Классного руководителя

m m
ТӘРБИЕ  ЖҮМЫСЫ
кесте,  жапсырма,  жұмсақ  ойыншық,  аппликация  және  т.  б.  Отбасылық  шығар- 
машылыққа  баса  мән  беріледі.
«Біздіңотбасылықкітапхана», «Отбасылықсүйікті кітап»тақырыптарына шы- 
ғармалар  конкурсын  өткізу.  Отбасы  мүшелері  сүйіп  оқитын  кітап  туралы  әңгі- 
мелер.
«Менің сүйікті  парақтарым»  сурет конкурсын  өткізу.
Ата-аналар үшін сауалнама жүргізу (ата-аналар жиналысында).
Ата-аналарга арналған сурақтар
1. Үйіңізде  кітапхана  бар ма?
2.  Сіздің ойыңызша,  баланың дамуында  көркем  әдебиеттің алар  орны  қан- 
дай?
3.  Сіздің  балаңыз  бағдарлама  бойынша  міндеттіден  басқа  көркем  кітаптар- 
ды  оқи  ма?
4.  Бала  кез  келген  кітапты  оқуы  тиіс пе?
5. Өзіңіздің  балаларға  арналған  сүйікті  кітаптарыңызды  атаңыз.  Балаңызға 
оны  оқып  шығуды  кеңес етер  ме едіңіз?
6.  Балаңызға дауыстап  кітап  оқып  бересіз бе?
Қатысушылар -  сынып  жетекшісі,  сынып  оқушылары,  ата-аналар,  кітапха- 
нашы.
Безендірілуі:  оқушылар салған «Менің сүйікті парақтарым» сурет конкур- 
сының  және  «Менің  сүйікті  әдеби  кейіпкерім»  конкурсының  жұмыстары, 
атақты  адамдар  айтқан  сездер:  «Кітапты  сүйіңдер  -   ол  білім  кезі,  тек  білім 
ғана  сендерді  қүтқара  алады,  тек  ол  ғана  сендерді  рухани  күшті,  адал,  шы- 
найы,  адамды  шын  жақсы  керуге  қабілетті,  оның  еңбегін  қүрметтей  ала- 
тын,  оньщ  ұлы  еңбегінің  жемісін  бағалай  алатын  адам  етіп  шығара  алады» 
(М.  Гэрький).
«Кітап  оқу  -   бұл  балалар  сол  арқылы  әлемді  және  ездерін  танып  білетін 
терезе.  Егер бала  оқыған  кітабындағы  сездердің әсемдігін  сезінбесе,  қоршаған 
ортаның әдемілігін тұщынбайды»  (В.  А.  Сухомлинский).
Оқудың пайдасы туралы  мақал-мәтел:
-   Тереңіне бойлай  алмаған  оқудан  пайда  болмас.
-   Кітап -   күлше емес,  дәмін  а л с а ң - түщынарсың.
-   Кітап -  кез келген жерден  жол  табар су сияқты.
-   Кітаппен  етсе е м ір ің - кетеріңкі  болар  көңілің.
-   Кітапсыз ақыл  қанатсыз  қүстай.
Сынып  жетекиіісінің  кіріспе  сөзі:  «Барлық  жақсылықтарым  үшін  мен 
кітапқа  қарыздармын»  деген  М.  Горький.  Онымен  кәпшілік  келісер  деп  ойлай-
Кітап -  мұгалім,
Кітап
  -
 
тәлімгер,
Кітап
  -
 
сенімді дос,  жолдас, 
Кітап түссе қолыңнан 
Ақылың тозып,  көнерер.
СЫНЫП  САҒАТЫНЫҢ  БАРЫСЫ
8
СЫНЫП  ЖЕТЕКШІСІНІҢ  АНЫҚТАМАЛЫҒЫ

ТӘРБИЕ  ЖҮМЫСЫ
мын.  Адам  өмірінде  кітап  маңызды  орын  алады.  Қазір  біз  осыны  дәлелдеуге 
тырысамыз.
Алдын ала  даярланған оқушылар сөздері.
1-оқушы:  Кітапсыз  өмірді  көзге  елестетуге  бола  ма?  Бүл  қызықсыз  әрі 
көңілсіз  ғой.  Күні  бойы  компьютер  мен  теледидар  алдында  отыратын  адамға 
қарау  қандай  қиын.  Одан  қандай  пайда  болмақ?  Ал  кітап  -   білімнің  кілті.  Кі- 
тап  оқу  арқылы  сен  өзің үшін  жаңа  әрі  пайдалы  көп  нәрселерді  білесің.  «Кітап 
оқымайтын  адам,  ойланбайтын  адам»  деп тегін  айтпайды  ғой.
2-оқушы:  Кітап  ой-өрісті  кеңейтеді.  Кітапқа  қарап,  өткеніңді:  ұрыстар  мен 
шайқастар,  серілік  жарыстар  мен  жорықтар  жайлы  білу  сондай  қызықты.  Кі- 
таптан  оқып,  географиялық  және  ғылыми  ашылулар,  өз  Отаныңның  тарихын 
білесің,  езге халықтардың мәдениеті  мен діндерін  зерттейсің.
3-оқушы:  Кітап  ойлау  мен  қиялды  дамытады.  Өзіңці  грек  батыры  неме­
се  физика  заңын  ашқалы  жүрген  ғалым,  Мысыр  перғауыны  немесе  патшасы 
ретінде сезіну  қандай  тамаша.  Ойша  өзге  елдер  мен  қалаларға  барып  қайтуға, 
храмда  немесе  мешітте  болып  қайтуға  болады.
4-оқушы:  Кітап  бізге  дұрыс  шешім  қабылдауға  көмектеседі.  Кітап  кейіп- 
керлерімен  танысқан  кезде  біз  өзімізді,  достарымызды  көргендей  бола- 
мыз,  өзгелердің  қатесінен  үйренеміз,  өзіміз  ол  қателікті  қайталамауға  тыры­
самыз.
5-оқушы:  Кітап  оқыған  адам  сауатты  жазуға  үйренеді,  дұрыс сөйлеп,  сөздік 
қорын толықтыра  түседі.  Кітап  бізді  өзгелер  үшін  қызықтырақ ете түседі.
Сынып  жетекшісі:  Белгілі  бір  жаста  белгілі  бір  кітаптарды  ғана  оқу  ке- 
регін  ұмытпаған  жөн.  Ойлап  көріңдерші,  он  алты  жастағы  адам  «Бауырсақ» 
пен  «Шүбар  тауық»  ертегілерін  оқып  отырса,  ал  бес  жастағы  балаға  жатар 
алдында  мамасы  Л.  Толстойдың  «Соғыс  және  бейбітшілігін»  оқып  бергені
жараса  ма.
Біз  сіздерді  кітап  адам  үшін  қажет  нәрсе  екеніне  сендіре  алдық  қой  деп  ой- 
лаймын.  Олар  адам  өмірінде  маңызды  рөл  атқарады,  үйретеді,  ақыл  береді,  | 
олардың кемегімен  біз есейе түсеміз,  әлемді танимыз.
Әдеби викторина (өтілген,  таныс шығармалар  бойынша).  Қатысушылар  2 
командаға бөлінеді:  ата-аналар  командасы  мен оқушылар  командасы  (7 адам- 
нан).
Жүргізуші  (сынып  жетекшісі  немесе  арнайы  даярланған  жоғары  сынып 
оқушысы)  викторина  сұрақтарын  қояды.  Әрбір  дұрыс  жауабы  үшін  команда 
ұпай  алады.
Ең көп  үпай жинаған  команда  үтады.  Жүлде -  кітаптар.
Сахналау
9

ТӘРБИЕ  ЖҮМЫСЫ
«Үлкен  әріптер»  ойыны
(теледидарлық ойыннан  үзінді)
Ойын  раундтан  тұрады.  Қатысушылар -  оқушылар  (команда  алты  адамнан 
тұрады).
1 раунд
Жүргізуші  сүрақтар  қояды  (өтілген  шығармалар  бойынша).  Раунд  алты 
сұрақтан  тұрады.  Әрбір  дұрыс  жауап  үшін  -   үлкен  әріп  беріледі.  Жиналған 
әріптерден  сез  құрастырылады.
2 раунд (1  минут  ішінде)
Бүл  әріптерден  команданың  әрбір  мүшесі  барынша  көп  сез  қүрауы  тиіс. 
Неғұрлым  көп дүрыс сөз  құраған  ойыншы  жеңімпаз  болады.  Жүлде -  кітап.
2 
команда  ойнайды,  сынып  жетекшісінің  қалауына  орай  олар  құрама  -  ата- 
аналар  мен  оқушылар да  болуы  мүмкін.  Олардың әрқайсысына  бір туындыдан
2 -3  үзіндіден  беріледі.  Дайындалу уақыты  5-7  минут.
Әрбір  команда  шығармадан  үзіндіні  сезсіз,  тек  қимыл-ишарамен  жеткізеді. 
Басқа команда қарсыластарының қандай шығармадан үзінді орындап тұрғанын 
табуы  тиіс.
Командалар  даярланып  болғанша  басқа  қатысушылар  үшін  «Оқудың  пайда- 
сы жайлы  мақал-мәтелдерді білесің бе?» ойынын еткізуге болады.  Әрбір аталған 
мақал не мәтел үшін жетон, ал жетонды кепжинағандарға-жүлде (кітап)беріледі.
Ата-аналар  сөзі  (оған  алдын  ала даярланған жөн)
І-сөз: Адамдар  кітаптың  қандай  ғажап  қасиеті  барын  біле  бермейді.  Біз  бы- 
лай  ойлаймыз:  егер  адам  кітапты  ойлап  тапса,  демек,  оны  ойшыл  әрі  ақылды
2-сөз:  Кітапқа,  жарыққа  тартылғандай,  кәрі  де,  жас  та  ұмтылады,  кітаптан 
бар  сауалға  жауап  табуға  болады.  Адамдар  кітаптан  ез  проблемаларының 
шешімін табады -  қалай  емір сүру  керек,  кімнен  үлгі  алуға  болады,  қай жолмен 
жүрген  дүрыс,  емір  мәні  неде,  т.  б.  Кітап  -   сенімді  досың  әрі  тәлімгерің -   осы 
сауалдардың барлығына  жауап  береді.
3-сөз:  Кітаптан  бүкіл  еміріңнің  сипатын  табуға  болады.  Бала  кітаптың 
арқасында  езіне  белгісіз  көп  нәрсеге  қанығады.  Ересек  адамдарда  кітап  еткен 
емірін  еске  түсіреді,  жастық  шағына  қайта  оралтады,  еткен  өмір  жолына  ой 
жүгіртуге  кемектеседі.
4-сөз:  Кітап  адамдардың емір жолын таңдауына  кемектеседі,  қателік жасау- 
дан сақтандырады, дүрыс шешім қабылдауға жәрдемдеседі.  Кітап оқыған кезде 
біз  қуанышқа  беленеміз,  уайымға  берілеміз,  қайғырамыз  және  таңырқаймыз, 
жанымызға  тыныштық табамыз.
«Түсін  мені»  ойыны
адамның ойлап тапқаны  сезсіз!
10
СЫНЫП  ЖЕТЕКШІСІНІҢ АНЫҚТАМАЛЫҒЫ

ТӘРБИЕ Ж¥МЫСЫ
5-сөз:  Кітап  біздің өмірімізді  жарқын  әрі  жан-жақты,  ал  сезімімізді  тереңірек 
ете  түсөді.  Кітапты  ештеңемен  айырбастай  алмайсың,  ол  адамды  дамытады,  I 
ойлауға,  түсінуге, жаңалық ашуға жетелейді.
Сынып  жетекиіісінің  қорытынды  сөзі:  Сынып  сағатын  Борис  Слуц- 
кийдің  «Кітап  ұстаған  адам»  өлеңінің жолдарымен  аяқтағым  келеді:
Кітап үстаған кісі.  Кез келген кісі 
Трамвайда  кітап оқыған,
Тіпті ашылмаған кітапты түңғыш ашып,
Кітапханада  кітапқа  үңілген,
Вұл қашанда жақсылық қой:
Жаман кітап  өмірде аз  болады.
Күміске  сынама  қойғаныңдай,
Кітап адамның бола  алар  сынамасы.
Оқырман -  менің  үмітім,
Олар жайлы айтарым көп.
Радио тыңдаушыдан гөрі 
Кітап оқушы құрметке лайық.
Оқырман қашанда  оқиды түгел,
Үйде ғана  емес,  кітапханада  да.
Кітапты түптеп,  қадірлеп ұстап 
Қолдан қолға өткізер.
Радио -  сәттік.  Га зет -   бір күндік.
Кітап қана  тек -  өмірлік.
Кітап
  -
 
өмір кілті.  Парақтап табасың.
Тек тапқаныңа  ие  бол!
Кітапты жаққанда  шырылдар жаның да 
Саясат пен табыс көзі үшін.
Кітапты  сақтаған қуантар жаныңды -  
Керек ол адамның өзі үшін.
Бүл өлең біздің әрқайсысымызға  қатысты болса деп тілеймін.  Қашанда, өмір 
бойы  қолымыздан  кітап түспесін.
Рефлексия
Сынып  сағатының  нәтижөлілігінө  талдау  жасау  және  оның  даярлануы  мен 
өткізілу деңгейін  бағалау түстер жиынтығы  түрінде  анықталады:
-   сынып  сағатын  өткізу кезіндегі  оқушының  көзқарасы;
-   қатысушылардың қарым-қатынасы;
-   шараға  қанағаттанушылығы;
-   психологиялық ахуалға  қанағаттанушылығы.
Сынып  сағатының  соңында  сынып  жетекшісі  ата-аналарға  қатысқаны  үшін 
алғыс айтып,  оларға  кеңес  береді.

m
ТӘРБИЕ  ЖҮМЫСЫ
Ата-аналарға  кеңес
І
cbiubicmaji
Кітапты  жатып  оқу  зиянды,  ол  көзді  бұзатыны  баршаға  белгілі.  Ең  бол- 
маса  төсекте отырып  оқуға ғана  рұқсат  етіңіздер.
Балаңыздың  үстелінде  түбі  жоғары  қарата  төңкеріліп  жатқан  кітапты 
көрсеңіз,  бір сұмдық көргендей шу көтеріңіз.  Баланы кітапқа мұқият қарауға: 
парақтарын  ақырын  аударуға,  шеттерін  бүктемеуге  үйретіңіз.
Біздің балалармен әңпмеміз  көбіне  маңызсыз болады,  сондықтан  күнде 
балаңызға  жақсы  кітапты  дауыстап  оқып  беріңіз.  Бүл  олармен  рухани 
байланысыңызды  байытады.
Тіпті үлкен  балаңызға да дауыстап  кітап  оқып  беруден  қашпаңыз.  Бала­
ны  кітапқа  үйір  етудің жақсы  тәсілі  бұл.
Жалпы  тәрбие  жүйесінің  нақты  рецепті  болмайтыны  сияқты,  кітаппен 
тәрбиелеудің  де  нақты  ережесі  жоқ.  Бұл  шығармашылықты,  көп  бейнелі, 
әр  жағдайда  дербес  іс.  Тек  бір  ортақ  нәрсе  -   отбасында  кітап,  отбасылық 
кітапхана  болу жеке тұлғаны  тәрбиелеудегі  маңызды  адамгершілікті  қүрал.
Ж А Ң А Л Ы Қ Т А Р
Бақытжан  Жұмағүлов  Білім  және ғылым  министрі 
болып  тағайындалды
Астана  қ.  қыркүйектің 22-күні  ҚР  Премьер-Министрі  Кәрім  Мәсімов 
Білім  және  ғылым  министрлігінің  ұжымына  жаңа  басшы  -   Бақытжан 
Жұмағұловты  таныстырды.
Бүған дейін  Қазақтың әл-Фараби  атындағы  ұлттық университетінің 
ректоры  болған  Б.  Жұмағұлов  2007  жылғы  қаңтардың  10-ынан  бері 
Білім  және  ғылым  министрі  болып  келген  Жансейіт  Түймебаевтың 
орнына  келді.  Ж.  Түймебаев  басқа  жұмысқа  ауысуына  байланысты 
қызметінен  босатылды.
Бақытжан Жұмағұлов -  ғалым-математик,  техника ғылымдарының 
докторы,  профессор,  академик,  Қазақстан  Республикасының Ғылым, 
техника  және  білім  саласындағы  Мемлекеттік  сыйлығының  лауреаты,  «Қазақстанның  еңбек 
сіңірген  қайраткері».  2008  жылдың  сәуір  айының  21-інен  бері  әл-Фараби  атындағы  Қазақ  ұлттық 
университетінің ректоры  болды.
Ал  оған  дейін  -   2007  жылдың  қыркүйек  -   2008  жылдың  сәуір  айы  аралығында  -   Парламент 
Мәжілісі  Төрағасының  орынбасары,  2007  жылдың  қыркүйек  айы  мен  2008  жылдың  ақпан  айы 
аралығында -   «Нұр  Отан»  партиясының  Парламент  Мәжілісіндегі  фракциясының жетекшісі,  2007 
жылдың  шілде  айы  мен  2008  жылдың  ақпан  айы  аралығында  -   «Нұр  Отан»  ХДП  Төрағасының 
бірінші орынбасары  болып қызмет еткен.
ҚазАқпарат

ж
ПЕДАГОГИ КАЛЫ Қ ТЕХНОЛОГИЯЛАР
J
БАСТАУЫШ  СЫНЫП  САБАҚТАРЫНДАҒЫ 
САРАЛАНҒАН  Ж¥МЫСТАР
Б іл ім   алуға  оң  уәждемені  дамыту,  пәнге  қызығушылықты  арт­
тыру және  дамыта  оқытуға жагдай жасау мақсатында жаңа  техноло- 
гияны  іздестіру  маған  сабақ  жүргізудің  дәстүрлі  емес  әдістерін  және 
әрдеңгейлі оқыту технологиясын пайдалану туралы ой  салды.
Бастауыш  мектеп  мұғалімдерінің  көпшілігі  үшін  өзекті  болып  табылатын 
әрдеңгейлі  оқыту төмендегілерді жеңуге  бағытталады:
-   оқытудағы  шаблон  мен  формализмді;
-   пәнге  қызығушылықты жоғалтуды жоюға;
-   оқушылардың есептеуіш  техниканы  пайдалану дағдыларын  азайтуға;
-   оқушылардың қисынды  ойлауы  жеткілікті дамымауын;
-   балаларды  бір деңгейде оқытуды;
-   оқушылардың математикалық сөйлеуінің төмен  мәдениетін.
Көптеген  жаңашыл  мұғалімдердің еңбектерін  зерттей  келе,  мен  әрдеңгейлі 
оқытудың  әрдеңгейлі  оқыту технологияларын  жүзеге  асыруға  қадам  жасадым 
және  өз  жұмысымда  «күрделілік  деңгейі»  ұғымын  қолданамын.  Математика- 
ны  оқыту  тиімділігін  арттырудың  бір  жолы  әртүрлі  әрекет  деңгейіне  және  оқу 
материалын  меңгеру  деңгейіне  негізделген  сараланған  жүмыстар  болып  та- 
былады.
Ж.  А.  Қараевтың  пікірінше,  егер  оқыту  теменгі  деңгейден  жоғарыға  қарай 
бағытталған  траектория  бойынша  ұйымдастырылған  жағдайда  ғана  дамы- 
тушы  болып  есептеледі,  өйткені  бұл  кезде  ойлау  мен  білік,  уәж,  белсенділік
В.  А. Халиулина,
№   14 М Г  баст ауы ш   сы ны п м ұга л ім і,  А ст ана қ.
№   1 0  
(22)-2010
1 3 | ■ ■

ПЕДАГОГИКАЛЫ Қ ТЕХНОЛОГИЯЛАР
дамып,  білім  сапасы  жақсарады.  Осыны  ескере  отырып,  мен  математикадан 
әрдеңгейлі  тапсырмалар  жасадым.
Тапсырмаларды  жасау  кезінде  төмендегі  деңгейлер  ескерілді:  оқу- 
шылық,  алгоритмдік,  эвристикалық  және  шығармашылық.  Бұл  деңгейлерді 
енгізу  материалды  оқылатын  материал  көлемін  арттыру  есебінен  емес,  білім 
деңгейінің  ретімен жүріп  отыру есебінен  меңгеруді  қарастырады.
Әрдеңгейлі  тапсырмалардың  әрбір  деңгейінің  мүмкіндігін  қарасты- 
райық. 
Оқушылық (1-деңгей):
>  стандартты жағдайдағы  репродуктивті  білік;
>  ұсынылған тақырып  пен формула  бойынша  ecen;
>  формуланы  тікелей  пайдалануды  талап  ететін  ұқсас,  типтік  тапсырма­
ларды  шешу;
>  мәтінді  сол  күйінше,  түсініктемесіз  айтып  шығу.
Дүрыстық сияқты  білім  сапасы  қалыптасады.  Тапсырма  күрделілігі  алғаш- 
қы  дағдылардың  пайда  болуына  жетелейді.  Өздік  жұмыстың  мақсаты  -   білім- 
дегі,  біліктегі  және  дағдылардағы  ақтаңдақтарды  анықтау;  өзін-өзі  тексеру; 
түзету.  Өздік  жұмыстарды  тексеру  барысында  диагностикалық  карта  жасай- 
мын.  1-деңгей  тапсырмалары  міндетті  минимумды  қамтамасыз  етеді,  алынған 
білімді  өзгертуді,  өзінің түсініктемесін  талап  етпейді.
Алгоритмдік (2-деңгей):
>  езгерген жағдайдағы  репродуктивті  біліктер;
>  білімді  тікелей  пайдалануды  қажет етпейтін үқсас тапсырмаларды  шешу;
>  мәтінді  ез түсінігімен  баяндап  беру;
>  формула,  сызбаларды  өз  бетімен  таі-щап  алуы  (салыстыру,  бақылау,  си- 
паттау және  қорытынды жасау).
Тапсырма  күрделілігі  басқа  тақырыптарды  оқу  кезінде  алынған  білімде- 
рін  пайдалану,  күрделірек  әдістерді  пайдалану,  жаңа  жағдайда  алғашқы  дағ- 
дыларын  қолданудан  түрады.  Білімнің  толықтығы  қалыптасады.  2-деңгей 
тапсырмаларын  орындау алынған  білімдері  мен  біліктерін  өзгеріс жағдайында 
қолдануды  қарастырады.
Эвристикалық (3-деңгей):
>  жартылай  ізденгіштік білігі;
>  типтік  емес  тапсырмаларды  орындау  және  арнайы  тәсілдерді  қажет 
ететін  стандартты  емес есептерді  шешу;
>  формула,  сызбаларды  ез  бетімен  таңдап  any  (талдау,  жинақтау,  басты- 
сын  бөліп  алу,  салыстыру,  рефлексия).
Бұл  деңгей  біліктер  мен  дағдыларды  шығармашылықпен  қолдауды,  тап­
сырмаларды  өз  бетімен  түжырымдауды,  талдау  жасау,  тұжырымдау  қабілетін 
қалыптастыруды  көздейді.  Білімді  сезіну қалыптасады.  3-күрделілік деңгейі  ар­
найы  білімдер  мен  тәсілдерді  қажет  ететін  стандартты  емес  тапсырмаларды 
орындауды  қарастырады.  Балаларға  кроссворд,  кестелер  үсынуға  болады.
14
СЫНЫП  ЖЕТЕКШІСІНІҢ  АНЫҚТАМАЛ.ЫҒЫ

ПЕДАГОГИ! КАЛ ЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР
Эвристикалық  деңгейдің  негізі  -   жартылай  ізденгіштік  әдісінө  сүйене  отырып, 
мен  алгоритмдермен  жұмыс  істеу  бойынша  тапсырмаларды  берген  жен  деп 
санаймын.
Шыгармашылық (4-деңгей):
>  шығармашылық біліктерді  қалыптастыру;
>  мақсат қою -  жаңа  ақпаратты  пайдаланып,  проблеманың шешімін  өз  бе- 
тінше табу.
Білімнің  жүйелілігі  мен  орнықтылығы
 
қалыптасады.  4-деңгейдің  күрде- 
лілігіндегі  тапсырмаларға  балалардың  ребус,  кроссворд,  шарада,  әртүрлі  мә- 
тіндер,  карточкалар,  т.  б.  қүрастыруы  жатады.  Мүндай  тапсырмалардың  мақ-  I 
саты  -   балалардың  әуесқойлығын  ояту,  оқулықтан  басқа  білім  кездерін  табу, 
таным  процесіне белсенді  қарым-қатынасын  қалыптастыру.
Сейтіп,  әрбір  оқушы  дәйекті  түрде  деңгейден  деңгейге  ез  жылдамдығымен 
жылжып отырады.  Барлық деңгей тапсырмаларын  орындағаннан  кейін ол «Мұ- 
ғалімнің жәрдемшіеі»  қүрметті  атағына  ие  болады,  сейтіп,  педагогпен  бірге  ез 
жолдастарына  кеңес  беретін  болады.  «Мұғалім  -   оқушы  -   мүғалім»  түрақты 
үлгісі  ығыстырылып,  езара  білім  алмасатын  «оқушы -  оқушы»  үлгісі  орнығады 
(мүғалімнің міндетті  көмегі және бағыттауымен) және ез бетімен  білім  any тетігі 
жүзеге  асады.
Әрдеңгейлі дербес жұмыстардың басты  артықшылықтары:
-   оқушылардың барлығы да  қамтылады;
-   әркімнің жеке  қабілеттері дамиды;
-   білім  сапасы  артады;
-   әз  бетімен  жұмыс  жасау,  езін-езі  бақылау  және  бірін-бірі  бақылау  тәсіл- 
дерін  меңгереді;
-   танымдық белсенділік қалыптасады;
-   оқушылар білімін  бағалаудың  икемді жүйесі.
Тұрақты  есеп  ара-түра  емес,  тұрақты  еңбектенуге үйренетін  оқушылардың 
білім  сапасын  арттырады,  оларда  еңбексүйгіштікті  қалыптастырады.
Білімді есепке алатын арнайы  дәптер
 
жүргізу  маған  әрбір  оқушының  мүм- 
кіндігін  жан-жақты  зерттеуге  мүмкіндік  береді;  оның  табыстары  мен  кемшілік-  ; 
тері  жайлы  үнемі  қолымда  мәліметтер  болуын  қамтамасыз  етеді,  бүл  сабаққа 
даярлану  кезінде ете  қажет нәрсе.
1-деңгей  материалын  меңгергендерді  мен  2-ге  кешіремін,  ал  оны  мең- 
гере  алмағандармен  біліміндегі  ақтаңдақтарды  жою  саласында  жүмыс  жүр- 
гізіледі.
Сейтіп,  бұл  жүйе  әрбір  мықты,  орташа  және  нашар  оқушыға  да  -   оқу  жос- 
парында  бір  сатыға  кетерілуге  мүмкіндік  береді.  Жүйе  негізі  ретінде  әрбір  ба- 
ланың  жақын  даму  зонасын  ескере  отырып,  қарапайымнан  күрделіге  қарай 
көтерілу алынған.
Дамыта оқыту дегеніміз осы.
*

СЫНЫППЕН  Ж¥МЫС  ЖАСАЙМЫЗ
j
КІШІ  ОҚУШЫЛАРДЫҢ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС 
ҚАБІЛЕТТЕРІН ДАМЫТУ
IVI
ынадай суреттер жұрттың бәріне таныс болар: бала теледидар 
алдында, қулагына плеер киген жасөспірім,  оқушы компьютер алдында. 
Бала  күніне  қанша  сагатын  техникамен  өткізеді?  Ал  бір  ай  немесе  бір 
жыл ішінде  ше?  Осы уақыттың ішінде ол қарым-қатынастан тыс,  ру- 
хани  оқшауланып қалады.
Қазіргі  қоғам дамудың жаңа  фазасына  кірді:  индустриялықтан  ақпараттыққа 
айналды.  Бұл  білім  беру  кеңістігінде  де  өзгерістер  жасайды,  дәстүрлі  әдіс- 
темелер  орнына  әртүрлі  инновациялық  технологиялар  келеді,  олардың  әр- 
қайсысының  аса  зор  жетістіктері  бар.  Ақпараттық-компьютерлік  технологияда 
оқушылардың  интеллектін  дамыту және  таным  білімін  кеңейту  құралы  ретінде 
жетекші орын  компьютерге  берілген.
Бірақта  компьютердің  оқыту  лроцесіне  жағымды  әсерімен  қатар  теріс 
жағын  да  атап  өткен  жөн:  баланы  қоршаған  ортадағы  адамдармен  қарым- 
қатынас жасаудан алшақтатады.  Бұл -  оқушының өмірінде тілдік және қарым- 
қатынас біліктілігі сияқты  оқыту қүрауыштары да  қажет болмай  қалады деген 
сөз.
Қарым-қатынасы жоқ қоғамды көзге елестету қиын. Қарым-қатынас саласын- 
да  адам  өзінің  кәсіби  және  жеке  жоспарларын  жүзеге  асырады,  өзінің  өмірде 
бар  екенін  білдіреді,  қолдау  мен  жанашырлыққа  ие  болады,  өмірлік  жоспар- 
лары  мен  қажеттіліктерін  жүзеге  асыруға  жәрдем  алады.  Міне,  сондықтан  да 
қарым-қатынас біліктері  мен дағдылары -  субъектінің өмірі  мен еңбегі табысты 
болуының кілті  болып табылады.
Қарым-қатынас білігін  қалыптастыру езекті  проблема.  Кіші  мектеп жасында- 
ғы балалар өз ойын, сезімін, толғанысын үнемі білдіре алмайды, бұл ересектер 
мен  баланың  қарым-қатынас  орнатуына  кедергі  жасайды.  Сондықтан  да  нақ 
кіші мектеп жасы қарым-қатынас дағдыларына үйренуге өте қолайлы болып са- 
напады.  Бүл  жастағы  балалар  тіл  құбылыстарына  аса  сезімтал  болады,  олар- 
да  өздерінің  сөйлеу  тәжірибесін  ой  елегінен  еткізу,  қарым-қатынас  міндеттерін 
шешу  мүддесі  пайда болады.
Мен өз сыныбымда  сауалнама жүргіздім.  Оның нәтижесі  қарым-қатынас са- 
ласында көптеген оқушыларда проблема барлығын керсетті. Оны кесте түрінде 
теменде беріп  отырмын.

жүктеу/скачать 4,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: