Хабаршысы, «Көптілді білім беруж әне шетел тілдері филологиясы» сериясы, №4(8), 2014 ж. Шетел тілінде білім беру иноязычное образование foreign language education
жүктеу/скачать 5,71 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Абай атындагы ҚазҮПУ-нің Хабаршысы, «Көптілді білім беру жэне шетел тілдері филологиясы» сериясы, N94(8), 2014 ж.
- Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Полиязычное образование и иностранная филология», № 4(8), 2С
- Абай атындагы Қаз¥ПУ-нің Хабаршысы, «Көптілді білім беру жэне шетел тілдері филологиясы» сериясы, Ns4(8), 2014 ж.
- Вестник КазНПУ им. А бая. серия «Полиязычное образование и иностранная филология», № 4(8), 2014 г.
- Абай атындагы ҚазҮПУ-ніц Хабаріиысы, «Көптілді білім беру жэне шетел тілдері филологиясы» сериясы, № 4(8), 2014 ж.
“КЫЗЫЛ ш ы райлы ” （ 红光满面
)，“қы рм ы зы қы зы л ж іб ек б о з б ал а” （ 面容姣好的青年男女） “ 红男绿女
”，“қы рды ң қы зы л тү л к ісін д ей ” （ 漂亮的女子
)，“қы зды ң к ө зі қы зы дда” （ 姑娘都爱美 )，14тү л к ін ің қы зы лды ғы ө зін е со р ” ( 谚： 狐狸的皮毛越好看越给自己带来灾祸 ) 。英语中
red ( 红） 几乎没有与 “ 女子”
有关的引申义 , 因此上述词组译成英语时不能直译 ， 而要注意其内涵义。 Абай атындагы ҚазҮПУ-нің Хабаршысы, «Көптілді білім беру жэне шетел тілдері филологиясы» сериясы, N94(8), 2014 ж. Вестник КазНПУ им. Абая, серия «Полиязычное образование и иностранная филология», № 4(8), 2С 在政治方面，
汉 语 ，英语和哈萨克语中的红色都有革命的意思 , 在 英 语 ，说到red ( 红
人 们就联想到激进分子 ， 工 人 运 动
， 社会主义和共产主义 ， 左翼等等。在英美早在1ь-. 的工人在红 旗 之下战 斗 时 ， 红色就与革命联系在一起。在 中 国 ， 尤其是“
革命”期 间 ， “ 红 ” 这种颜色象征革命。 比如：“ 又 红又 ’ ■” (be red and expert )、 红旗(red flag )、 红心、 红星、 红宝书、
红色专家。这一点与哈萨克语是相同的。当 然 ，这个意义在三种文化中感情色彩是不一样的，在中国 红色会引起人们骄傲自豪的情绪 ， 中国人一般红色为荣。比如 : 开门红、满堂红、走红运、上红榜、演 红了、唱红了。
在哈萨克族文化中红是太阳与火的颜色。红色也是哈萨克族文化中的尊贵颜色之一。这跟文化背景 有着很大的关系。
“ 红” 这种颜色词在汉语 ， 英语和哈萨克语中都表示内心的某中思想感情 ， 如 : 不好意思， 难 为 情
， 嫉 妒
， 愤怒。红色汉语中常指发怒 ， 比如：
跟 朋友红了脸、脸红脖子粗、 “ 面红耳赤
” （ 害羞或羞愧 ); 英语 : “a red face” ( 尴尬而脸红 ; 窘迫 )，“red as a turkey cock” (因 发怒或尴尬 ) 面孔通红
(红得像 雄火鸡
)，“as red as a beetroot”( 因 愤 怒 ，难堪或觉得热而 ) 脸红 ; 哈萨克语：“бетін е қы зы л ж үгіру” 1 .面 色 红 润 2 . 脸红(
害羞 )； “нартгай қы зару” （ 羞 得 脸 红 ， 通红的 ) 意 思 一 样 ， 也是形容一个人很害羞的样子。 汉语中红色表示嫉妒 ， 比 如 ：见 钱 就 眼 红 ，“ 红眼病
” 表示嫉妒之义
， 并非普通眼疾
， 哈萨克语中的
“КЫЗЫЛ кш ”
（ 红眼睛
) 也有同样的引申意义。而英语里则绿色与妒忌相关。如 : “g reen w ith envy”
(妒忌的发绿 ) ;
“the green-eyed m onster ” （
绿 眼妖魔
) ; 在沙士比亚的《
奧赛罗》里 ， 伊阿哥对奧赛罗说 : 0 ! Beware my lord, o f jealousy; It is the green-eyed m onster w hich doth mock The m eat it feeds on. ( 哦，老爷，您要提防妒忌啊！ 它是个绿眼睛的妖魔， 在吃人之前，先把人戏弄一番。） 黄 色一黄色是太阳与火 的 颜 色 ，
又是黄金和金属的颜色。
“ 黄” 在哈 萨 克 语
， 汉 语和英语中的联想意义和引申意义有很大差别。黄色是中华民族的代表色。如： 黄河、 黄土地、
黄米、黄龙、
黄 皮肤。汉语
“ 黄色” ，其
联想意义具有 “ 双重
语义 ” 特征。一方面，中国人以黄色为尊。 《 说文 解字》云 黄 ， 地之色也 ” 。 黄色是中央之色， 帝王之色。 黄河被誉为 中华民族的母 亲 河 ，
黄河流经的黄土地是中华民族文明的发祥地。黄色象征着至高无上的权力和地位 ， 象征着帝王
的威严 , 因此皇 帝登基 也称 “ 黄袍加身 ” ，从唐代到清代，黄色一直是历代 帝王的 垄断色
， 明 清 的 故 宮 ， 太庙
及其他皇家建筑 ， 则一律取黄色 屋顶。 另一方面，随着时
代的变迁与社会习愤的改变 ， “ 黄” 色在汉文 化中的尊贵地位也如 “ 黄 鹤一去不复返
” ，其 语用意义有了很大的改变。现 代 中 国 ， 人们习惯用黄色象征低级趣味 ， 腐朽庸
俗的文学艺术作品 ， 如： 黄色小说、 黄色歌曲、 黄色录象、 黄色电影、 黄色书刊、 黄色 音乐、
， 英语中那些严重色情倾向的 ， 不是用黄色
， 而习惯用blue ( 蓝）
如:色情笑
话叫做“blue jokes” ( 蓝色笑话 ) ; 小 范围内观看的色情影片叫做“blue film s” ( 蓝色影片)。
英美文化中 “ 黄 ” 色象征妒忌、
背叛、 怯儒。
在某些基督教的美术 作 品 里
， 犹大披黄袍。
英 语 里
， 黄 色 报 纸
， 黄色新闻并非指与色情有关 ， 而是指编造和夸大事实 ， 制造轰动效果以吸引读者 Абай атындагы Қаз¥ПУ-нің Хабаршысы, «Көптілді білім беру жэне шетел тілдері филологиясы» сериясы, Ns4(8), 2014 ж. 的报纸或新闻。如
： ‘"yel l ow jo u rn a l /
yello w p ress”
不能从字面上理解为黄色报刊， 而是指那些故意以耸人听闻的报道吸引渎者的报纸，与色情没有关系。 英语中黄色
y ello w ) 因为是黄金的颜色，所以有时用来象征金钱。如々 ello w boy”
（ 黄孩 ) 指金币 ; 另外 “ 黄 ” 色 在 汉 语 ，哈萨克语和英语中有时来指消瘦，憔 悴 ，因生病或惊吓脸色发生变化。如 ，汉语
: “ 面黄肌痩
”; 英语 : ‘"yellow ab o u t / around th e g ills” ( 面色发黄 ) 指有病容 ; 英语中
‘"yellow streak ” 形容
“ 胆小、儒弱
” ( 面色性格
) 。哈萨克语
: “сары ауру” ( 黄病、黄疸性肝炎
) ; “сары ж ам б ас б олу” （ 卧床不起 ); “сары уаиы м ға салы н у” （ 重重的忧虑
) ； “ 黄 ” 在哈萨克语和汉语中有相同的引申意义。如 ’ 哈萨克语
: “сары ауы з б алап ан ” （ 黄口小儿
); 汉 语 黄 口 小 儿 ” ；
黄发垂髫 ” 等。此外，哈萨克语中有 “ сары дала” ( 广阔的平原 ) , “сары м айдай сақ гау ” ( 保存很久
)，“сары м айдан қы лш ы қ суы рған дай ” （ 认真仔细 )，“сары с ү й ек қ ұ д а”( 老亲家 )
“сар ы д ал а” ( 广阔的平原
) ， “с а р ы ж ұрт” ( 游牧中的旧地、旧居 ) 等引申意义。 总 之 ，颜色词在人们的心理上具有光明与黑暗、吉和凶、喜与悲等象征意义，它从一个侧面透视着 不同民族的文化心理。我们从语言和文化层面上颜色词象征意义的异同可以看法这三个民族的文化差 异 ，同时这三种文化的差异也决定了颜色词这一词汇系统在不同的文化中表现出相同或不同的象征意 义。不同民族的语言反映和记录了不同民族特定的文化风貌。 1 《 英美民间故事与民俗》 / 郝澎著
. 一海口：
南海出版払 2004 。
〈 〈
200бо 3 汉语色彩词的文化审视 / 骑蜂著
, — 上海
上海辞书出版社
。
《 英汉语言对比研究》 / 何善芬著
. 一上海
: 上海外语教育出版社 , 2002 ，•
353 。
5 《 英语词汇学高级教程》/ 汪榕培著 . 一 上海：
上海外语教育出版， 2005, 236-237 。
6« 哈汉辞典》
/ 努尔别克阿布肯著
. 一北京
: 民族出版社
> 2005о 7 《 成语大词典》/ 编委会编.一北京 : 商务印书馆，
2006 。
《 汉语惯用语词典》一北京 : 外语教学与研究出版社， 1988 。
牛津英语习语词典
一 北京 : 外语教学与研究出版社 , 2005. 10 Қайдаров Ә” Ахтанбердиева 3” Өмірбеков Б. Түр-түстердіц тілдегі көрінісі. - Алматы: Ана mini, 1992. - 83 б. Түйін Түр-түс концептісіне байланысты символдар мен халы қты ң салт-дәстүрі, әдет-ғ^рпы, наным-сенімі — рухани мәдениеттің негізі. Тіл тек ойды біддірудің немесе оны ң тікелей көрінісі ғана емес, ең эуелі сол ойды әр ұлтты ң өзіндік танымына ғана тән, мыңдаған жылдар бойына дарыткан этнопсихологиялық, дүниетаны мды қ негізде құрап беруші кұрал. Бұл мақалада түр-түс концептісінің қазақ, ағылшын, қытай мәдениетіндегі символикасы және лингвомәдени табиғаты айқындалды. Т ір е к сөздер: түр-түс, концепт, символ, “бес алғашқы элемент*5 ілімі， ақ, қара, қызыл, с а р ы ,， көк, жасыл
Every ethnic group has its ow n view toward color. This article discusses the symbolic m eanings o f m ain colors in different cultures, illustrating that the usage o f color wordes is, though arbitrary, full o f rich cultural m eanings in Khazak, English and Chinese languages. K ey w ords: color, consept， symbol, theory o f the five elements, white, black, red, yellow, blue, green Вестник КазНПУ им. А бая. серия «Полиязычное образование и иностранная филология», № 4(8), 2014 г. ӘОЖ 394.2(=512.1) Т Ү Р К ІТ ІЛ Д Е С Ж Э Н Е И РА Н Х А ЛЫ ҚТА РЫ Н ЬЩ «Н А У РЫ З» М ЕРЕК ЕС Ш ТО Й ЛА У Ы Н ДА ҒЫ ЕРЕКШ ЕЛПСТЕР Р .К . С ады қова -Л б а й атындагы Қаз¥ПУ-ніц доценті, ф.г.к. Бүл макалада еж елгі за м а н ш н бері тойланып келе жаткан ұлы мейрамдардың бірі - Наурыз мейрамы жэне түркі, иран тілдес халықтары сүйсініп мерекелейтін ұлтты к мереке жайында айтылады. Қазіргі танда мерекенің маңызды жағы - 2009 жы лды ң 30 қыркүйегінде Наурыз мейрамын адамзатгың материалдық емес мәдени мұра тізіміне кіруі. Біріккен Ұлттар Ұ йымының Бас А ссамблеясыны ң шешімі бойынш а «Х алықаралык Н аурыз күні» болып аталып келеді. Сондыктан мерекені дүние жүзі халықгары ерекше деңгейде атап өтеді, Сондай-ақ мақалада «Наурыз» сөзінің мағынасы, тарихы жэне атакты ғалымдардың аталмыш үлы мереке жайын да мәліметгер беруі айтылады. Әр халы қ өздерінің ұлттык дэстүрі негізінде тойлап, ерекше куаныш ка кенеледі. Өйткені Наурыз мейрамының бізге берері өте мол. Түйін
сөздер: Наурыз, ғалым, мейрам, ерекшілігі, табигат Н ауры з м ейрам ы - еж елгі зам ан н ан бері тойланы п келе ж атқан ұлы м ей рам д ард ы ң б ірі болы п , түркі халы қгары сүй сін іп м ерекел ей тін ұ л тгы қ м ереке. К үн м ен тү н н ің тең ел уі, ж ы л б асы болы п табы лады . «Н ауры з» сө зін ің аясы н а то қталаты н болсақ, у [nou] ж аң а, j j j [ruz] күн д еген м ағы наны б ілд іреді екен. 2010 ж ы лдан б астап Б ірік кен ¥ л т г а р Ұ йы м ы ны ң Б ас А ссам блеясы н ьщ ш еш ім і бой ы н ш а «Х алы қаралы к Н ауры з күні» б олы п аталы п келед і. Б ірік кен ¥ л т г а р Ұ йы м ы ны ң Б ас А ссам блеясы н ы ң түсін іктем есін д е Н ауры зды көктем м ерекесі р етін д е 3000 ж ы лдан б ері Б алкан тубегін д е. К ара тен із айм ағы нда, К авказда. О рта А зияда ж ән е Т аяу Ш ы гы ста 300 м иллион адам той лап келе ж аткан ды ғы н м элім дед і. А л U N ESC O болса, 2009 ж ы лд ы ң 30 қы рк үй егін д е Н ауры з м ейрам ы н адам затты н м атери алд ы к ем ес м әдени м ура тізім ін е кіргізд і. Н ауры з ж ай лы д әстүрі тү р к і тіл д ес халы қгары н ы ң көп ш іл ігін ің тұ р м ы с-тір ш іл ігін д е ескі зам андардан оры н алған. Ш ы ғы сты ң ой ш ы лдары Ә бу Р айхан Б ируни, О м ар һ а й я м ж ән е т.б . ең б ектерін д е ш ы ғы с халы ктары ньщ Н ауры зды қалай той лаган ды ғы туралы м әлім еттері м ол. Н ауры з сөзі - зороастри зм сен ім ін ің ортасы болған парсы ж ұрты н ы ң тілім ен сәй кес келегін ін атап өттік. Б үл сенім де ж ақсьш ы қ ж ары қтан , ж ам ан ды қ атаулы м ереке науры з ай д ы ң 22-ж үлды зы ида тойлану- ы ны ң себебі, осы күні ж ам ан д ы кты ң кай нар көзі - түн гі тү н ектің ж ің іш керіп , күн дізгі ж ары қты ц ұзара- ты нды ғы , зороастри зм дегі ж ары қты ізгіл іктің бастауы ретінде бағалай ты н сен ім ім ен үйлесім тап қан . А л зороастризм сен ім ін д е о тқ а ерекш е қүрм ет көрсетіл уін ің себеб і, от ж ары кты ң б астау көзі сан алады [1]. Б елгілі әдебиеттан уш ы ғалы м М екем тас М ы рзахм етовты ң п ікірін ш е, Н ауры з м ерекесін көш пелі түркі ж ұрты зороастри зм сен ім ін ен бұры н той лаған . О ған дәлел р етін д е көн е «А ф раси аб» ж ы рьш м ы салға келтіреді. «А ф расиаб» ж ы ры н д а көш п елілер көктем ш ы ға үлы сты ң үлы күн ін той л аған . А л «науры з» - И ран м әден иетін ен Т ұран м әден и етін е сің іскен терм и н. Я гн и , көш пелі тү р кі ж үрты н ы ң үл ы сты ң күнін тойлауы «науры з» терм и н ім ен б екітілген м ен , м азм ұн түрғы сы н ан алы п қараған д а үлы сты ң ұлы күнін той лау еж елден тү р кі ж ұрты н д а б ар д эстү р деп біледі. 22 науры з - Ү лы сты ң ү лы күн і. Б үл күні күн м ен түн тең елед і. Т аб и ғат та, Ж ер-А н а д а, ж ан -ж ан уар да түлей ді, ж аң арады . А д ам затгы ң б ой ы н д а қан ж үгіріп , тал-теректер б үрш ік ж арад ы . Қ азақгы ң сайы н дала- сы н Қ ы зы р баб а к езіп , адам б ал асы н а қүт-б ереке, б ақ -д әу л ег сы йпайды . С ам арқан н ы ң кө к тасы еріп , қа- сиетгі кара ж ер, кара то п ы р ақ б усан ады . ¥ л ы д алан ы ң тө сін д е қы зғалд актар құл п ы ра ө сіп , бел-б елестерге кы зы лды -ж асы лды кілем тө сел ед і. ¥ л а н -б а й т а қ Қ азақстан н ы ң халқы ж еті тү р л і д әм ін ен науры з көж е ж а- сап, ұ лгты қ салт-д эстүр, әдет-ғұры п тарды сақгап , ай бойы ¥ л ы с т ы ң ¥ л ы күн ін той лай д ы . Б үкіл Ш ы ғы с халқы на ортақ бүл м ей рам д а араздасқан д ар татуласы п , дүй ім халы қ, м ұкы м ел ауы зб ірш ілікте болады . “Н ауры з то й ы н ы ң ” б асты м ақсаты - хал ы кка м олш ы лы қ, тоқш ы лы қ тіл еу . С ол үш ін де Н ауры з көж е беретін үштер қазан -қазан көж е ж асай ды . О ны тойы п іш іп, арты гы н , құйы п эк ету ін е де болады . Ә рине, Н ауры з көж енің б елгілі б ір ереж есі ж оқ. Е ң басты сы : бидай , тар ы , кам ы р, ет, түз, сүт, суы бар ж еті дәм нен кұралуы керек. Қ алған ы эр к ім н ің түрм ы с ж ағд ай ы н а бай лан ы сты . С ол үш ін д е хал ы қ Н ауры з көж енің қам ы н ерте ой ласты раты н б олған . С өй тіп науры з көж еге арнап соғы м н ы ң ж ам басы н , ж аясы н, қазы -қартасы н сақтай ты н . Б ұған коса кәрі ж іл ік ті де сактай ты н д ар бар. О ны сы қартты қты ң б елгісі сиякты . “Қ артайганш а ам ан б олай ы қ!” д еген тілек тен болса керек. Н ауры з (Н оуруз) и ран х ал қы н ы ң көн еден келе ж атқан ж эн е д е асы ға күтер төл м ерекесі. Н ауры з яғни, ж аң а ж ы лды м ерекелеу И ран д а кең етек алған ж эн е бұл м ерекені б үкіл б ір ай бойы той лай д ы . С онды ктан Н ауры з м ерекесі алды н да д а ж эн е ж алпы науры з м ерекесінде іске асы ры лар ш аралар мен осы м ерекеге ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- 68
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- -------------------------------- Абай атындагы ҚазҮПУ-ніц Хабаріиысы, «Көптілді білім беру жэне шетел тілдері филологиясы» сериясы, № 4(8), 2014 ж. қаты сты рәсім дер д е өте көп. М ы салы : Н ауры з м ерекесін е ған а тэн , ө зін д ік нан ы м сен ім і бар «һэф т син» деп аталаты н ж еті н әрседен тұраты н науры з дастархан ы . Ж еті нәрсе д е «син» эрп ін ен басталады . Я ғни: [сиб] алм а, [серке] сірке суы , [сәндж ед] бұрш ақ, [сэбзе] кө к ш өп, [секке] ти ы н , [сәм әну] х ал ван ы ң бір түрі ж эне [сомақ] ж и де [2]. А талған Н ауры з д астархан ы н а қойы латы н ж егі н әр сен ің эр қай сы ны ң өзін д ік бе- ретін ерекш е м ағы налары ж ән е м эн і бар. А тап айтсақ: алм а-ж ем іс м ол болсы н д еген н и етп ен , сірке суы - зүлы м ды қ, бэле ж аланы ал астату м ақсаты нда, б ұрш ақ-м ей ірім діл ік пен м ахабб ат ны ш аны , секке - күй қуатты лы кты ң б елгісі. О сы ж ерд е иран халқы м ен қазақ халқы н ы ң Н ауры зға бай лан ы сты ұксас ж атқан ж ері иранды қгарда «һаф т син » д астархан ы бүл Н ауры з м ерекесін ің м аңы зды б ө лігі б олса, ал казақ халқы нда «Н ауры з көж е» үл ы сты ң ұлы күн ін ің басты там ағы болы п есеп телін ед і. Қ азақтард а ¥ л ы с күні ж еті түрлі заттан -согы м нан қалған сүр ет, езіл ген кұрт, бидай (тары , күріш ), пи яз ж эн е сәб із қосы лған қазан толы «Н ауры з көж е» п ісіріл ед і. С үр е т - қы с тагам ы м ен қош тасуды , ал құрам ы н а акты ң қосы луы - ж аз тағам ы м ен қауы ш уды (ж аң а тір ш іл ік тің басталуы м ағы насы нда) б ілд іред і. И ранды ктар ж еті нәрседен түраты н тагам түрін қой са, ал казақ халқы ж еті н әрседен тағам әзірл еуді. Б үдан «ж еті» сан ы н ан екі халы қ- қа д а ортақ қ аси етгіл ігін кө руге болады . С ондай-ақ, иран халқы үш ін «он үш » саны б ақы тсы з сан болы п табы л ады . Б үл сан ға иранды ктар ерекш е мэн береді. Бұн ы «си зд әһ б э дэр» (үй ден ты сқары он үш ) д ел ін етін н ан ы м -сен ім д і іске асы ру ш арасы нан бай қауға болады . И ран халқы ф әрвәрдин айы ны ң он үш інш і күн і, ягни ж ан а ж ы лды ң он үш інш і күніңде бүкіл ж ан үясы м ен «он үш » б ізд ің табалды ры ғы м ы зды атгам асьін д еген ниетпен көкке, өзен, көл ж агасы на, яғн и таб и ғатқ а ш ы ғы п кетеді, О сы күн і тұрм ы с күрм аған қы здар арн ай ы ж аң а ж ы л д астарқан ы на әзірлен ген «сәбзен і» (кө к ш өп) түрм ы сқа ш ы гу н и етін де б ай лап «си зд эһ б э д әр сал э дигәр бэ хане йе ш оуһэр» (он үш інш і күн де келесі ж ы лы күй еуім н ің ү й ін д е) д еген ж олд арды айты п ы ры м дай- ды . И ранды ктар Н ауры з м ерекесін ен б ір аз күн бүры н осы «сәбзен і» өсіріп , оны «си зд эһ б э д эр» күн іне д ей ін сактап сосы н оны су ға ағы зы п ж іб ереді. Бұн дағы И ран ды қгарды ң ойы осы «сәбзэ» ж ам ан қасиет- терді бойы на ж инады , ен д і сум ен сол ж ам ан д ы қгар кетсін дей ді. Қ азак халқы д а «он үш » саны на қатгы көңіл бөлген. О ған д әлел «он үш ж ас - м үш ел басы », яғни қауіп ті сан д еп сан аған . И ран халқы ны ң тагы науры з м ерекесі кезін де, яғн и ж аң а ж ьш кезін де ө ткізіл етін ж аң а ж ы лд ы қ іс-ш аралард ы ң б ірі - чоһар ш анбэ йе сури д еп аталады . Ч оһар ш ан бэ йе сури ескі ж ы лды ң соңғы сәр сен б ісін д е то й лан аты н м ейрам . Бүл м ейрам ды той лау б ары сы н да иран ды ктар үй ауласы н да, көш е бой ы н да қуарған агаш тан үйм е ж асап, оны ж ағы п, отты ң ай н ал асы н д а билеп, о тгы ң үстін ен секіред і. И ран халқы (кө б ін есе ж астар) отты ң үстінен секіргенде м ы нандай ө л ең ж олдары н айтады : «зәрдие м эн б э то , сорһи е то б э м эн» (м аган сен ің қы зы л алауы ң, саған м ен ің б о згы л тгы ғы м , бойы м дагы сары тү с) [2]. Б үл өл ең ж олдары н айты п отган секіру - м енің бойы м дағы ауру кетіп , сен ің бойы ндағы ж алы ндаған от м аған б ер іл сін д еген ниетте ж аса- лы нады . М үндағы қы зы л тү с - д ен саулы қ б елгісі б олса, ал сары түс ауру, д ер ттің б елгісі. О сьш айш а иран ды ктар отпен б ойлары ндағы ауруды аластатқан. О т өш кенн ен кей ін күлін м ін д етгі тү р д е ағы нды сум ен агы зы п ж ібереді. Я ғн и п эле-ж ала осы м ен кетсін д еген ни етге. О сы ндай отқа табы н уд ы казак халқы нан д а көруге болады . Б үры нғы кезде қазақ халқы Н ауры з м ерекесін той л аған күні қараң ғы түсе екі ж ерге үлкен- үлкен от ж ағаты н б олған . А дам дар ж ас ерекш еліктерін е қарай топ -топ болы п , осы ек і о т ортасы н ан өтіп б ара ж аты п, колдары ндағы б ас ж ағы н а м айлы ш үберек ораған таякгары н тұтаты п «алас, алас, пәледен қалас» деп айты п, ай н ал а тө ң ір екті отпен тазалап ш ы ғаты н болған. Ә рин е көб ін есе б ұн дай іс-ш араны ж асы үлкен кісілер істеген , ал ж астар ж ағы болса ж аны п түрған оттан сек ір етін б олған . А лайда, қазақ м әдениетінде болган и ран н ы ң о тган секіру элем ен тін қазір көрм есекте, қазақ хал қы н ы ң әл і күн ге дей ін отпен үйді аластауы н, б алан ы ұш ы қгауы н көруге болады . Я гни , бүл сол эл ем ен тгің б ір ұш қы ны . Е луден астам О р тал ы қ А зи я, Т ая у Ш ы ғы с, т ү р к і, парсы н әсіл д і ү л ы стар Н ау р ы з м ер ек есін то й л ау - д ы 21-і кү н і б астай д ы , ж ал ғы з б із ған а б ір күн к еш ігіп , 22 н ау р ы зд а ат ап ө тіп ж ү р м із. Н егізін ен О рта А зия халы ктары , кө н е П ер си я ғал ы м д ар ы кү н м ен т ү н н ің т ең ел ет ін у ақ ы ты н , кү н ін , сағаты н а, м ину- ты н а д ей ін ту р а а с тр о н о м и я л ы к д әл д ік п е н есеп теп ш ы ғар ған . К үн м ен т ү н н ің т е ң е с у і ту р а 21 н ауры з- ға сәй кбс келед і екен . Н овруз м ейрам ы әзірб ай ж ан д ы ктард ы ң н егізгі ұ л тгы қ м ерекесі. Бағзы зам ан н ан б ері осы күнге дей ін м ереке күндері ш аруалар егін ш іл ік ж ұм ы стары н токгаты п , салт-д әстүр б ойы нш а көңіл көтерген. М ейрам - ны ң алғаш қы күні таң ата салы сы м ен әзірб ай ж ан д арга ояну м індет. М үм кін дігін ш е ж ақы н м аңдагы өзен- бұлактарға бары п , б ір -б ір ін е су ш аш ы сы п ойн аған . С у тазалы кты ң б елгісі. С он д ы ктан ж аң а ж ы лда ж аң а бақьп' әкеледі д еген н ан ы м -сен ім д ерге сенген. Ә зірбайж анды қгар ас м эзір ін е көп көңіл бөледі. Д әстүр бойы нш а эрб ір отбасы д астар қан ға иранды к тар сиякты «с» әрпін ен келетін ж еті тү р лі тағам түрлерін қойған. Ол «сум ах», «скэд», «сирке» (сірке суы ), «сем ени» (арнайы би дай дан ж асалған б отқа ), «сабзи» (түрлі аскөк ж эн е т.б .). Б үдан б ө лек дастарқан га ------------------------------------------------------------------------------------------------- ------------------ ------------------------------------------_ _
жүктеу/скачать 5,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|