations  of 
all  necessary  infrastructure.  Which  can  be  created  taking  into  account  available 
capacities.  And,  the  vain,  the  nation-wide  requirement  for  mass  improvement 
which  is  caused  by  difficulties  of  a  transition  period  is  absolutely  ignored  and 
proves to be true both official medical statistics, and weekly publications  the SMI 
[1]. 
In the new concept, be based on entertaining leisure, the important place to 
the rest centers is taken away. 
However  development  of  the  Kazakhstan  centers  of  leisure  shouldn't  be 
limited by modernization of the former recreation parks, copy the western samples 
and  separate  cities.  Huge  empty  territories  in  not  mastered  areas  can  become  the 
largest  and  the  first  in  the  world  complexes  reproducing  the  lost  historical  and 
cultural  values:  ханские  rates,  fields  of  battles,  auls,  move  to  a  new  place  on 
zhailau.  One  more  problem  of  the  Kazakhstan  tourism  was  advancement  in  the 
world  market  touristic  product.  Because  of  debts  against  the  WTO  Kazakhstan 
didn't  participate  in  the  international  tourist  fairs.  But  after  its  almost  full 
repayment  possibility  of  visiting  of  the  international  exhibitions  in  Berlin, 
Moscow, London, Paris, Tashkent has opened [2]. 
Summing up it is necessary to notice that the tourism history in Kazakhstan 
consists of continuous and consecutive numbers of repeating events, as the general 
history  of  tourism  and  mankind.  In  any  historical  interval  of  time  the  major 
criterion of definition of constantly arising problems is in final a result efficiency 
of  their  decision.  Certifying  in  scientific  judgement  touristic  development  and 
absence  of  practical  recommendations,  nevertheless  it  is  necessary  to  recognize 
backlog that administrative and legal reaction promotes touristic progress. Tourism 
as  a  part  of  universal  culture  is  included  into  sphere  of  professional  interests  of 
many  special  disciplines  and  thereof  can't  in  exclusive  conducting  geography  or 
economy and pedagogical geography, or any other group of discipline. 
The analysis the tourist of the activity, made in the given research, shows that 
tourizm  isn't  limited  to  sphere  of  sports  tourism,  the  pedestrian  campaigns  and 
mountain  ascensions,  and  presented  by  variety  of  transport  travel  in  concrete 
historical, economic, ideological, legal, technical, geography literature expression. 
Studying by the tourist of activity shows that except Komsomol and state systems 
touristic  the  organizations  the  international  tourism,  were  engaged  10  earlier  the 
groups  not  established by  researchers touristic  establishments  and  the enterprises. 
Kaztoursovet and Kazsovprof in system of trade-union tourism, republican club of 

29 
 
climbers, Committee on physical culture and sports at Ministerial council KazSSR, 
the  Kazakh  society  of  friendship  and  a  cultural  contact  with  foreign  countries, 
airline  "Aeroflot",  the  joint  Soviet-foreign  enterprises,  cooperative  societies  and 
small enterprises. The inconsistency of opinion on the state monopoly for tourism 
from this follows [3]. 
Uniform development of world and Kazakhstan tourism is established from 
presence  general  forms,  methods  and  the  maintenance  the  tourist  of  activity: 
individual  and  group  rounds,  transport  tourism  with  use  a  gift  and  camp  sites, 
cultural-informative  and  other  kinds  of  tourism,  advancement  on  the  market  of  a 
tourist  product  by  advertizing,  exhibitions  and  other  actions,  the  public  and  state 
tourist's  organizations,  transpot  the  branch  tourist's  organizations,  joint-stock 
companies, the enterprises  with the  mixed  foreign  and domestic  capital, branches 
abroad,  the  private  and  governmental  enterprises,  legal  base,  ideological 
maintenance,  tourist  resources  in  the  form  of  historical  and  cultural,  natural, 
industrial,  medical  and  other  objects.  Their  generality  is  established  for  the 
different historical periods and the countries. 
Proceeding  from  domination  of  the  transport  travel  having  economic-
financial  indicators  and  several  times  much  more  quantity  of  routes,  the  natural 
conclusion about unreasonable representation of history of the Kazakhstan tourism 
in  modern  researches  as  follows  history  basically  mountain  ascensions,  the 
pedestrian campaigns and sports tourism. 
Specificity of the Kazakhstan international tourism consists in active use of 
organizational  and  is  material-financial  possibilities  public  (trade-union  and 
Komsomol  the  organizations,  societies  of  friendship  and  a  cultural  contact  with 
foreign countries) the organizations in Kazakhstan and their analogs abroad, in use 
of tourist potential for needs of defense of the state and in agitator-propaganda the 
purposes  for  strengthening  of  the  international  authority  of  Kazakhstan,  in  use 
безвалютной  and  barter  forms  of  a  tourist  exchange  in  the  limited  currency 
possibilities, in historical attachment of geography of tourism to routes and and to 
cultural-historical monuments of the Silk way.  
The  analysis of  development of scientific  and study-methodical base of the 
international  tourism  in  1990-2000  Shows  its  backlog  from  the  increased 
requirements for training of qualification of tourist workers of various specialities. 
In economic, geographical and pedagogical works of this period and the next years 
not uze economic indicators on transport to kinds of travel, own and rented hotel-
transport  base  for  the  characteristic  of  the  facts,  the  phenomena  and  processes  in 
tourist  sphere,  aren't  offered  new  routes  and  technologies  in  planning,  the 
organization  and  carrying  out  of  the  travel, new  techniques  of  training  on  a  wide 
spectrum of tourism specialities. 
For  ten  years,  passed  since  the  declaration  Kazakhstan  of  the  sovereignty, 
had  been  carried  out  a  complex  of  the  governmental  and  international  actions 
directed on realization of the project of UNESCO and the WTO on development of 
tourism infrastructure on the Silk way.  
Obvious  priorities  of  economic  development  of  new  capital  of  Astana  and 
oil-extracting areas of the Western Kazakhstan have caused so obvious indicators 

30 
 
of the accelerated tourist development in comparison with the central, northern and 
some southern regions of Kazakhstan.  
Summing  up,  it  is  necessary  to  notice  that  only  use  of  strict  methods  of  a 
historical science has allowed to reveal the basic laws of tourist development and 
to reconstruct a full and complete picture of the Kazakhstan tourism. The circle of 
questions,  documentary  sources,  the  historical  periods  for  the  subsequent 
researches of history of tourism in Kazakhstan is simultaneously certain. 
 
THE LIST OF THE USED SOURCES 
1.  Dvornichenko  V.V.Razvitie  of  tourism  in  the  USSR  (1917-1983).  Moscow, 
2000 
Nemoljaeva  M.  E,  Hodorkov  L.F.  International  tourism:  yesterday,  today, 
tomorrow, Moscow, 2008, 176 with. 
2. Barchukova N.S. International cooperation of the states in the field of tourism, 
Moscow, 2007, С.25. 
3.  Dolmatov  of  M.  Foreign  tourism  of  the  Soviet  trade  unions:  a  reality  and 
perspectives, Moscow, 2001, With. 112 . 
Резюме 
В  этой  статье  огромное  внимание  уделяется  развитию  туризма  в 
Казахстане. Туризм это стабильность политике, экономике и культуре. 
Түйіндеме 
Бұл  мақалада  Қазақстандағы  туризмнің  даму  тарихына  ерекше  көңіл 
бөлінген.  Туризм  –  бұл  бейбітшілік  және  өркениет  жолы.  Туризм  бұл 
экономиканың, саясаттың және мәдениеттің өркендеуін көрсетеді. 
 
 
ТІЛДЕГІ ОМОНИМДІК-ПОЛИСЕМИЯЛЫҚ ПАРАДИГМАЛАР 
 
Жиренов С.А. - 
Абай атындағы Қаз ҰПУ-нің аға оқытушысы, филология 
ғылымдарының кандидаты 
 
Адамзат  баласы  заманалар  бойы  көптеген  қоғамдық  формацияларды 
басынан  өткізу  барысында  ақиқат  дүниені  игеруде  сөз  жоқ  тілдің  әлеуетін 
мүмкіндігінше пайдаланғаны белгілі. Тіл арқылы ақиқат өмірдегі заттар мен 
құбылыстарды тани келе, көптеген жаңа ұғымдарды қалыптастырды. Соның 
нәтижесінде  тіл  арқылы  қоршаған  ортадағы  деректіні  дерексіздендірді, 
жалпыны  жалқыландырды,  жансызды  жандандырды  немесе  бұл  процесті 
керісінше іске асырды. Мұнда тіл тек таза таным құралы уақыт пен кеңістік 
аралығындағы  заттар  мен  құбылыстарды,  атаулар  астарындағы  мың 
қатпарлы  идеяларды  тудырып  қана  қоймай,  ол  тіл  табиғатына  тән 
коммуникативтік, акуммулятивтік, эмоционалды-экспрессивтік, когнитивтік, 
жасампаздық секілді қызметтерді әр алуан қырынан жүзеге асырады. Соның 
ішінде  тілдің  лексикалық  қабатындағы  омонимдік-полисемиялық  бірліктер 
арқылы  дүниенің  концептуалды  бейнесімен  адамды  біршама  қатынасқа 

31 
 
түсіріп,  өзінің  осы  уақытқа  дейінгі  тілдік  қолданысындағы  лексикалық 
бірліктерді  қабылдауда  когнитивтік  санасындағы  ақиқат  дүние  бейнесіне 
көптеген толықтырулар мен өзгертулер енгізеді.  
Тіл  біліміндегі  парадигма,  парадгматика  терминдері  бұрыннан 
қолданылып  келе  жатқан  ғылыми  атау  болып  табылады.  Лингвистикалық 
сөздіктерде  парадигма  дегенге  төмендегідей  анықтамалар  берілген: 
«Парадигма  деп  тілдік  бірліктердің  тілдік  жүйе  элементі  ретінде  бір-біріне 
жақын не қарсы келетін қасиеттерімен адам санасында жинақталған, яғни тіл 
элементтерінің  сол  тілді  пайдаланушы  адамның  санасында  жинақталуын 
айтамыз»–  деген  түсіндірме  берілсе  [1,  310  б.],  қазақ  тіл  біліміндегі 
терминдер  сөздігінде:  «Парадигма  (грек.  paradeigma  –  үлгі,  мысал)  –  бір-
біріне қарама-қарсы қойылған, бірақ ортақ белгісі бар немесе ұқсас ассосация 
тудырушы  кез  келген  лингвистикалық  бірліктер  тобы.  Парадигмалық 
қатынастар  арқылы  байланыста  болатын  тіл  бірліктерінің  жиынтығы»  деп 
түсініктеме беріледі [2, 126 б.], келесі бір сөздікте кеңінен: «парадигма (грек. 
paradeigma – үлгі, мысал) – 1) кең мағынада бір-бірінен ерекшеленіп келетін, 
сонымен  бірге  бәріне  ортақ  белгілері  арқылы  біріккен  кез-келген  тілдік 
бірліктер тобы (қ. Парадигматика); 2) осындай топтар мен жиынтықтардың 
жасалу  моделі  (үлгісі)  мен  схемасы;  3)  неғұрлым  түр  мағынада  – 
морфологиялық  П.  терминнің  синонимі.  Тіл  бірліктері  тобының  жүйесіне 
қарай П. – м о р ф о л о г и я л ы қ  П.,  с и н т а к с и с т і к  П.,  л е к с и к а л 
ы қ  П. және с ө з ж а с а м д ы қ  П. болып жіктеледі. Бұлардың ішінде жиі 
қолданылатыны – морфологиялық П. Онда сөздің грамматикалық мағынасы 
мен  әр  түрлі  қосымша  жалғану  арқылы  тұлғасының  түрленуі  арасындағы 
сәйкестіктен  жасалған  модельдер,  схемалар  қарастырылады.  Мыс.:  зат 
есімнің  көптік,  тәуелдік,  септік,  жіктік  жалғауларының,  етістіктің  есімше, 
көсемше,  рай,  шақ,  жақ  тұлғаларының  түрлену  жүйесі  модельдерінің 
жиынтығы  т.б.  Морфологиялық  П.-да  сөз  түрлендірудің  барлық  жүйесі  де, 
сондай-ақ  бір  ғана  тұлғаның  түрлену  жүйесі  жеке  қарастырылуы  мүмкін. 
Морфологиялық  П.  синтаксистік  П.-ның  жасалуына  негіз  болады.  Ср. 
Синтагма»    –  деген  анықтама  беріледі  [3,  244-245  бб.].  Тілдегі 
парадигмаларды 
ауқымды 
түрде 
тану 
үшін, 
лингвистикадағы 
прадигматиканың  мазмұнын  кеңірек  түсіну  қажет.  Ал,  «парадигматика  –  1) 
тіл жүйесін зерттеудегі екі аспектінің (парадигмалық, синтагмалық) бірі. П. – 
парадигматикалық  қатынастарды,  олардың  топтастырылуын,  қолданылатын 
салаларын қарастыратын тіл білімінің тарауы. Бұл тұрғыда П. с и н т а г м а 
т  и  к  а  (қ.)  қарама-қарсы  құбылыс  болып  табылады.  2)  кең  мағынада  –  П. 
лингвистикалық  топтарға  тән  парадигматикалардың  жиынтығы  түрінде 
танылатын тілдік жүйе дегенді білдіреді. П. тіл бірліктерінің вертикаль (тік) 
қалпындағы қатынастарын зерттейді. Ср. Синтагматика» [3, 245 б.].        
Тілдегі парадигматикалық қатынастың айнала қоршаған ортадағы басты 
өзіндік  белгілері  ондағы  сөз  мағыналарының  бірінің  орнына  бірі  ауыса 
қолданыла  алуын  жалпы  байланыстыратын  тілдік  категория.  Парадигмалық 
қатардың  бейтараптануына,  лексикалық  парадигмалармен  қатар,  ұлттық 
лингвокогнитивтік  аспектінің  әсері  ерекше.  Мысалы,  «Тағдырыммен 

32 
 
әзілдестім  тіресіп,  тақ  пен  баққа  қызыққам  жоқ  күресіп»  (Маралтай) 
дегенде  парадигмалық қатардың өзгерісіне әсер етуші бірлік – «тақ пен бақ» 
семемаларының  мағыналық  құрылымындағы  мағыналық  бөліктердің 
қолданысынан  анық  байқауға  болады.  Енді  аталған  бірліктерге  позициялық 
өзгеріс  жасап,  парадигмалық  қатар  мүшесін  ауыстырып  қолдансақ: 
«Құлағыңа  әшекей  бұйымдарыңды  тақ».  Сондай-ақ,  «Аздаған  арық-
тұрағыңды бақ» десек, ұлттық тіл мен дүниетанымды, сөздің семантикалық 
өрісіндегі  басты  семантикалық  тема  немесе  макробөлікті  тап  басып  тану 
қажет  болады.  Ол  үшін  осы  семантикалық  өрістегі  сөздерді  контекстік 
мазмұнына сәйкес лексикалық бірліктердің қолданыс өрісін байқауға болады.  
Демек, лексикалық синтагматика парадигматикалық қатарды реттеуші өлшем 
болады. Парадигматикалық қатынастарға лексика-семантикалық (синонимия, 
антонимия, омонимия, т.б.) бірліктердің кей жағдайдағы өзара үйлеспеушілік 
құбылыстарын жатқызуға болады.  
Қазақ  тіл  біліміндегі  омонимдер  мен  полисемиялы  сөздер  өткен 
ғасырдың  50-жылдарынан  бастап  (К.Аханов,  Ғ.Мұсабаев,  Ә.Болғанбаев, 
Ғ.Қалиев,  Б.Сағындықов,  М.Белбаева,  Ә.Әлметова,  т.б.)  зерттеле  бастаған. 
Сол  кезеңдерден  бастап,  осы  уақытқа  дейін  омонимдер  мен  полисемиялы 
сөздердің  ұқсастығы,  айырмашылығы,  ерекшелігі  деген  мәселелер  жан-
жақты қарастырылып келеді. Омонимдер мен полисемиялы сөздердің басты 
ерекшелігі  аталған  заттық  және  лексикалық  бірліктердің  қасиетінде:  оның 
бөліктеріндегі  жалпы  тұлғалық  жақындық,  ұқсастық,  алшақтық,  қолданыс 
ерекшелігі  мен  танымдық  сипаты  жатады.  Сонымен  омоимдер  мен 
полисемиялы 
сөздердің 
парадигмасы 
бір 
мағынаның 
шеткі 
айырмашылықтарына  дейін  дамыған  деген  тоқтамға  келуге  болады. 
Омонимдер  мен  полисемиялы  сөздердің  парадигмасы  абсолютті  және 
синтагматикалық деп шартты түрде қарастыруға болады. Мұндағы бұлайша 
екіге  бөлуіміздің  мәнісінде  әрине  шарттылық  бар.  Сонымен  қатар,  олардың 
табиғатындағы  сыртқы  және  ішкі  ұқсастықтардың  болуымен  тура  келеді. 
Мысалы, тіл біліміндегі омонимдер мен полисемиялы сөздерді ажыратудағы 
басты  ерекшелігі  олардың  сөз  табына  қатыстылығынан  айқын  көрінетіндігі 
негізгі  белгі  болып  табылады.  Тілдегі  омоимдерді  тану  үшін  «жаз»  деген 
сөзді мысалға келтірсек: 1) жаз – мезгіл атауы (зат есім); 2) жаз – киімнің 
қыртысын  жаз  (етістік);  жаз  –  дертті  ауруды)  жазу  –  деген  мысалдар 
омонимдерді  сыртқы  тұлғалық  ерешелігі  яғни  абсолютті  болмысы  болып 
табылса,  полисемиялы  сөздердің  синтагматиксымен  тілдің  ішкі  ұқсастығы 
мен ауыспалы сипаты деп тануға болады. Мәселен тілдегі «бас» деген сөздің 
әр мағынада келуін алып көрелік: 1) адамның басы алланы добы; 2) ауылдың 
басы; 3) бұлақтың басы; 4) әңгіменің басы, т.б. сөздерде «бас» сөзі әр түрлі 
мағынада  қолданылып  тұр.  Дегенмен  аталған  тіркестердің  ішкі  мағыналық 
мазмұны  мен  синтагматикалық  болмысынан  қандайда  бір  ұқсастықтың, 
жақындықтың,  бар  екендігін  анық  көруге  болады.  Демек,  омонимдер  мен 
полисемиялы  сөздердің  парадигмасы  абсолюті  деп  қарауда  олардың  өзара 
ұқсастығы  еркін,  сонымен  қатар  ауыспалы  қандайда  бір  коммуникативті 
жағдайға байланысты болады.        

