– Сізді сала ардагері ретінде қандай
мәселелер к бірек толғандырады?
– Кейде ой тұңғиығына батқанда,
тарих пен спорттың зара тығыз байла-
нысты екенін түсінемін. йткені спорт
саласындағы жеңістер мен жеңілістер
тарихтан орын алса, сол тарихтағы
м а ң ы з д ы о қ и ғ а л а р ғ а б а й л а н ы с т ы
спорттық жарыстар ұйымдастырылады.
Қазір тарих ғылымы к п салаланып
кетті. леумет, экономика, медицина,
мәдениет және басқа да салалардың
тарихы з алдына жеке зерттелуде. Сол
секілді, спорт тарихы да жазылуға тиісті.
Бірде менің бір магистрант шәкір-
тім «Атырау спортының тарихы» тақы-
рыбында ғылыми жұмыс қорғаған бо-
латын. Сол кезде ңірдің спорт тарихы
баяндалған бірде-бір еңбектің жоқ
екеніне к зіміз жетті. Демек, Атыраудың
атын шығарған спорт саңлақтары мен
олардың жеткен жетістіктері туралы
мәлімет жоқ деген с з. Сонау 1972
жылы грек-рим күресінен біздің облыс
тарихында бірінші рет ел чемпионы
атанған марқұм Меңдігерей Хайруллин
деген майталман балуан т сек тартып
ұзақ ауырды. Оның мірден к рген-
білгені, спорт саласында жинаған іс-
тәжірибесі мол болатын. з аузынан
к птеген қажетті мәліметтерді жазып
алуға болар еді ғой? йтсе де, осын-
дай сала ардагерлері здерінің білім-
біліктері мен бай мұрасын здерімен
бірге «алып кетіп» жатыр. Бұл мәселеге
республика тарапынан да к ңіл б лінуі
керек. Бұл – үлкен мәселе. Ендеше, оны
қазірден біржақты етпесек, кейін кеш
болады.
– Елу бес жасқа келгенде, Атыраудың
алғашқы тарихшы-спортшысы атанып
отырсыз. Жоғарыда айтылған мәселелерді
шешудің қандай жолдарын ұсынар едіңіз?
– Спорт тарихын түгендеп шықсам
деймін. К рші Ресей мемлекетінде спорт
тарихы жақсы дамыған. Шығыс жекпе-
жегі бойынша да ғылыми еңбектер
жазылуда.
Неге спортты айтқанда, тек мерекелік
спартакиадалар мен біріншіліктер тура-
лы ғана с з болады. Ал «бұқаралық
с п о р т » ж ә н е « д е н е ш ы н ы қ т ы р у »
ұғымдары тек құжат жүзінде ғана
қолданылады. Оны қойшы, қарапайым
жергілікті мұражайда спорт жылнамасы-
на арналған бірде-бір бұрыш жоқ. Спорт
тақырыбына арналған к рмелер атымен
ұйымдастырылмайды. Сайып келгенде,
ертеңгі ұрпақ елімізді т рткіл дүниеге
танытқан спортшыларымызды қайдан
іздеп табады?
Тағы бір мысал келтіре кетейін. Қазір
Владимир Пак деген спорт ардагері
үйінде науқастанып жатыр. Ол – Аты-
раудан алғаш рет бокс мектебін ашып,
оның негізін қалаған адам. Соның
ұйымдастыруымен жетпісінші жылда-
ры Кеңес одағының екі мәрте Батыры
атанған Павел Романович Поповичтің
атында турнир тті. Атақты ұшқыш-
ғарышкердің зі де кезінде бокспен
айналысқан екен. Сол кісінің құрметіне
арнайы жарыс та ткізіліп тұрған.
Кеңес одағының бокс федерациясын
басқарған ол з атындағы жарысқа
қатысу үшін бір кездері Атырауға да
келген болатын. Павел Романовичті сол
кездегі облыстық комитет партиясының
басшысы Саламат Мұқашев қарсы
алып, қонақ қылыпты. Сол уақыттан
бастап бокс к птің назарына ілініп,
к птеген турнирлер ұйымдастырылған.
Ендеше, осы істің басы-қасында жүрген
Владимир Пактің жағдайын сұрап,
небір тарихи естеліктерді з аузынан
неге жазып алып қалмасқа?.. Міне,
алдағы уақытта осы жұмыстарды қолға
алсақ, дұрыс болар еді.
– ңгімеңізге рақмет!
Сұхбаттасқан
Амандық САҒЫНТАЙҰЛЫ
АТЫРАУ
ХАТ ЖОЛДАРЫНАН
Әсия Қалиева
Ләззат Халелова
Ғалия Мәметова
Гүлжан Баймұханова
ЛЕБІЗ
МҰРАЖАЙ: ЖАДЫНЫҢ ЖАҢҒЫРУЫ
Қ а й р а т к е р д і ң к е ң д е ж и н а қ ы
жұмыс кабинетінде бес мың кітап бар
және оның бәрін Д.Қонаев кезінде
мұқият оқып шыққан екен. Осы
кабинеттегі жұмыс үстелінде « тті
дәурен осылай» және «От Сталина
до Горбачева» атты кітаптарының з
қолымен жазған қолжазбасы орын
алған. Бір қабырғаны жартылай алған
оттықтар топтамасы – Қонаевтың
қызы ғушылығы жайлы сыр шертеді.
Мұнда Ұлы Отан соғысы жылдарында
сыйлыққа алған керосин оттықтан
бастап, «Нокиа» компаниясының
соңғы үлгідегі оттығына дейін бар. Ал
осындағы музыкалық ойнатқыштың
қасындағы дискілердің арасында
Құрманғазы атындағы қазақ ұлттық
оркестрі мен халқымыздың нер
туындылары бар. Сонымен қатар
әлемдік классикалық және эстрадалық
шығармалар к зімізге шалынды.
Мұражайға сапар серіктестік қызмет-
керлеріне зор әсер сыйлады. рбір
жә ді гердің жанында жеке аялдап,
Қ о н а е в т ұ л ғ а с ы н о д а н ә р і т а н и
түскендей бол дық. «Қазақ газеттері»
ЖШС Бас дирек торы Ж.Кенжалин
ұжым атынан қонақтарға арналған
кітапқа лебіз білдірген пікір қалдырды.
Дина ИМАМБАЕВА
Бесік тойы – әр шаңыраққа қуаныш сыйлайтын мейрам
еке ні с зсіз. «Ата-анаға к з қуаныш алдына алған еркесі» деп
ұлы Абай атамыз айтпақшы, құрбымыз Ержан мен селді қыз-
дары Ажардың бесік тойымен құттықтаймыз! Ең бастысы,
қа зақ тың қызы деген атқа лайық болсын! р басқан қадамына
Алланың нұры жаусын! Ақ тілегімізді лең жолдарымен
білдіреміз:
Бірге біздің жырымыз, сырларымыз,
Жақсылықпен құттықтау ойларымыз.
Қырқынан шықты Ажар – б бектерің,
Құтты болсын қуаныш-тойларыңыз!
Намыстан жаралѓан арулар
Ќ±тты болсын
ќуаныш-тойларыњыз!
туған лкеме оралдым. Содан бері осын-
дамын. Бұған дейін Атырау мемлекеттік
университетінде тарих пәнінен дәріс те
бергенмін, бапкерлікпен де айналыс-
тым. Қазір балалар және жас спірімдер
спорт мектебінде жаттықтырушымын.
Сондай-ақ Атырау мұнай және газ
университетінде дене шынықтыру
пәнінен сабақ беремін.
Бір қарағанда, спорт – менің маман-
дығым емес, тек жан-тәніммен құлай
сүйген сүйікті ісім. Шүкір, шәкірт-
терімнің алды – ұлттық құраманың
б а с б а п к е р і М ұ с т а х и м Қ а б д ы р а ш
с и я қ т ы б е л г і л і а з а м а т т а р . О д а н
басқа Нұрхат Дүйсенбаев, Бауыржан
Т ребаевтай еліміздің еңбек сіңірген
жаттықтырушылары. Мұндай атақ 2006
жылы зіме де берілген еді. Екі дүркін ел
чемпионы, Қазақстанның спорт шебері
атандым.
– Бүгінгі таңда ңірдегі спортты
жан-жақты дамыту жолында қандай
қиындықтар кездеседі?
– Сауалыңыз те орынды. Рас, орта-
лықпен салыстырғанда, аймақтардағы
спорттың даму деңгейі сәл т мендеу.
Бұл ретте біздің облыста да шешімін
күткен мәселе к п. Айталық, әңгімелеп
отырған ардагерлер турниріне елу-
ден астам спортшы қатысты. К бісі
еліміздің оңтүстік ңірлерінен келді.
Ал Атыраудан тек алты адам ғана бақ
сынады. Неге? Себебі бізде пумсе де-
ген бағыт әлі дамымай отыр. Пумсеге
ересек адамдар да қатыса алады ғой.
Яғни таэквондоға тек спорттың бір түрі
деп қарамай оған дене шынықтыру мен
«Тау алыстаған сайын биіктей түседі» дейді белгілі тəмсіл. Соңғы жылдары
халқымыздың қайраткер ұлы, біртуар тұлға Дінмұхамед Қонаевтың өнегелі өмірі
мен қызметіне деген қызығушылық артып келеді. Заман ауысып, құндылықтар
өзгерген бүгінгі күні қарапайымдылық пен ұлылық, тазалық пен адалдық
қасиеттері бір басында тоғысқан тұлғаға тəу ететін бір мекен – Алматыдағы
Д.Қонаевтың мұражай-үйі.
ДИМАШ АҒА
ДИМАШ АҒА
өмірінен сыр шерткен
өмірінен сыр шерткен
в – əлемге
да білікті
тты
Мұстафа Өзтүріктің
Мұстафа Өзтүріктің
шəкiртiмiн
шəкiртiмiн
осы кезде Атыраудан он шақты ел чем-
пионы шыққан екен.
– Одан соң немен айналыс тыңыз?
– Кейін Алматы қала сына к штім
де, бірқатар уақыт сол жақта
тұрдым. Белгілі тарихшы, ака-
демик Манаш Қозыбаевтан
тәлім алдым. Кандидаттық
диссертация қорғадым. Бір
кездері Шоқан Уәлиханов
атындағы тарих және эт-
н о л о г и я и н с т и т у т ы н д а
ғылыми қызметкер болдым.
Ал 2009 жылы біржолата
– Білуімізше, Тәуелсіздіктің ширек
ғасырында ондаған Қазақстан чемпионын
тәрбиелеп шығарыпсыз. ңгімеміздің
әлқиссасын зіңіз туралы мәліметке
арнасақ.
– Иә, мен таэквондомен сонау
тоқсаныншы жылдан бері айналысып
келемін. Ал 1991 жылы Атыраудан ар-
найы мектеп аштым. Сол себептен де,
осы спорттың біздегі негізін қалаушы
болып саналамын. Ол кезде жас та-
рихшымын ғой, Алматы қаласындағы
жоғары оқу орындарының бірінде аспи-
рантура б лімінде білімімді шыңдап
Әйелдер қоғамның
барлық саласында еңбек
етеді десек те, оның ішінде
нәзік жандылардың бәрі бірдей
ұмтыла бермейтін кәсіптер
болады. Бүгінде сондай күрделі
мамандықты таңдап, жетістікке
жетіп жүрген қазақ
қыздары аз емес.