Бизнес жоба
жүктеу/скачать 1,43 Mb. Pdf көрінісі
|
Балғын жеміс - жидектер мен көкөністерден концентраттар өндіру
9
1. Жобаның концепциясы Жобаның концепциясында ҚР ОҚО
балғын жемістер мен көкөністерден концентраттар өндіруді ұйымдастыру
қарастырылған . Жобаның мақсаты –
ҚР
халқын табиғи жемістер мен көкөністерден өндірілген дәрімендендірілген концентраттармен қамтамасыз ету . Шығарылатын өнімдер түрі төмендегі 1 - кестеде берілген .
кесте. Кәсіпорын өнімдерінің түрлері Өнімнің атауы Құрамы Жемістер мен көкөністерден алынатын концентраттар
Жемістер мен көкөністерден алынатын микс
Кәсәпорынның мақсаттық тобы ҚР халқы болады .
: 1.
шағын көлемді болса да тағамдық заттар концентрациясының көп болуы ;
2. тағамдық заттың сіңірілуінің жоғарылығы ; Бұл бизнес - жоба әрекет етуге арналған соңғы үлгідегі нұсқаулар болып табылмайды, тек осындай бизнес - идеяның әлеуетті даму мүмкіндіктерін қарастыратын құрал болып саналады . Сондықтан аталған жобаны жүзеге асыру барысында сату бағдарламасының да, шығарылатын өнім түрлерінің де өзгеруі мүмкін .
Балғын жеміс - жидектер мен көкөністерден концентраттар өндіру
10
Қызметтің (нарықтың) сипаты Жаңа заман адамына түсетін жүктің ауыр болуы ұзақ уақыттық, демек жеткілікті бейімделудің механизмдерінің үнемі қолданып отыруының қажеттілігін көрсетіп отыр, одан аталған жүйелерге келетін әсерге бағытталған шарттар шығады : тамақтану балансталған болуы керек және бір мезетте зат алмасудың көптеген буындарына бағытталуы керек және ғазаны қорғау
механизмдеріне бағытталған болуы керек . Мұндай әсерді тағамдық заттардың көптеген құрамдастары береді, әсіресе өсімдік текті тағамдар, сонымен қатар түрлі фитоқұрамдастар ( конценнтратта болатын өсімдік текті өнімдер ).
Бұл —
дәрумендер мен минералды заттар, әсіресе олардың үйлесімдері , себебі
аталған заттардың үйлесімдері денсаулықтың физиологиялық факторлары болып табылады
. Тағамдық концентраттар өндірісі тек тағамдық шикізаттардан жасалатын болады —
жидектерден, жемістерден және көкөністерден . Қазақстандық және ресейлік ғалымдардың жасаған бірегеей кешендік зерттеулері өсімдік текті шикізаттың биологиялық құндылықтары азаймайтын температуралық параметрлерді анықтауға мүмкіндік берді . Жеміс
- жидектер мен көкөністердің концентраттары –
бұл қойылтылған шырын . Түрі бал сияқты болып келеді . Мұқият сұрыпталған жемістерден шырын сығылып алынады . Содан
соң одан ылғалдың белгілі бөлігі жойылады . Бұл үрдіс аса абайлықпен орындалады , вакуумдық әдіспен, температура төмен болғанда жасалады . Төмен температура дәрімендерді сақтап қалуға мүмкіндік береді . Бұл үрдіс барысында сонымен қатар қрамындағы хош иістік заттар жинақталып, буландырылады . Алынған өнім «табиғи хош иістендіргіш» (
немесе қысқаша«арома» ) деп аталады . Шырынның құйылуы жүзеге асырылатын зауытта қойылтылған шырын (концентрат) бастапқы күйінде дейін қалпына келтіріледі, Ол үшін су мен қойылту барысында жойылған арома қайта қосылады , сондықтан ол 100% деп аталады . Мемлекеттік стандарттар бойынша 100% табиғи шырынға консерванттар , жасанды хош иістендіргіштер, минералды қоспалар мен тәттілеуіштер қосуға болмайды . Шырыннан басқа нектарлар да бар, олардың құрамдарында 25 бастап
50% дейінгі
100% шырын құрамында болатын сусын қосылады . Қанық дәмге қол жеткізу үшін түрлі жеміс шырындары араластырылады . Көптеген жемістерден шырын дайындау мүмкін емес, тек нектар дайындауға болады , бұл жемістің ерекшеліктеріне байланысты . Мысалы, қара қарақаттың құрамында қышқыл құрама өте жоғары . Шабдалының тұтқыш жұмсағы және мангоның хош иісі оларды Балғын жеміс - жидектер мен көкөністерден концентраттар өндіру
11 «нектарлық» жемістер қатарына жатқызады . Нектарлардың ерекшеліктері бар , олар шөлді жақсы басады .
Балғын жеміс - жидектер мен көкөністерден концентраттар өндіру
12 3. Өндіріс бағдарламасы 2- кесте. Сату жоспары Сату жоспары 2013 2014 2015 2016 2017 Жемістер мен көкөністер концентраты
%
3- кесте. Сату көлемі Сату көлемі ( бірлікпен ) 2013 2014 2015 2016 2017 Жемістер мен көкөністер концентраты
мың дана
48,7 366,9 366,9 424 443,7
кесте. Сатудан табыс Сатудан табыс 2013 2014 2015 2017 Барлығы Жемістер мен көкөністер концентраты
млн. тңг
41,4
311,8 311,8
377,1 1402,9
Барлығы млн. тңг 22,4 168,8 168,8 195,2 1402,9
Балғын жеміс - жидектер мен көкөністерден концентраттар өндіру
13 4.1 Өнім ( қызмет ) нарығының сипаты Көкөністерді қайта өңдеу нарығы Соңғы жылдары консервіленген көкөніс өндірушілері нарықты жаулап алу үшін көптеген құрамдық өзгешеліктер пайдалануда , көкөністер сан алуан үйлесіммен консервіленеді , тіптен ең талапкер талғампаз сатып алушыларға да арнайы жасалады . Зерттеулерді неғұрлым толық жүргізу үшін консервіленген өнімдерді ек топқа бөлу туралы шешім қабылданды : 1.
Консервіленген көкөністер ( әдетте тұтас
). 2.
Көкөніс салаттары ( әдетте туралған, бөлінген ). Әрі
қарай бұл топтама ассортиментті , қаптаманы , ыдысқа салынуын , бағасын анықтау барысында пайдаланылатын болады, себебі аталған көрсеткіштер бойынша айырмашылықтар салаттар мен тұтас көкөністер арасында анық байқалады . Негізгі қаптау түрінің бірі шыны ыдыс болып табылады . ҚР көкөністік консервілерін өндіру көлемі жылына 6 мың тоннаға жуық . 2009 жылдан
бастап 2011
жылға дейін өндіріс 14%
артты . 2012
жылы өндірістің төмендеуі көкөністердің осы жылы аз өсуіне байланысты .
1- сурет. ҚР концентраттар мен көкөністер өндіру Ақпарат көзі : ҚР статистика агенттігі Қазақстанның
қайта өңдеушілері әдетте қарқынды жұмысты қыркүйек - қазан айларында бастайды , сондықтан жоғарыда келтіріліп отырған диаграммада өндіріс көлемі бірінші жарты жылдықта минималды . Көкөніс консервілері өндірісінің құрамы республикада біркелкі емес . Балғын жеміс - жидектер мен көкөністерден концентраттар өндіру
14 2- сурет. ҚР аймақтары бойынша көкөніс консервілері өндірісінің құрамы Ақпарат көзі : ҚР по статистика агенттігі
Өндірістің басым бөлігі (59%) Алматы облысының еншісінде ; сонымен қатар бірталай бөлігі Оңтүстік - Қазақстанда өндіріледі - 20% және Жамбыл облысында өндіріледі – 16%. Үздік
облыстарда Қазақстанның ірі қайта өңдеу кәсіпорындары орналасқан: Март, Ақжол, Экопродуктгрупп (Алматы
қаласы), Жібек Жолы, Заилийский продукт (Алматы облысы ), ВМ (Жамбыл
облысы
). Қалған
облыстар мұндай
өнімді шығарумен мүлде айналыспайды немесе олардың үлестері өте аз . Бұл Қазақстанның өзінде шикізаты жоқ солтүстік аймақтарында жемістік өнімдер өндірістінің тиімсіздігімен түсіндіріледі . Бұл аймақтардағы қайта өңдеу кәсіпорындары : «Соя ЖШС» , «Медвед компании»
ЖШС (Павлодар), «Эра» ЖАҚ
( Өскемен), «Сябры» (Қостанай) және т.б . қайта
өндірілген өнімдердің ішкі өндірісінің соңғы жылда артуы бірнеше факторлардың әсеріне байланысты : • Елдегі жалпы экономикалық өсу . • Көкөністі қайта өңдеу саласындағы инвестициялық белсенділктің артуы . • Халықтың табысы мен сатып алу қабілетінің артуы . • Көкөністерді қысқа консервілейтін отбасыларының әсіресе қалаларда азайуы . • Басқалар .
5- кесте. ҚР көкөніс концентраттарының ірі өндірушілері Фирманың атауы Нарықтағы үлесі , % Балғын жеміс - жидектер мен көкөністерден концентраттар өндіру
15 «Ақ
- жол»
ЖШС
5,7%
«Экопродукт»
5,3% «Булгарконсервпром»
БК 4,4%
«Агромир»
ААҚ БК 3,3%
«Плодэкспо»
АҚ 2,4%
«Турген продукт»
2,4% «Болгар консерв продукт»
АҚ 2,2%
«Азамат» ЖК
1,8% «Жібек жолы» ЖШС
1,6% Қайта
өңдеу саласында әрі қарай даму үшін айтарлықтай жағдай жасалып, орын қалыптастырылған, оған қоса жемістер мен жидектерге қарағанда шикізаттық тапшылық жоқ
. Ішкі өндіріс жақын және орташа ұзақ уақытта өсуін жалғастыра беретін болады .
Қазақстан
нарығындағы шет елдік өндірушілердің арасынан ең үздіктері – бұл Ресей мен Венгрия. Қырғызстанның
үлесі аз - 1,5%. Қазақстанның
қайта өңделген жемістік - көкөністік өнімдер нарығында отандық және шет елдік бірнеше кәсіпорындар жақсы жұмыс жасап келеді . ҚР сауда нүктелерінің көбісінде Балтимор, Ақ - Жол, Orhei Vit, Бондюэль және Экопродуктгрупп
таңбаларының өнімдері таралған . Өнімдері аз сауда нүктелерінде таралған өндірушілер «басқалар» деген топқа біріктірілген, олардың үлесі 55%.
ҚР
консервіленген өнімдерді тұтыну өндіріс пен импорттың артуына байланысты өсіп келеді . Импорт динамикасының тенденциясы оң сипатты , соңғы екі жылда арту көрсеткіші 28,3% болды
. 3- сурет. ҚР нарығына қайта өңделген көкөніс өнімдерін импорттаушы елдер Ақпарат көзі : ҚР қаржы Министрлігінің Кедендік бақылау Комитеті Балғын жеміс - жидектер мен көкөністерден концентраттар өндіру
16 4- сурет. ҚР нарығына қайта өңделген көкөніс өнімдерін импорттау динамикасы Ақпарат көзі : ҚР қаржы Министрлігінің Кедендік бақылау Комитеті ҚР
территориясына қайта өңделген көкөніс өнімдерін әкелу көлемінің артуымен бірге экспорт
та өсіп келеді , бұл осы саласының белсенді дамып келе жатқандығын және қуаттылыққа ие болып келетіндігін білдіреді . Дегенмен оның көлемі сала үшін байқалмайтын деңгейге жақын .
5- сурет. ҚР қайта өңделген көкөніс өнімдерін экспорттау динамикасы Ақпарат көзі : ҚР қаржы Министрлігінің Кедендік бақылау Комитеті Балғын жеміс - жидектер мен көкөністерден концентраттар өндіру
17 Консервіленген көкөністер нарығының көлемі 30 мың тоннаға жақындап келеді . Тек бір
жылдың өзінде (2010
жылдан бастап 2011
жылға дейін ) нарық көлемі 18% артты
. Қазақстандағы
қайта өңделген жемістер мен көкөністер нарығы балансталған , сондықтан оларды тұтыну көлемі аталған өнімге қатысты сұраныс деңгейін білдіреді . 6- сурет. Көкөніс консервілерінің қазақстандық нарығының көлемі Ақпарат көзі : ҚР қаржы Министрлігінің Кедендік бақылау Комитеті мен ҚР статистика Агенттігінің мәліметтері негізінде
Статистикалық деректерге сүйенер болсақ консервіленген көкөніс тұтыну Қазақстанның 1 тұрғыны үшін жылына 2,8 келі ( көк бұршақ пен жүгері тұтыну қосылмаған ). Тұтыну
деңгейінің төмендегі бірнеше себептермен түсіндіріледі ( болжам мен бақылау деңгейінде ):
Көкөністерді үй жағдайларында консервілеу дәстүрі үй жағдайларында шырын дайындаудан әлдірек . «Үй бикелері» үй жағдайында көнсервіленген өнімдерге «дүкендікке»
қарағанда көп сенеді . Жеке консервілерген көкөністер көбіне мерекелік дастархандарға арналып алынады .
Басқалар . Көкөніс консервілерін тұтыну статистикасы бір адамға есептегенде 2011
жылы мыналарды көрсетті : АҚШ бұл көрсеткіш 45 келі болды, Канадада – 13 келі, Еуропада – 12 келі
, ал Ресейде –
4 келі жылына . «Gallup Media Asia» (Қазақстан ) зерттеулернің деректеріне сай консервіленген көкөніс тұтынатындар шеңбері шектеулі . Балғын жеміс - жидектер мен көкөністерден концентраттар өндіру
18 7- сурет. Консервіленген көкөністерді түрлі фокус - топтар бойынша тұтыну Ақпарат көзі : Швейцарияның экономика бойынша Мемлекеттік хатшылығының маркетингтік зерттеулері (SECO) Қазақстандағы
қайта өңделген өнім тұтынушыларының басым бөлігі көбіне консервілер сатып алмайды (60%)
немесе өте сирек сатып алады , себебі ТМД елдерінің тамақтану дәстүрлеріне сай үй жағдайында консервіленген өнімдерге таңдау жасалады .
Ұсыныстың
ҚР халқының бестен бір бөлігінен екендігін айтуға болады, олар аталып отырған тауарларды жиі сатып алады . Консервіленген көкөністер нарығында ірі шет елдік, сонымен қатар орташа және ұсақ шет елдік және жергілікті өндірушілер жұмыс жасауда . Ірі компаниялар өздерінің өнімдерін жалпы халықтық нарықта ұсынады және дистрибуция мен алға жылжыту бойынша басымдыққа ие.
Нарықтың қатысушыларының арасындағы бәсекелестік күресі неғұрлым қарқынды болып келеді және бұл күрес сауда сөрелерінде - ақ басталады , онда әр түрлі тауарлар сатып алушылардың назары үшін күрсеседі .
кесте. ҚР консервіленген көкөністер нарығындағы бәсекелестік Фирманың атауы Ел Нарықтағы үлесі , % «Балтимор»
ЖШС
Ресей
8,4%
«Ақ - жол» ЖШС
Қазақстан
5,7%
« Orhei Vit »
Молдова
5,5%
«Экопродукт»
Қазақстан 5,3%
«Бондюэль»
Венгрия 5,0%
«Булгарконсервпром»
БК Қазақстан
4,4%
«Агромир»
ААҚ БК Қазақстан
3,3%
«Плодэкспо»
АҚ Қазақстан
2,4%
«Турген продукт»
Қазақстан 2,4%
Басқалар
57,6 Балғын жеміс - жидектер мен көкөністерден концентраттар өндіру
19
Негізгі стратегия ретінде максималды тауарлық дифференциялау сияқты бәсекелестік стратегиясы пайдаланылады ( тағам өнеркәсібі саласындағы мүмкіндікке байланысты ), ол
өнім ассортиментінің кеңейтілуі арқылы жүзеге асырылады : (а) өнімнің түрлері бойынша ; (в) қаптама бойынша
; (с) салынуы бойынша . Өндірушілер нарықта өнімнің көп тұрын ұсынатын кәсіпорынның басымдылыққа ие екендігін меңгерген, бірақ әрқайсысының эксклюзивтік элементтері бар ( мысалы , ерекше
құрам , өнімнің дәмі
, оның бірегей қаптамасы , қызықты
заттаңба және т.б. ). Нарықта
өнімнің аздаған түрімен де жұмыс істеуге болады , бірақ мұндай жағдайда әр өнімге ерекшелік пен жоғары сапа берген дұрыс . Бұл әдіс әсіресе шағын өндірушілер үшін ұтымды.
Басқа маңызды бәсекелестік құралдарының ішінде мыналарды бөліп айтуға болады :
Сапа . Өнімдердің
кең таңдаулы екендігіне үйрентіп қалған сатып алушылар өнімнің сапасына талғампаз болып келеді, бұл өндірушінің біраз ойлануына мәжбүрлейді . Төлемге қабілеттілік артуда, демек неғұрлым сапалы өнімге неғұрлым қымбат бағаны өтеу қабілеті де артуда . «Галлап» компаниясы жасаған зерттеулерге сай тұтынушылардың басым бөлігі өнімнің сапасына назар аударады . Қалыптасқан жағдайда бәсекелестік бағалық сипатқа ие емес, өнімнің сапасы маңызды болып табылады .
тауарлар аты жоқ тауарларға қарағанда жақсы өтеді . Қаптаманың және заттаңбаның дизайны . Сатыап алушылардың неғұрлым қолайлы қаптаманы сатып алуы артуда, бұл консервіленген өнімдерді белгілі ыдыстарға салуға ықпал етуде . Нарықта консервіленген көкөністердің 150 граммнан бастап3 литрге дейінгі салынған түрлері бар . Өндірушілер заттаңбарының барынша ашық түсті және тартымды болуына тырысады . Бәсекелестік жетілген сипатқа ие, дегенмен соған қоса олигополия белгілері де бар, ірі 3-4 компания нарықтың ахуалына айтарлықтай әсер ете алады . Қазақстандық нарықта
ұсақ және орташа қатысушылар бар, олар жергілікті нарықта ( облыстар, қалалар мен аудандар ) жұмыс істейді және кең танымалдылық пен тауардың таралуына үміт арпайды . Олардың өнемдері әдетте жергілікті шикізаттан шектеулі ассортиментте жасалады және 1- 3 литрлік шыны бәңкелерге салынады .
. |