33 
 
 Жалпы  тілдегі  «омонимдер,  омонимия   –  дегеніміз  (грек.  homonymia 
бірдей аталу, аттастық) орыс. омонимы – мағынасы бір-бірімен байланыссыз, 
әртүрлі  тіл  бірліктерінің  бірдей  дыбысталып  айтылуы.  Лексикалық 
омонимдер айтылуы бірдей, мағыналық жақындығы жоқ сөздер. О.-дің пайда 
болу  себебі  әр  түрлі.  Көп  мағыналы  сөздердің  арасындағы  семантикалық 
байланыс  үзілуі  арқылы  жасалуы  мүмкін.  Мыс.:  тең  (бірдей)  –  тең  (жүк). 
Сөздердің  тарихи  дыбыстық  өзгерістерге  ұшырауы  арқылы:  ер  (батыр,  ер) 
сөзіне  ат  жабдығы  ер  көне  егер  сөзінің  дыбыстық  өзгеріске  ұшырауынан 
барып О. болып тұр. О. түбірлерге омонимдес жұрнақтар қосылуы арқылы О. 
жасалады:  айтыс  (суырып  салма  ақындар  жарысы)  –  айтыс  (ортақ  етіс). 
Кірме сөздер мен төл сөздердің дыбысталуы жағынан сәйкес келуі арқылы О. 
жасалады:  болыс  (орыс.  волость)  –  болыс  (көмектес),  кір  (орыс.  гиря)  –  кір 
(лас) – кір (етістік) т.б. 
О.  толық  және  жартылай  О.  болып  бөлінеді.  Толық  О.  құрамындағы 
морфемаларды  дыбысталуы  жағынан  толық  сәйкес  келетін,  мағыналары 
жағынан  жақындығы  жоқ  сөздер.  Мыс.:  жарма  сөзі  3  мағынасында  да 
(бидайдың  жармасы,  өгізқамыт  мағынасында,  етістік  формасында)  жар- 
және  –ма  морфемаларынан  жасалып  тұр.  Жартылай  О.  –тек  белгілі  бір 
формаларында  ғана  сәйкестік  бар.  О.,  мыс.,  қырық  (сан  атауымен),  етістік 
қырық тек бұйрық райдың 2-жағында келіп омонимдеседі. О.-нің бұл түрі о м 
о ф о р м а л а р деп аталады. О. басқа түрлері: омографтар – жазылуы бірдей, 
бірақ  дыбысталуында  айырмашылық  бар  О:  алма  –  алма,  бөлме  –  бөлме, 
бұларды алдыңғы және соңғы буындарына түсетін екпін арқылы ажыратуға 
болады. О м о ф о н д а р  – айтылуы бірдей, бірақ жазылуы әртүрлі сөздер. 
Мыс.:  тұзшы  –  тұщы,  асшы  –  ащы,  бұлар  ж  а  л  ғ  а  н  О.  деп  аталады. 
Омоморфемалар  –  құрамындағы  морфемалары  бірдей,  мағынасы  әр  түрлі 
морфемалар.  Мыс.:  бүркіт,  бүршік  сөздерінің  құрамындағы  бүр-  түбірін, 
салма,  бұрма  және  бар  ма  сөздерінің  құрамындағы  ма  қосымшасын 
салыстырыңыз. 
Түбір  омонимдер  орыс.  корневые  омонимы  –  дыбысталуы  бірдей, 
мағыналары  мүлде  басқа  түбір  сөздерден  жасалған  омонимдер:  сыр  –  бояу, 
сыр  –  құпия  пікір;  ара  –  бір  нәрсенің  жігі,  ара  –  ағаш  кесетін  құрал,  ара  – 
жәндік»  –  дегенді  білдіретін  бірнеше  түрлері  мен  өзіндік  ерекшеліктері  бар 
[3, 231 б.]. 
Омонимдер  мен  полисемиялы  сөздердің  парадигмасы,  олардың  өзара 
арақатынасы  мен  ерекшеліктері  деген  мәселеде  лексикология  ғылымында 
қазіргі  күні  белгілі  бір  байламға  келгенімен,  ғылыми  теориялық  мәселелері 
әлі  толық  шешіліп  болмаған  категориялар  санатына  жатады.  Тілдегі 
полисемия  құбылысы  (көпмағыналылық)  тіл  табиғатындағы  динамикалық 
үрдіс  секілді  үздіксіз  жүріп  отыратын  процесс.  Омониммия  мен  полисемия 
парадигмасының  ара  жігін  айқындап  көрсетудегі  басты  қиындық  мұндағы 
сөз мағынасының құбылмалылығы мен өзгермелілігінде жатыр.    
Омонимия 
мен 
полисемия 
ұғымының 
лингвистикалық 
қыры, 
семантикалық  тұрғыдан  нақты  ажыратуды  қажет  етеді.  Тілдегі  сөз 
мағыналарының  жеткізілуін  тілшілер  парадигматика  және  синтагматика 

34 
 
тұрғысынан тілдің барлық деңгейлерінде қарастырады. Тілдегі омноимия мен 
полисемиялы сөздер  ақиқат болмысты тіл арқылы бейнелеудің бір формасы 
болып  табылады.  Сондықтан  адамның  танымдық  аясында  омонимия  мен 
полисемиялы  сөздердің  өзіндік  орны  бар.  Мұнда  тіл  тек  рационалды 
ақпаратты жеткізу және қабылдау құралы ғана емес, ол адамдардың дүниені 
танудағы  тетіктерінің  қызметін  де  көрсетеді,  сол  себепті  тіл  танымдық 

жүктеу/скачать 1,73 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: