Қазақстан республикасы жоғары оқу орындарының Қауымдастығы с. Қ. Тұртабаев
жүктеу/скачать 1,75 Mb. Pdf көрінісі
|
turtabaev-biohimia (1)
- Бұл бет үшін навигация:
- Адам ағзасындағы химиялық элементтердің мөлшері, %
| 8
І. АҒЗАЛАРДЫҢ ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫ Жердің биомассасын құрайтын ағзаларда Д. И. Менделе- ев таблицасының 70-тен астам элементтері табылған. Оттегі, көміртегі, сутегі, азот, кальций, фосфор, калий, күкірт, хлор, натрий, магний, мырыш, темір, йод, мыс, молибден, ко- бальт, селен элементтері тірі ағзада үнемі кездеседі. Олар тірі ағза жасушасының негізін қалайтын қосылыстар: белоктар, көмірсулар, нуклеин қышқылдары, липидтер, ферменттер, гор- мондар мен витаминдер құрамында болады. Сандық мөлшеріне қарай ағзадағы элементтер 4 топқа бөлінеді: І-топ –макробиогенді элементтер: - оттегі, көміртегі, азот жəне сутегі, олардың ағзадағы мөлшері 1%-дан жоғары. ІІ-топ – олигобиогенді элементтер – кальций, фосфор, ка- лий, хлор, күкірт, магний, темір. Ағзадағы мөлшері – 0,01%-дан жоғары. ІІІ-топ – микробиогенді элементтер – мырыш, марганец, ко- бальт, мыс, бром, йод, молибден, т.б. бұл элементтер мөлшері 0,001% - 0,000001% аралығында. ІV-топ – ультробиогенді элементтер – литий, кремний, қалайы, кадмий, селен, титан, ванадий, хром, никель, сынап, алтын, жəне т.б. Ағзадағы мөлшері 0,000001%-дан аспайды (1-кесте). Адам ағзасындағы химиялық элементтердің мөлшері, % 1-кесте Элементтер O C H N Ca P K Мөлшері, % 62,48 21,15 9,86 3,1 1,90 0,95 0,23 Элементтер S Cl Na Mo I F Мөлшері, % 0,08 0,08 0,080 0,027 0,014 0,009 Элементтер Fe Zn Br Al Si Cu Мөлшері, % 0,005 0,003 0,002 0,001 0,001 0,0015 9 Егер тірі жəне өлі заттардың химиялық құрамын қарасақ, тірі ағза негізінен жеңіл элементтерден, ал өлі заттар ауыр элемент- терден тұрады, себебі тірі ағзалардың құрамына қажет суда жақсы еритін газ тəрізді, сұйық жəне қатты қосылыстар үшін жеңіл эле- ментер ғана жарамды. Тірі ағзаның құрамына кіретін молекула- ларды биомолекула деп атайды, демек олардың құрылымы жəне өзара əрекеттесуі тіршілік негізіне жататын процестерді қамтиды. Тірі ағза жасушасының негізін құрайтын қосылыстар: бело- ктар, нуклеин қышқылдары, көмірсулар, липидтер (май жəне май тəрізді заттар), су, минералды тұздар (2-кесте). Осы органикалық қосылыстардың алуан түрлі құрылымы мен қасиетін білу үшін олардың құрамына кіретін ең қарапайым органикалық заттардың кластарын бір-бірінен ажырата білу қажет. жүктеу/скачать 1,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|