С тосамгырс* Агипд мы Пдегсдор w*Mnr««m«у м и р с и І «г м ц І ы п м и ж үрмдгы Шучммй ->t*vkn Гивлод*х«с*о госуда

of any such transformations.  It may take place in the recording of oral speech or 
music on a magnetic tape recorder and the subsequent reproduction of the recorded. 
It may take place in the transformation of light impulses into visual perception. 
It may take place in the conversion of a usual digital record in the dual recording 
(64 =  1000000). It may take place in the transformation of perceived information 
for storing it in a long-term memory, and so on.  Translation from language into 
another must also be treated as one of the types of a semiotic process, because here 
we also deal with the transformation of a code with the preservation of invariant 
information.  Thus the author does not only proclaim a unified basis of all types 
of translation,  namely,  literary  and technical,  or “human”  and machine,  but  he 
implies that this phenomenon enters a great series of other semiotic processes.
Such wide approach to the  subject if translation theory,  on the one hand, 
reveals  rather  essential  features  of the  translation process  and,  on the  other, 
it  stresses  the  importance  of  its  theoretical  assessment,  because  the  study 
o f translation  may  throw  light  on  the  numerous  semiotic  processes  in  most 
different spheres.
Based on these prerequisites, A. Lyudskanov considers that translation theory 
must develop as a special branch of semiotics. He suggests differentiating between 
three types of translation theory.  They are:  (1) “universal theory of translation”, 
which is part of general semiotics,  (2)  “general theory  of translation”, based on 
linguistics, and (3) “special theories of translation”, which describe transformations 
between the subcodes of natural languages, between natural and artificial languages 
and languages of machine programming.
The  last  two  parts  of the  book  are  devoted  to  the  description  of features 
of  “human”  and  machine  translation.  Consideration  o f translation  from  one 
natural language into  another is  started by  A.  Lyudskanov as if using “proof by 
contradiction” : he first turns to the problem of translation from artificial languages. 
It is noted that an artificial code is characterized by one-valued (monosemantic) and 
constant correlation between a symbol and the ascribed meaning. These meanings 
may be exactly defined in a list or a code book. In an artificial language, are absent 
such phenomena  as  polysemy,  synonymy,  homonymy,  polystructuredness  and 
similar violations of a monosemantic correlation between a sign and the signified 
object.  In the message compiled of such signs each sign retains its meaning, and 
its  interpretation  does  not  depend  on other  signs  and  its  place  in the  message. 
That is why the units of two artificial languages can be placed in strict correlation 
with each other.
Hence, there follow six important conclusions:
1. To understand the message compiled from the units of an artificial language, 
it is enough to recognize the forms of these units.
2. The initial data from the description of the code give the whole necessary 
information for understanding and translation of such message.
48
 
ISSN 1811-1823. Вестник ПГУ

3. For understanding and translation no additional information is necessary.
4.  That is why,  it is not necessary to  make  analysis outside  a  separate unit 
(to take into account the enviromnental context) or consider the deep (semantic) 
or referent level of the message.
5.  There is no  synthesis in translation, because identification of the form of 
the sign already determines its equivalent in another code system.
6.  Translation has a non-creative, mechanic character.
Tilings are quite different with natural languages. In natural languages there 
is  no  one-to-one  correlation between the  sign and its  meaning.  Such languages 
are characterized by synonymy, polysemy, homonymy and other deviations from 
monosemy. Consequently, for understanding a message in a natural language, the 
primary analysis of its contents is necessary with the use of additional information 
obtained at various levels and exceeding the bounds of the interpreted unit itself.
Thus, understanding of a message as the first stage of the translation process 
is based on the basic  information about the  meaning of language  units  fixed in 
the description of the code and the additional information obtained in the result 
of the analysis.
The  totality  of these  information complexes  are  called by  A.  Lyudskanov 
“compulsory translation information”. He considers this concept to be central in 
translation theory. In his opinion, such information is an objective value that may 
be  identified before the  start of the translation process.  Translation theory  must 
establish the composition and volume of the compulsory translational information 
that will be  different for different pairs  of languages  and  different  subcodes  of 
the language, its functional styles and genres. Translation theory can do it on the 
basis of analysis of the form and meaning of the sign deep-semantic and referent 
level  of the  message.  Such analysis  is  always  connected with the  necessity  of 
choice. The process of translation from one natural language into another natural 
language  has,  therefore,  a  selective  and  creative  character.  At  its  first  stage, 
comparison takes place of the signs with the intermediary language, which is kept 
in the memory of the translator or is materialized in dictionaries, books and other 
resource  guides.  Information obtained in the  result of analysis  of linguistic  and 
extra-linguistic factors, exists also in the form of a code-intermediary language in 
the consciousness of the translator. Thus, the first stage of the translation process
-  the stage of analysis -  can be characterized as translation form a natural “input” 
language into the intermediary language.
Passing to the second stage of translation (the stage of synthesis) - A. Lyudskanov 
points out that it may be treated as translation from the intermediary language into 
another natural language. He calls it the language of the “output”. Here, the translator 
uses  information that  is  necessary  for the  synthesis,  which,  in A.  Lyudskanov’s 
opinion  coincides with information obtained at the  stage of analysis and fixed in 
the  intermediary  language.  This  information is the  result  of formal,  semantic  and
серия  Ф И ЛО ЛО ГИ ЧЕСКА Я .  2013.  № 2
 
49

referential analysis. The formal analysis makes it possible to choose the designated, 
and in this respect, we  have the  same  situation as in the translation from artificial 
languages. But the semantic and referential analysis makes it possible to identify the 
designated, but it doesn’t define the designator monosemantically, i.e. there is choice 
of signs in the language of translation. The problem of synthesis is in the choice of 
the designator for a similar designated, and sometimes a different designated for the 
same  referent.  This problem can not be  solved on the  level of designators.  That’s 
why it seems that a translator renders the means of one language with the help of a 
means of another language. In fact, he / she renders the function of the source language 
means,  choosing for this  purpose a means in this other language that performs the 
same language. (Here, function is treated as the ability of a language means to evoke 
in the addressee a certain intellectual or emotional feeling.) Retention of such function 
makes the invariant of translation and its identification and choice of the respective 
means have a creative character.
In  this  connection,  A.  Lyudskanov  does  not  agree  with the  wide-spread 
opinion  that,  as  the  number  of formal  correspondences  is  more  numerous  in 
one kind of genres  (scientific-teclmical translation) than in some  other (literary 
translation), the degree of accuracy of translation may be different. He points out 
that accuracy of translation is in the retention of a functional invariant,  and this 
requirement remains constant under any correlation of designators.
Such  functional  equivalence  is  compulsory  for  all  types  o f translation. 
A.  Lyudskanov  believes  that  the  aim  of translation  always  coincides  with the 
purport of communication: to render the invariant information and that is why its 
accuracy  is  always functional.  As  it is  impossible to foresee  and specify  all the 
factors that influence identification of such information, due to the existing level 
of development  of linguistics,  literature  study,  esthetics  and other sciences,  the 
choice of the variant of translation in natural languages lias a creative character in 
all types of translation. In this connection A. Lyudskanov again opposes resolutely 
the opposition of literary translation to other types of translation, insisting that in 
their background there lie common regularities.
The  last part  of the book is  devoted to  the problems  of machine  translation. 
Having  considered  the  main problems  of machine  translation  and  given brief 
characteristics of some theoretical works in this field, A. Lyudskanov points to the 
principal possibility of formalization and algorithmization of the process of translation 
and at the  same time, to great theoretical and practical differences connected with 
the  realization of this task.  And here,  he  stresses the  unity  of translation activity, 
underlining  that  scientific  study  of various  aspects  of “human”  translation  and 
development of contiguous linguistic disciplines make it possible to move forward 
also in the field of delivering part of translational functions to a computer.
A.  Lyudskanov’s  work  reflects  a  certain period  of formation  of linguistic 
theory of translation. It is interesting, first of all, by its wide semiotic approach to
50
 
ISSN 1811-1823. Вестник ПГУ

translation, which shows that the study of translation activity may give valuable data 
for more profound penetration into the essence of most various semiotic processes.
LIST OF REFERENCES
1 Людсканов, А. Превеждат човекът и машината. -  София,  1967. -  87 с.
2 Комиссаров, В. Н, Общая теория перевода. Проблемы переводоведения 
в освещении зарубежных ученых: Учебное пособие. -  М .: «ЧеРо», совместно 
с «Юрайт», 2000. -   136 с.
3 Комиссаров, В. Н. Современное переводоведение: Учебное пособие. 
- М .  :  «ЭТС», 2001,— 424 с.
4  Хрестоматия  по  теории  перевода  [Текст]:  Выдержки  и  извлечения.
- Алматы :  АТУ им.  Абая, 2001.  - 231  с.
Pavlodar state university named 
after S. Toraigyrov, Pavlodar. 
Material received on 15.08.13.
Г. X. Демесинова
Болгариядағы аударма теориясы мен практикасы
С.  Торайғьфов атындағы 
Павлодар мемлекеттік университеті, Павлодар қ.
Материал  15.08.13 редакцияға түсті.
Г. X. Демесинова 
Переводоведение в Болгарии
Павлодарский государственный университет 
имени С.  Торайгьфова, г. Павлодар. 
Материал поступил в редакцию  15.08.13.
Ат алм ы ш   м ацаланы ң  мсщсаты  аударм а  т еориясы   мен 
п р а к т и к а с ы н ы ң   Б о л г а р и я д а е ы   д а м у ы н   ж э н е   б о л г а р  
аудармашыларыныц  элем  аударма  теориясы  мен  практикасыныц 
дамуына цосцан үлгсін корсету. Мацалада  А. Людсканованың цосцан 
үлесі соз болады.
Целью данной статьи является представить развитие теории 
и практики перевода в Болгарии и вкчад болгарских переводоведов в 
мировую теорию и практику перевода. В данной статье представлен 
вклад А. Людсканова.
серия  Ф И ЛО ЛО ГИ ЧЕСКА Я .  2013.  № 2
 
51

52
 
ISSN 1811-1823. Вестник ПГУ
ӘОЖ 821.512.122.+821.512.161
Н. Қ. Жүсіпов, М. Н. Баратова
МӘШҺҮР ЖҮСІП ӨЛЕҢДЕРІНДЕГІ «ЖОЛ», 
«МАХАББАТ»,  «НӘПСІ»  ҮҒЫМДАРЫ
Мсщалада  Мәшһур-Жусіп  өлеңдеріндегі  «жол»,  «махаббат» ,
«нәпсі» сияцты угымдары ңарастырады.
Мәшһүр  Жүсіп  стилі  дегенде,  оның  өзі  қатарлас  басқа  да  шығыс 
ақындары  тэрізді  түспалдау  көмегімен  «жол»  сөзі  мағынасын  біржола 
кеңейтіп қолдана білгеніне де назар аудартқымыз келеді. Осы орайда дәстүр 
жалғастығын дәлелдеу үшін тағы да алысқа бармай-ақ көне түркі әдебиеті 
өкілі  Жүсіп  Баласағүн  туындысы  (1069-1070  ж.)  мен  татар  әдебиеті  өкілі 
Ғабдолла Тоқай өлеңінен мысал (1906) келтірумен шектелеміз:
Мейірімді, тура оңына-солына,
Тігер басын ақиқаттың жолына.
... Жан алғыштан келер қандай қайыр бар?!
Үзақ жолға өмір бойы дайындал  [3,  86,  174 б.].
Ғабдолла Тоқай да осы пікірді жалғастырған:
Шыбын жаным эрқашан да пида шындық жолына,
Менің жолым - эділ, сара, социалистер жолындай  [2, 216.].
Мэшһүр  Жүсіпте  эрі  өзінен  бүрынғы  игі  дәстүрді  сақтау,  эрі  оны 
дамытып, өзіндік өрнек үстеу жүзеге асқан:
1. Ақ жолын шариғаттың қүрсам екен,
Мойнымды нашарларға бүрсам екен.
2. Байланып арқан жіпсіз аяқ пен қол,
Кете алмай жүргенім ғой үзақ жолға.
3. Наданды кім салады жөндеп жолға,
Жөндесең, қарайды екен -  «оң» - деп, солға.
4. Шариғаттың жолынан адаспаған.
Дін түтпаған наданға жанаспаған.
5. Оң жолға өзің баста, патша Қүцай,
Жоқты бар қылған сенсің, қиынды -  оңай!
6. Екі көңіл арасы -  қара жолды,
Күндіз-түн қатынасады онды-солды.
Болған үшін басында мүң менен зар,
Бір күн қылдай жіңішке, бір күн толды.

7.  Ақылды адам ақымақтан сілкер қолды,
Даярлап өз ғайыбына ашар жолды!
8. Патшаны көрмесін деп қазақ барып 
Жүрсін деп қолымызда болып ғаріп.
Жол тауып бас білетін ерімізді 
Тірілей көмбеді ме көрге салып?!
9.  Күн бүрын бекітіп бақ келер жолын,
Үйіңнің белдеуінен ажырат қолын.
Үйіңе кедейлікті бір түнетсең,
Бермейді ел көшкенде жүрттың соңын.
10. Бір сапар талап ойлап шықтым мен жол,
Жалғанда өліп кетсем, арманым мол!
11.  Түзу бас, тура жолдан теріс те аспа,
Өнерсіз надандармен араласпа!
12. Тәспіні жыбьф-жыбьф серпіп тастап,
Надандық қисық, қыңьф жолға бастап.
13. Молдаке-ау, баста бізді даңғыл жолға,
Мен айтайын, қаламды алшы қолға.
14. Кеңітсең сен пейілді, дэулет артар!
Тарылсаң, салар Қүдай қиын жолға!  [4].
Мэшһүр  Жүсіптегі  бірінші  мен  төртінші  мысалдарда  шариғаттың  ақ 
жолы,  яғни  неғүрлым  әділ,  дүрыс  жол  эспеттелсе,  екіншіде  үзақ  жолға 
кете алмауға шүқшиту алға шыққан. Үшіншіде надан адамды дүрыс жолға 
шығару  қиындығы  сөз  болса,  бесіншіде  «оң  жолға»  бастауды  Алланың 
өзінен тілеу орын алған. Алтыншыда «жол» сөзі мағынасы тағы да кеңейіп, 
күрес-айқастың  ежелден  келе  жатқанын шегелеу  орын  алса,  жетіншіде  эр 
адамның  айыбын  ашу  жолы  мэні  сөз  болады.  Сегізіншіде  бүкіл  халыққа, 
үлтқа  бағыт  көрсетіп,  басшы  болар  ерді  «тірідей  ...  көрге  салып»  көмуге 
ашыну  алға  шыққан.  Ал,  тоғызыншыда  жолдың  бэрі  дүрыс  еместігін, 
мәселен,  кедейлікке  жеткізер  еріншектікті  ту  етушілердің  алдын  кесу 
мәселесі  қойылса,  оныншьща  лирикалық  қаһарманның әйтеуір  «бір  сапар 
талап ойлап» - жолға шығуын өрнектеу көмегімен белгілі бір әрекетке кірісуді 
эспеттеу  жүзеге  асқан.  Он біріншіде  «тура жолдан»  теріс  кетпей,  түзу  аяқ 
басуға үндеу бас көтерсе, он екіншіде қарапайым сенгіштерді «қисық, қыңыр 
жолға» бастаушылар ісі түйреледі. Он үшіншіде лирикалық бейненің өздерін 
«даңғыл жолға» бастауды өтінуі бейнеленсе, соңғьща адам ниеті тарылғанда, 
«қиын жолға» түсу қаупі өсетіні ескертілген.
Мүсылмандық шығыс әдебиеті ерекшелігі дегенде, ондағы «махаббат» 
сөзіне алдымен назар аударған жөн.  Алысқа бармай-ақ, Абайдың жоғарьща 
келтірілген 1902 жылы жазылған мына жолдарына қайталап үңілткіміз келеді:
серия  Ф И ЛО ЛО ГИ ЧЕСКА Я .  2013.  № 2
 
53

Махаббатпен жаратқан адамзатты,
Сен де сүй ол Алланы жаннан тәтті.
Адамзатгың бэрін сүй бауырым деп,
Жэне хақ жолы осы деп әділетті
Осы үш сүю болады имани гүл ...[1,  304 б.].
Мэшһүр Жүсіпте басқа сезімдер тэрізді «махаббат» үғымын жырлауда 
да эрі өзіне дейінгілермен үндестік, эрі өзіндік нақыш қоса өрістеген:
1. Махаббатпен жаратқан адамды өзі,
Махаббатсыз боп кетті дүние жүзі.
«Махаббатсыз жан да жоқ, тіпті иман»,  - деп,
Анық бар пайғамбардың хадис сөзі.
2. Махаббаты дүниенің бүлт болып,
Бір көңілге орнығып қалса қонып.
Ғылым менен білімнен еш пайда жоқ,
Көрген-білген кетеді үмыт болып.
3. Махаббат -  сәулесі зор, қүдай нүры,
Көрген жан сол сәулені қалмас қүры (қүр).
Қалған соң күндізгі күн -  түндей болып,
Қайғының аса қалың түсті зоры.
4. Түрады расул нүры жауһар беріп,
Хош үрды махаббаты оны көріп.
Ағзаға бармақлыққа ғашығы кетіп,
Аузынан рухы, шарпы кірді келіп.
М іне,  алғаш қы да  ж оғары да  айты лған  Абай  идеясы мен  тікелей 
төркіндестік,  яғни  Алланың  адамды  махаббатпен  жаратқанын  әйгілеу, 
екіншіде  махаббатсыз  «ғылым  мен  білімнен  еш  пайда  жоқ»  екендігі 
шегеленген.  Ал,  үшіншіде  махаббаттың  «сәулесі  зор  қүдай  нүры»  -  екені 
айшықталса, соңғьща да махаббат орны ерекше екені дэріптелген. Мэшһүр 
Жүсіп  тікелей  «махаббат»  сөзін  қолданбай-ақ  оған  туыс:  «ғашық  оты», 
«ғашық  болу»  сөз  орамдарын  келтіргенде  де,  осы  махаббат  идеясын 
өрістеткенін байқау қиын емес:
1.  Сөнбейді ғашық оты бір жанған соң,
Екі ағаш басын қосып түтанған соң.
Жанбайды, жалбарынсаң, жалғыз ағаш,
Айьфылып қосағынан бір қалған соң.
2. Көңілінде ғашық оты барған қинап,
Отьфған ақ маралға көзі жайнап.
Жолдасың қүтты болсын ақ сүңқарым,
Қуандық,  Сүйіндіктен алған сайлап.
3. Жаратқан, ғашық болып, Иесіне,
Ат, айғьф, арманы жоқ, биесіне.
54
 
ISSN 1811-1823. Вестник ПГУ

Көрді деп мал қызығын -  соны айтыңыз,
Мінген соң тақтырауан түйесіне.
4.  Ақьфет қызығына жүрген тоймай,
Сағынып жүруші едік күліп, ойнай.
Пайғамбар дауазасына ғашық болып,
«Барам!» - деп, жүруші еді, айтып қоймай,  [5].
Зерделесек,  алғаш қы  екі  үзіндіде  «ғаш ық  оты»  мэні  сөз  болса, 
соңғыларда ғашық болу лэззаты асқақтатылған.
Мүсылмандық  шығыс  ақындары  ақ  сезім  махаббатты  шарықтатумен 
бірге  соған  қарама-қарсы  тойымсыздықты,  ашкөздікті  сынауға  да  жете 
көңіл бөлген.  Соның бір  көрінісі нәпсіге  шек қоюды жьфлау дер едік.  Бар 
ақынды тізбей-ақ, соның ең көнесін жэне көрнектісін бөліп көрсетсек, тағы 
да  1069-1070  жылы  жазылған  Жүсіп  Баласағүнның  «Қүтты  білік»  еңбегі 
арнайы назар аудартады:
1.  Тіл мен нәпсі, тия алған бүл екеуін,
Қолын[а]  алар қазынаның жетеуін
2.  Тілінді тый, қарай жүргін көзіңе,
Нәпсінді тый, қүлқының -  жүт өзіңе.
3. Барлық аштар, жесе, ақьфы тояды,
Сүғанақ көз тек көрінде қояды [3,  136,  161, 219 б.].
Дәйектесек, алғашқы екі үзіндіде нәпсі тьпо қажеттігі мэнділігі бөлініп 
көрсетілсе,  соңғьща «нэпсі» сөзі айтылмаса да,  сүғанақ көздің тек өлгенде 
тоятынын келтіру де сол нәпсіге шектеу қою керектігін аңғарта алады.
1. Екінші намаз екен-бізге парыз,
Айтпасақ білмегенге бізге қарыз.
Нәпсіні қүрбан қылып бауыздасақ,
Қүдайға жетеді екен сонда ғарыз.
2.  -Беріп түр мені ойға алып, малын қиып,
Шайтанның тілін алмай, нәпсі тыйып.
3.  Өлімнен күллі нәпсі шэрбат татар.
Бір атса, ажал оғын, табандатар!
4. Нәпсім жүр надандықтан элі қайтпай,
Еркіне жіберген соң басын тартпай.
5. Нәпсіні өзі билеп, жерді басса,
Отқа түсірер орыннан аулақ қашса.
Жүрт көзінше Қүдайдан қорықса қандай,
Оңашада қорқынышы одан да асса!
6.  Жүремін шүкіршілік қып денім сауға,
Үміт бар -  ермеспін деп -  нәпсі жауға!
7. Біз -  түлкі, ажал бүркіт қоймайтүғын,
Нәпсіміз -  бір аждаһа тоймайтүғын.
серия ФИЛОЛОГИЧЕСКАЯ.  2013.  №2
 
55

8. Шайтанның шамаң келсе, сындыр белін,
Ол иттің керек қылма:  жауын, елін.
Бір іске өкінбейін деп ойласаң,
Нэпсіңнің достық айтқан алма тілін.
9. Бэрі әулие, басында түрған туы,
Қалмастан барар сонда жасы-қуы.
Ол күнде аландатып, эуре қылды,
Ғақылдың көзін шалып нәпсі буы.
10.  Өз нәпсің бойыңдағы -  жанның жау ы.
Жалғанда екеуінің бітпес дауы.
Нәпсіңнің айдауына ере берсең,
Білінбес өз басыңның ауру -  сауы [6].
Алғашқыда тек нәпсіні  тыю  емес,  оны  қүрбан  қылу  бауыздауды  алға 
тарту тэрізді тым қатал шара қолдану арқылы Мэшһүр Жүсіп мүсылмандық 
салт,  үлттық  дәстүрді  сақтауды  алға  тартумен  бірге  дерексіз  үғымды 
жан  иесіне  айналдырып,  оны  «қүрбан  қылып»  бауыздау  үғымын  енгізіп, 
өзіндік  жазу  мәнерін  қоса  андатып  отьф.  Екіншіде  қүр  нәпсі  тыю  емес, 
оны шайтанның тілін алмау нәтижесі ретінде қарау бой көтерсе, үшіншіде 
«нәпсі»  үғымын  кеңейтіп,  күллі  нэпсінің  «өлімнен  шэрбат»  тартатынын 
шегелеу  барысында нәпсі мүмкіндігін кемітпей көрсете  алған.  Төртіншіде 
нәпсі  тыйылмауына  надандық  сеп  болғаны  ескертілсе,  бесіншіде  нэпсіні 
адамның өзі билеу керектігі бөліп көрсетілген. Алтыншыда нәпсінің адамға 
жау екенін лирикалық қаііарманның сол жауға ермеуге деген үмітін эспеттеу 
алға шыққан. Жетіншіде адамдар нәпсісінің тоймайтындығын ашу үшін, ол 
аса  көлемді  жем  асай  алатын  аждаһаға  баланады.  Сегізіншіде  нәпсі  тілін 
алмауға  үгіттемес  бүрын  соған  дайындайтын  жәйттерді,  яғни  азғырушы 
шайтанды  тыңдамай,  тіпті  оның  белін  сындьфуды  уағыздау  іске  асқан. 
Тоғызыншыда нәпсі буының ақылдың көзін жабуын шенеу іске асса, соңғьща 
тағы да нәпсіге ермеу мэніне үңілте түсу үшін мал бағуды негізгі кәсіп еткен 
қазақ  халқына  ең  жақын  үғым  айдауды,  яғни  малды  белгілі  бір  бағытқа 
жүргізуді  межелейтін  «айдауына»  сөзін  қолдану  да  ақынның  эрі  дерексіз 
үғым нэпсіні айдауға лайық жан иесіне айналдыру, эрі үлттық өрнекті сэтті 
пайдалану жемісі дер едік.
ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
1  Абай. Шығ.,  1-том, -  Алматы: Ғылым,  1977. -  454 б.
2 Ғабдолла Тоқай.  Көңіл жүлдызы. -  Алматы:  Жазушы,  1986. -   180 б. 
(Ауд. Төкен Әбдірахманов).
3 Жүсіп Баласағүн. Қүтты білік. -  Алматы: Жазушы,  1986.- 6166. (Ауд. 
А. Ег^баев).

жүктеу/скачать 3,62 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: