1 Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі

30 
16 - кесте 
 
ФИЛОСОФИЯЛЫҚ ОЙ-ПІКІРДІҢ ДАМЫП-ҚАЛЫПТАСҚАН 
БАСТЫ ЖАҒРАПИЯЛЫҚ ОРТАЛЫҚТАРЫ 
__________________________________________________________________ 
 
 
ТАРИХИ 
 КЕЗЕҢДЕРІ 
 
 
ЖАҒРАПИЯЛЫҚ ЕЛДІ-МЕКЕНДЕРІ 
 
 
АЗИЯ 
 
АФРИКА 
 
ЕВРОПА 
 
АМЕРИКА 
 
ЕЖЕЛГІ
ДҮНИЕ 
Үндістан,
Қытай 
Мысыр 
Грекия 
– Рим 
ОРТА-
ҒАСЫРЛЫҚ 
КЕЗЕҢ 
Үндістан,
Қытай, Тибет,
Таяу және Орта
Шығыс 
Мысыр 
Батыс, 
Шығыс, 
Оңтүстік
Европа 
ҚАЙТА ӨРЛЕУ 
КЕЗЕҢІ 
Үндістан, 
Қытай, Тибет, 
Таяу және Орта 
Шығыс 
Солтүстік 
Африка 
Батыс, 
Шығыс,
Оңтүстік 
Европа 
ЖАҢА ДӘУІР 
КЕЗЕҢІ 
Үндістан,
Қытай,
Тибет, Таяу 
және Орта 
Шығыс, 
Жапония 
Солтүстік 
Африка 
Европа 
Солтүстік
Америка 
ҚАЗІРГІ 
ЗАМАН 
Үндістан,
Қытай, Тибет, 
Таяу және Орта 
Шығыс, 
Жапония 
Африка 
Европа 
Солтүстік 
Америка 
 

31 
17 - кесте 
 
ФИЛОСОФИЯ ҒЫЛЫМЫ ТАРИХЫНДАҒЫ
ФИЛОСОФ-ОЙШЫЛДАР 
ЖӘНЕ
 ҰСТАНҒАН БАҒЫТТАРЫ 
(б.д.д. Х ғ. – ХХ ғ. бас. дейінгі аралықтағы кезеңдер) 
 
 
 
Кезеңдері 
 
Елді -
мекендері 
 
Философиялық 
(діни) бағыттар 
 
Философ-
ойшылдар 
 
Ежелгі 
дүние 
(І-ғ.д.) 
Парсы 
Зорастризм 
Заратуштра 
Үндістан 
Йога 
Кришна,
Патанджали 
Санкхья 
Капила 
Веданта 
Бадараяна, Вьяса 
Джайнизм 
Джина Махавира 
Буддизм 
Гаутама Будда 
Қытай 
Даосизм 
Лао-цзы 
Конфуцийлік 
Кун Фу-цзы 
Грекия 
Пифагорлік 
Пифагор 
Платонизм 
Платон 
Аристотелизм 
Аристотель 
Таяу Шығыс 
Христиандық 
Иисус Христос 
Орта 
ғасыр 
-лық 
кезең 
(б.д. ІІ ғ.- 
ХІVғ.) 
Мысыр 
Мистикалық 
христиандық 
Ориген
Александрийский 
Солтүстік 
Африка 
Христиандық 
Августин
Блаженный 
Италия 
Христиандық 
Фома Аквинский 
Араб әлемі 
Ислам 
Мұхаммед 
Суфизм 
ибн Араби 
Ислам философиясы 
әл-Кинди, 
әл-Фараби, 
ибн-Сина, ибн-Рушд 
Үндістан 
Адвайта-веданта 
Шри-Шанкара 
 
 

32 
17 - кестенің жалғасы 
 
Қайта 
Өрлеу 
(ХV–
ХVІғ.ғ) 
Европа 
Христиандық 
пантеизм 
Николай Кузанский 
Пантеистік 
натурфилософия 
Николай Коперник,
Джордано Бруно 
Мистикалық 
христиандық 
Якоб Беме 
Жаңа 
кезең 
(ХVІІ –
ХІХғ.ғ) 
Европа 
Эмпиризм 
Фрэнсис Бэкон 
Рационализм 
Рене Декарт 
Натурфилософия 
Михаил Ломоносов 
Философиялық
идеализм 
Иммануил Кант 
Философиялық
идеализм 
Георг Гегель 
Марксизм 
Карл Маркс 
Позитивизм 
Огюст Конт 
Теософия
Елена Блаватская 
Шығыс 
Эзотериялық
философия 
Махатма, Мория 
Кут-Хуми Иларион 
Үндістан 
Неоиндуизм 
Рамакришна 
Вивекананда Свами 
Ресей 
Христиандық 
Владимир Соловьев 
Лев Толстой 
Қазіргі 
заман 
(ХХғ.) 
Европа 
Психоанализ 
Зигмунд Фрейд 
Неопозитивизм 
Людвиг Витгенштейн,
Бертран Рассел 
Экзистенциализм 
Альбер Камю, 
Жан Сартр, 
Мартин Хайдеггер,
Карл Ясперс 
Ресей-Европа 
Христиандық 
Николай Бердяев 
Қазақ Елі 
Экзистенциализм
Абай
Шығыс-Батыс 
(Табиғи) Этика 
Абай және Шәкәрім 
 

33 
18 - кесте 
ФИЛОСОФИЯ ҒЫЛЫМЫНЫҢ ДАМЫП-ҚАЛЫПТАСУ КЕЗЕҢДЕРІ 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ҚАЙТА ЖАҢҒЫРУ КЕЗЕҢІ 
 ХІV
Ғ
.
ОРТ
. – 
ХVІІ
Ғ.
БАСЫ
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ЕЖЕЛГІ ДҮНИЕ КЕЗЕҢІ 
Б.Д.Д.
 1-
МЫҢЖЫЛД.ОРТ
.- 476
Ж
. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
ОРТАҒАСЫРЛЫҚ КЕЗЕҢ 
 476
Ж
. – ХІV
Ғ
.ОРТ. 
 
 
 
 
 
ЖАҢА ДӘУІР КЕЗЕҢІ

ХVІІ
Ғ.
– 
ХХІ
Ғ. 
 
 
 
 
 
ЖАҢА ДӘУІР КЕЗЕҢІНІҢ БАСЫ

ХVІІ
Ғ. 
- 1688
Ж
. 
 
 
 
 
 
НЕМІСТІҢ КЛАССИКАЛЫҚ 
ФИЛОСОФИЯСЫ
ШАМ
.1770 – 1850 
Ж.Ж.
 
 
 
 
 
 
ҚАЗІРГІ ЗАМАНҒЫ ФИЛОСОФИЯ
ХІХ – ХХІ 
Ғ.Ғ.
 
 
 
 
 
 
АҒАРТУШЫЛЫҚ КЕЗЕҢІ
1688 -1789 
Ж.Ж.
 
 
 
 
 
 

34 
19 - кесте 
ҮНДІ ФИЛОСОФИЯСЫНЫҢ ҚАЛЫПТАСУ КЕЗЕҢДЕРІ 
 
№
 
 
КЕЗЕҢДЕРІ 
 
 
УАҚЫТЫ 
 
1 
 
ВЕДАЛЫҚ КЕЗЕҢ 
 
 
б.д.д. VІ-V ғ.ғ. 
 
 
2 
 
 
КЛАССИКАЛЫҚ КЕЗЕҢ 
 
 
б.д.д. VІ ғ. 
1- мыңжылдықтың 
алғашқы жартысы 
 
 
 
3 
 
ПОСТ КЛАССИКАЛЫҚ 
(СХОЛАСТИКАЛЫҚ) КЕЗЕҢ 
 
 
1- мыңжылдықтың 
алғашқы жартысы- 
ХVІІІ ғ. 
 
 
 
4 
 
НЕОИНДУИЗМ КЕЗЕҢІ 
НЕМЕСЕ ЖАҢА ЗАМАНҒЫ
ҮНДІ ФИЛОСОФИЯСЫ 
 
 
 
ХІХ – ХХ ғ.ғ. 

35 
20 - кесте 
ФИЛОСОФИЯНЫҢ ДАМЫП, ҚАЛЫПТАСУЫНА
ЫҚПАЛ ЕТКЕН ЕЖЕЛГІ ҮНДІНІҢ ДІНИ-ФИЛОСОФИЯЛЫҚ
ӘДЕБИЕТТЕРІ 
 
 
ЕЖЕЛГІ 
ҮНДІ
ФИЛОСОФИЯСЫ 
 
. ВЕДАЛАР 
 
 
 
 
 
. ПУРАНДАР 
 
 
 
 
 
. БРАХМАНДАР 
 
 
 
 
 
. ИТИХАСТАР 
 
 
 
 
 
. АРАНЬЯКТАР 
 
 
 
 
 
. ЭПИКАЛЫҚ
ПОЭМАЛАР 
 
 
 
 

. УПАНИШАДТАР 
 
. ВЕДАЛАР 
 
 
 
 
 
 
 
. ПУРАНДАР 
 
 
 
 
 
 
 
. БРАХМАНДАР
 
 
 
 
 
 
 
. ИТИХАСТАР 
 
 
 
 
 
 
 
. АРАНЬЯКТАР 
 
 
 
 
 
 
 
. ЭПИКАЛЫҚ
ПОЭМАЛАР 
 
 
 
 
 
 
 
. УПАНИШАДТАР 
 
 
 
 
 
 

36 
21 - кесте 
ӘДЕБИ-ЖАЗБА НҰСҚАЛАРЫНА ҚАРАЙ 
ЕЖЕЛГІ ҮНДІ ФИЛОСОФИЯСЫ
ҮШ КЕЗЕҢГЕ БӨЛІНЕДІ 
_____________________________________________________________________________ 
 
№
 
 
КЕЗЕҢДЕРІ 
 
 
УАҚЫТЫ 
 
1 
 
ВЕДАЛЫҚ КЕЗЕҢ 
 
 
б.д.д. ХV - VІ ғ.ғ. 
 
2 
 
ЭПИКАЛЫҚ КЕЗЕҢ 
 
 
б.д.д.VІ – ІІ ғ.ғ. 
 
3 
 
СУТРАЛЫҚ КЕЗЕҢ 
 
 
б.д.д. ІІ ғ. - б.д.VІ ғ. 
 

37 
22 - кесте 
 
ЕЖЕЛГІ ҮНДІДЕГІ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ МЕКТЕПТЕР 
______________________________________________________ 
 
МЕКТЕПТЕР (ДАРШАНДАР) 
АСТИКА 
(ОРТОДОКСАЛЬДЫ) 
 
 
Веданы мойындаған және олардың 
философиялық ойларымен бөліскен 
(құдай, жоғарғы әлем, жан, өлімнен 
кейінгі өмір, карма,сансара) 
 
НАСТИКА 
(ОРТОДОКСАЛЬДЫ ЕМЕС) 
Веданы мойындамаған 
немесе брахманизмге қарсы 
сыни көзқараста болған 
Санкхья
Капила
Йога
Патанджали, Вьяса 
Веданта
Бадараяна, Вьяса 
Ньяя
Готама 
Вайшешик
Канада 
Миманса
Джаймини 
Джайнизм
Махавира
Буддизм
Гаутама Будда 
Чарвака 
Брихаспати 
Адживика
Макхали 
Госала 

38 
23 - кесте 
ЕЖЕЛГІ ҮНДІ ФИЛОСОФИЯСЫНДАҒЫ БАСТЫ ҰҒЫМДАР 
 
 
ҰҒЫМДАРЫ 
 
 
ФИЛОСОФИЯЛЫҚ МӘНІ 
 
 
АВИДЬЯ 
 
 
Білместік, надандық немесе рухани адасушылық; 
 
 
АТМАН 
 
Болмыстың жоғары субъективтік рухани 
бастауы; Адамның жоғары рухани бастауы; 
 
 
БРАХМАН 
 
Жоғары объективтік шынайылық; Болмыстың 
абсолюттік бастауы; 

жүктеу/скачать 6,3 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: