1 Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі
жүктеу/скачать 6,3 Mb. Pdf көрінісі
|
1 - filosofiya keste t r nde
|
178 107 - кесте ГНОСЕОЛОГИЯНЫҢ БАСТЫ МӘСЕЛЕЛЕРІ __________________________________________________ ДҮНИЕНІ ТАНЫП-БІЛЕ АЛАМЫЗ БА? АДАМ ТАНЫМЫНЫҢ ҚАБІЛЕТТЕРІ АДАМ ДҮНИЕНІ ҚАЛАЙ ТАНИДЫ? АҚИҚАТ – ДЕГЕНІМІЗ НЕ? АҚИҚАТ КРИТЕРИЙЛЕРІ ҚАНДАЙ? БІЛІМ – ДЕГЕНІМІЗ НЕ? ТАНЫМНЫҢ ФУНДАМЕНТАЛЬДІ ЗАҢДАРЫ? ТАНЫМНЫҢ ТҮРЛЕРІ: ДІНИ, ҒЫЛЫМИ, Т.Б. ГНОСЕОЛОГИЯ МЫНАДАЙ САУАЛДАРҒА ЖАУАП ІЗДЕЙДІ: 179 108 - кесте ФИЛОСОФИЯНЫҢ НЕГІЗГІ МӘСЕЛЕСІ __________________________________________________________________ « МЕН ЕМЕС» «МЕН» ТАБИҒАТ РУХ САНА, ОЙЛАУ БОЛМЫС ФИЛОСОФИЯНЫҢ НЕГІЗГІ МӘСЕЛЕСІ НЕ АЛҒАШҚЫ? БОЛМЫС НЕМЕСЕ САНА ДҮНИЕНІ ТАНЫП- БІЛУГЕ БОЛА МА? ГНОСИОЛОГИЯЛЫҚ ЖАҒЫНАН ОНТОЛОГИЯЛЫҚ ЖАҒЫНАН 180 109 - кесте БАСТЫ ГНОСЕОЛОГИЯЛЫҚ ТҰЖЫРЫМДАМАЛАР __________________________________________________________________ АДАМ ТАНЫМЫНЫҢ НЕГІЗІНДЕ ИНТУИЦИЯ ЖАТЫР (САНАНЫҢ ИРРАЦИОНАЛДЫҚ ҚАБІЛЕТТЕРІ) АДАМ ТАНЫМЫНЫҢ НЕГІЗІН ТӘЖІРИБИЕ ҚҰРАЙДЫ АДАМЗАТ ТАНЫМЫ СЕЗІМ, ОЙ ЖӘНЕ ИНТУИЦИЯҒА НЕГІЗДЕЛГЕН АДАМЗАТ ТАНЫМЫН АҚЫЛ-ОЙ ҚҰРАЙДЫ АДАМ ТАНЫМЫНЫҢ НЕГІЗІНДЕ СЕЗІМТАЛДЫҚ ЖАТЫР ГНОСЕОЛОГИЯЛЫҚ ТҰЖЫРЫМДАМАЛАР ИНТУИТИВИЗМ СЕНСУАЛИЗМ ЭМПИРИЗМ РАЦИОНАЛИЗМ СИНТЕТИКАЛЫҚ ТҰЖЫРЫМДАМА 181 110 - кесте ДҮНИЕНІҢ ТАНЫМДЫЛЫҒЫ ЖӨНІНДЕГІ ПРОБЛЕМАЛАРЫНЫҢ БАСТЫ ШЕШІМДЕРІ БА ??? Иә Кейбір мағынада Жоқ ГНОСИОЛОГИЯ -ЛЫҚ ОПТИМИЗМ АГНОС -ТИЦИЗМ ТАЗА АГНОСТИЦИЗМ ДҮНИЕНІ ТАНЫП–БІЛЕ АЛАМЫЗ БА ??? 182 111 - кесте ДІНИ ТАНЫМНЫҢ ӨЗІНДІК ЖАҚТАРЫ _____________________________________________________ ДІНИ ТАНЫМ ДҮНИЕНІ ТАНУ ӘР ҚИЛЫ (ОНЫ ӘРКІМ ӨЗІНШЕ ТАНИДЫ) САЛДАРЫ МЕН ЗАҢДЫЛЫҚТАРЫ КӨРІНІСІ КҮМӘНДІ ЖАҒДАЙДА СУБЬЕКТИВТІК СЕНІМ ШЫНАЙЫ БІЛІМДІ ҚАЛЫПТАСТЫРАДЫ СЕЗІМДІК ЖӘНЕ ИРРАЦИОНАЛДІК ТАНЫМ ӘДІСТЕРІ ДӘСТҮРЛЕР МЕН БЕДЕЛДІ СЕНІМДЕРДІҢ ӘСЕРІ ЖОҒАРЫ ДОГМАТИЗМ ДІНИ ТАНЫМ 183 Қосымша сұрақтар: Ақиқат және адасу. Ғылым және адамгершілік. Ғылыми танымның шындықты игерудің әдеттегі, көркемдік және басқа тәсілдерінен айырмашылығы. Логика және шығармашылық. Ғылыми танымдағы дағдарыстар мен революциялар Диалектикалық логика-ғылыми танымның методологиясы. Нақыл сөздердің мән-мағынасын түсіндіріп беріңіз! Танымда арман мен түс араласып келіп отырады (О.Шпенглер). Ақиқатты оның түсініктерінсіз толық қабылдауға болмайды (А.Лосев). Тану үшін – бөлу қажет, бөлу үшін – шекара керек (А.Лосев). Зерттеушілер қауымы болмаса – таным да жоқ, сонымен ғана өмір сүретін қауымсыз – ішкі тәжірибие деген де болмас еді (Ж.Батай). Білім – ғылым емес, тіпті, танымға да жатпайды (Ж.Делез). Ақиқат әлдебір «шексіз міндет» тәрізді мәңгі еліктіреді де тұрады, бірақ қол жеткізбейді (А.Адлер). 184 Қайталауға арналған тест сұрақтары: 1. «Дүниені танып білу мүмкін емес» деп келетін философиялық ілім: агностицизм ; 2. Таным көзі ақыл-ойда жатыр деген философиялық бағыт: рационализм ; 3. Танымның негізі – сезім және сезімдік тәжірбиеде жатыр деген философиялық көзқарас: сенсуализм ; 4. Ғылыми танымның әдістері туралы ілім: методология ; 5. Латын сөзінде «тәжірбие немесе байқау» деген атаудағы таным әдісін атаңыз. - гипотеза ; 6. Адамның тек сезіммен ғана байланысты емес, құралдар арқылы, кең мағынада алғанда тәжірибе арқылы келетін таным деңгейі: эмпирикалық ; 7. Дж.Локктың сезімде болмаған интеллектіде жоқ деген қағидасы, философиялық танымдағы қай бағытты дәл көрсетеді: конвенциализм ; 8. Тұтасты қосалқы бөлімдерге бөліп қарастыратын ғылыми әдісін атаңыз? - бакылау ; 9. Әр түрлі құбылыстармен, аттардың және сапалылықты біріктіріп қарастыратын ғылыми әдіс: гипотеза ; 10. Бақыланатын және бағытталған жағдайда құбылыстың шынайылығын зерттелетін таным әдісін атаңыз: теория ; 11. Көптеген көзқарастармен, принциптермен, идеялардың және теориялардың қосындысы - деп нені түсінуге болады? - практика ; 12. Сезімдік танымның түрін көрсетіңіз: сезімдік қабылдау және бейнелеу ; 13. Тарихи қалыптасқан өздерінің қажеттілігін өтеуге, бағытталған адамдардың сезімдік-заттық іс-әрекетінің саласын көрсетіңіз: практика ; 14. Дәстүр бойынша қаланған, танымның екі негізгі түрін атаңыз: сезімдік және рационалдық ; 15. Сезімдік және рационалдық таным: бір-біріне өтуде және бір-бірімен әрекеттестікте ; 16. Рационалдық таным мынадан басталады: ақылқорытудан ; 17. Ғылыми ұсынысты қалай түсінуге болады? - көрегендік ; 18. Ақиқат: қоршаған ортаның шынайылығымен сәйкестігі ; 19. Гносеологиядағы негізгі категория: ақиқат ; 185 6 - БӨЛІМ ДІН ФИЛОСОФИЯСЫ Оқу құралының алтыншы бөлімінде дін философиясының маңызды аспектілері қарастырылады. Көбінесе, діннің белгілері мен әлеуметтік қызметтері, діни сананың қалыптасуы, діннің пайда болуы туралы философиялық көзқарастар, Құдайды әркімнің әрқилы түсінуі т.б. мәселелері айтылады. Бұған (кестелерге) қосымша ретінде оқу құралының осы тақырыпқа сәйкес келетін басқа да кестелерді пайдалануға болады, онда діни және дүниені діни-философиялық тұрғыдан түсінудің (миропонимание) түрлі аспектілері көрсетілген. 186 112 - кесте ДӘСТҮРЛІ ДІНДЕГІ БЕЛГІЛЕР __________________________________________________________________ ҚҰДАЙ СЕНІМ ЖОҒАРЫ САНАДАҒЫ ҚҰБЫЛЫС («ҒАЖАЙЫП») ҰЙЫМ (МЕШІТ) ТАБЫНУ (КУЛЬТ) ҚАСИЕТТІ ЖАЗУ ДІННІҢ БЕЛГІЛЕРІ 187 113 - кесте ДІННІҢ ӘЛЕУМЕТТІК- МӘДЕНИ ҚЫЗМЕТТЕРІ __________________________________________________________________ ДҮНИЕТАНЫМДЫҚ КОМПЕНСАТОРЛЫҚ РЕТТЕУШІЛІК БІРІГУ- АЖЫРАУ МӘДЕНИ РЕТРАНСЛЯЦИЯ ЛЕГИТИМИЗАЦИ– ДЕЛЕГИТИМИЗАЦИЯ ДІННІҢ ҚЫЗМЕТТЕРІ 188 114 - кесте ДӘСТҮРЛІ ДІНИ САНА _________________________________________________________ ДІНИ САНА ДІННІҢ БІЛІМНЕН ЖОҒАРЫ ТҰРУЫ САНАДА ҚАЛЫПТАСҚАН ДӘСТҮРГЕ ЖАҚЫНДЫҚ ПІР ТҰТУҒА (КУМИР-ИДОЛДАРҒА) ЖАҚЫНДЫҚ, ОНЫҢ СОҢЫНА ТҮСУ ӨЗ ТАҒДЫРЫНА (ДҮНИЕ ТАҒДЫРЫНА), ҚҰДАЙҒА (РОК, ФАТУМ, КАРМА) ЖАУАПТЫЛЫҚПЕН ҚАРАУҒА ЖАҚЫНДЫҚ ӨЗ ДІНІН БАСҚАЛАРДАН ЖОҒАРЫ ҚОЮ ФАНАТИЗМ ФИЛОСОФИЯЛЫҚ ҒЫЛЫМҒА, ЖАҢАШЫЛДЫҚҚА СЕНІМСІЗДІКПЕН ҚАРАУ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ТҰРҒЫДА БОСТАНДЫҚҚА ЖЕТЕ АЛМАУ ЖӘНЕ ТӘУЕЛДІЛІК, ЖОҒАРЫ КҮШТІҢ АЛДЫНДАҒЫ ҚОРҚЫНЫШ ИМАНДЫЛЫҚ (МОРАЛЬДЫҚ) МИСТИКА |