Классного руководителя
жүктеу/скачать 4,19 Mb. Pdf көрінісі
|
| СЫНЫП ЖЕТЕКШІСІНІҢ № 10 (22) 2010 Л Н Ы К Ш А Л Ы Ғ Ы V А И. n m u w jim КЛАССНОГО РУКОВОДИТЕЛЯ ‘ V Отбасындағы кітап Оқытудың ойын түрлері арқылы шығармашылық әлеуетті дамыту Топтық технология түрлері Кіші жэне орта мектеп жасындағы балалармен жүргізілетін қозғалысты ойындар ■Г О * ■ Книга в семье ■ Развитие творческого потенциала личности через игровые формы обучения ■ Разновидности групповых технологий ■ Подвижные игры с детьми младшего и среднего школьного возраста Отмыта подписка на 2011 год!^ Т О О « М е ж д у н а р о д н ы й ц е н т р ф и н а н с о в о - э к о н о м и ч е с к о г о р а з в и т и я - К а з а х с т а н » по п р а в у г о р д и т с я к а ж д ы м в ы п у щ е н н ы м и з д а н и е м ! Н е о т к л а д ы в а й т е п о д п и с к у ! сы ны п жвтекш і В 2011 году выйдет 2 -й в ы п у с к приложения к журналу «Справочник классного руководителя»: БиОлиотека лассного ПО КАТАЛОГАМ ( АО «Казпочта» (i «Евразия-пресо «Эврика-пресс»: «KazPress»: +7 (' В РЕДАКЦИИ, В (с любого м ес я ц -.- у классного руководителях ВАЯ ШКОЛА» s s s s u » ТОО «МЦФЭР - Казахстан», 050009, г. Алматы, ул. Шевченко, уг. ул. Радостовца, 165 6/72 г л / тел/факс: +7 (727) 323-62-13, 323-62-12 ...................................................................... n. w w -m.c t r kz ПРЕДЛОЖЕНИЕ ДЛЯ ЗАБОТЛИВЫХ РУКОВОДИТЕЛЕЙ! НЕ ОТКЛАДЫВАЙТЕ ПОДПИСКУ - 2011! K AZAKHSTAN РЕДАКЦ ИЯ АЛҚАСЫ Ч ЛЕНЫ Р Е Д А КЦ И О Н Н О ГО СОВЕТА Алтынбек Нухулы ҚР БҒМ Ғылым комитет і төрагасының орынбасары, химия ғылымдарының докторы, профессор Бөрібөков Қадірбек Қозыбайулы ҚР БҒМ техникалық және көсіпт ік біпім беру департаментінің директоры Амантаева Майра Турғанқызы ҚР Білім және гылым қызметкерлері кәсіподақтары одағы ЗТБ-нің төрайымы, Астана қ. Жумашев Қаныбек Бекболатүлы Маңгыстау облысы әкімінің орынбасары Сманов Бақтияр Орысбайулы Білім беру жүйесінің басшы және гылыми-педагогикалық кадрлары біліктілігін арттыратын республикалық институты- ның директоры, педагогика гылымдарының докторы, профессор Дорожкина Любовь Анатольевна Білім беру жүйесінің басшы ж эне гылыми-педагогикалық кадрлары біліктілігін арт т ырат ын республикалық институты директорының тәрбие жүмыстары ж еніндегі орынбасары, доцент Иманбекова Бақытгүл Ильясқызы Білім беру жүйесінің басшы және ғылыми-педагогикалық кадрлары біліктілігін арттыратын рөспубликалық институты директорының оқу-әдістемелік жүмыст ар жөніндегі орынбасары, педагогика гыпымдарының докторы, доцент Сәрсенова Нұрзила Сәрсөнқызы Атырау облыстық Кадрлар біліктілігін арт т ыру жәнө қайта даярлау институтының директоры, педагогика гылымдарының кандидаты, доцент Милованова Валентина Дадановна Ne 9 Ж ББМ М М директоры, психология гылымдарының докторы, ҚР білім беру ісінің үздік қызмөткөрі, педагог- зерттеуиіі, ЖҒРА ноосфералық білім беру бөлімшесі жөніндегі кеңесшісі, Алматы қ. Ғалымжанова Маржан Әнесқызы Атырау облыстық кадрлар білікт ілігін арттыру және қайта даярлау институты директорының гылыми-әдістемелік жұмыст ар жөніндегі орынбасары, педагогика гылымдарының кандидаты Чокушева Әлия Иағалиқызы Алматы облыстық мамандар кәсібін дамыту институты директорының гылыми-әдістемелік жұмыстар жөніндегі орынбасары Қажиева Гүлнар Тоқайқызы Білім беру жүйесінің басшы және ш лы м и-педагогикалы қ кадрла ры біліктілігін арттыратын республикалық институтының тәрбие жумысы кабинетінің меңгерушісі Тайтанова Нуржамал Қамбылқызы Білім беру жүйесінің басшы және ғылыми-пөдагогикалық кадрлары біліктілігін арттыратын республикалық институты- ның тәрбие және тулғаны әлеуметтөндіру кафедрасының аға оқытушысы Алтынбек Нухулы заместитель председателя Комитета науки МОН РК, доктор химических наук, профессор Борибеков Кадырбек Козыбаевич директор департамента технического и профессионального образования МОН РК Амантаева Майра Тургановна председатель ОЮЛ Союза профессиональных союзов работников образования и науки РК, г. Астана Жумашев Каныбек Бекболатович заместитель акима Мангыстауской области Сманов Бактияр Урисбаевич директор Республиканского института повышения квалифи кации руководящих и научно-педагогических кадров системы образования, доктор педагогических наук, профессор Дорожкина Любовь Анатольевна заместитель директора по воспитательной работе Республиканского института повышения квалификации руководящ их и научно педагогических кадров системы образования, доцент Иманбекова Бакытгуль Ильясовна заместитель директора по учебно-методической работе Республиканского института повышения квалификации руководящ их и научно-педагогических кадров системы образования, кандидат педагогических наук, доцент Сарсенова Нурзила С арсеноинг . директор Атырауского б б л а с ^н Ш ІД щ ^Ю т у цш повышения квалификации и перепоёэогщ)вШкафаов, KawdtfdarFi педагогических наук, доцент А в - Г с ' < • J kh Ич®с,: а Милованова Валентина Д^дан6вНй*7у „,- ' я директор ГУ ОШ Ns 9, дақггіщ психологических наүк, от личник образования РК, г Ш д а Ш ^ щ л е д о в а т в Ш , советник РАЕН по отделению ноосф ёрн$£о. х, образования, г Алматы Галимжанова Маржан Анесовна заместитель директора по научно-методической работе Атырауского областного института повышения квалификации и переподготовки кадров, кандидат педагогических наук Чокушева Алия Иагалиевна заместитель директора по научно-методической работе Алмат инского областного института профессионального развит ия кадров Кажиева Гульнар Токаевна заведующая кабинетом воспитательной работ ы Республи канского института повышения квалификации руководящих и научно-педагогических кадров системы образования Тайтанова Нуржамал Камбыловна старший преподаватель кафедры воспитания и социализации личност и Республиканского института повышения квалифи кации руководящ их и научно-педагогических кадров системы образования Журнал басылымының жобасы Еуразиялық Экономикальщ Проект издания журнала реализуется при поддержке Қоғамдастығы Интеграциялық Комитетінің қолдауымен, оның Интеграционного Комитета Евразийского Экономического элеуметтік бағдарламаларының бірінің аясында жүзеге асырылады. Сообщества в рамках одной из его социальных программ. M А 3 M ¥ Н Ы С ы ны п ж етекш ісінің а ны қта м ал ы ғы № 10 /қазан/ 2010 ТӘРБИЕ Ж¥МЫСЫ T. В. Шатобина РУХАНИ-АДАМГЕРШІЛІК ТӘРБИЕСІ - ТӘРБИЕ Ж¥МЫСЫ ЖҮЙЕСІНІҢ БІР БӨЛІГІ РЕТІНДЕ................................................................................................................. 4 М. Р. Кәрімжанова ОТБАСЫНДАҒЫ КІТА П ...........................................................................................................7 ПЕДАГО ГИКАЛЫ Қ ТЕХНОЛОГИЯЛАР В. А. Халиулина БАСТАУЫШ СЫНЫП САБАҚТАРЫНДАҒЫ САРАЛАНҒАН Ж¥МЫ СТАР..................................................................................................13 СЫНЫППЕН Ж¥МЫС ЖАСАЙМЫЗ Н. С. Павлова КІШІ ОҚУШЫЛАРДЫҢ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС ҚАБІЛЕТТЕРІН ДАМ Ы ТУ...................................................................................................... 16 Л. А. Лопатько ҚАЗІРГІ МЕКТЕПТЕГІ ЖАСӨСПІРІМНІҢ ӨЗІН-ӨЗІ ДАМЫТУЫ...................................20 A. А . Әбілова ОҚЫТУДЫҢ ОЙЫН ТҮРЛЕРІ АРҚЫЛЫ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ӘЛЕУЕТТІ Д А М Ы ТУ ............................................................... ............................................... 24 САБАҚТАН ТЫС ҚЫЗМЕТТІ ¥ЙЫМДАСТЫРУ B. С. Пак ЭКОНОМИКА ПӘНІ БОЙЫНША САБАҚТАН ТЫС Ж¥МЫС......................................... 28 ТӘЖІРИБЕ АЛМАСУ А. И. Семке Э К С П Е Р И М Е Н Т А САБАҚТАР ЖӘНЕ КІРІКТІРІЛГЕН САБАҚТАР ЖҮРГІЗУДІҢ ӘДІСТЕМЕЛІК ТӘСІЛДЕРІ ........................................................................... 32 Б. Г. Айманова, К. М. Батырова ТОПТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯ ТҮРЛЕРІ.......................................................................................39 C. В. Карандашов КІШІ ЖЭНЕ ОРТА МЕКТЕП ЖАСЫНДАҒЫ БАЛАЛАРМЕН ЖҮРГІЗІЛЕТІН ҚОЗҒАЛЫСТЫ ОЙЫ НДАР...................................................................................................44 С О Д E Р Ж А Н И Е С пр аво чн и к кл а ссн ого руково д и те л я № 10 /о ктяб р ь / 2010 ВОСПИТАТЕЛЬНАЯ РАБОТА Т. В. Шатобина ДУХОВНО-НРАВСТВЕННОЕ ВОСПИТАНИЕ КАК ЧАСТЬ СИСТЕМЫ ВОСПИТАТЕЛЬНОЙ РА Б О ТЫ ........................................................................ 50 М. Р. Каримжанова КНИГА В СЕМ ЬЕ........................................................................................................................ 53 ПЕДАГОГИЧЕСКИЕ ТЕХНОЛОГИИ В. А. Халиулина ДИФФЕРЕНЦИРОВАННАЯ РАБОТА НА УРОКАХ В НАЧАЛЬНЫХ КЛАССАХ...................................................................................................... 59 РАБОТАЕМ С КЛАССОМ Н. С. Павлова РАЗВИТИЕ КОММУНИКАТИВНЫХ СПОСОБНОСТЕЙ МЛАДШИХ Ш КО ЛЬНИКО В................................................................................. .................. 62 Л. А. Лопатько САМОРАЗВИТИЕ ПОДРОСТКА В СОВРЕМЕННОЙ Ш КОЛЕ........................................66 A. А. Абилова РАЗВИТИЕ ТВОРЧЕСКОГО ПОТЕНЦИАЛА ЛИЧНОСТИ ЧЕРЕЗ ИГРОВЫЕ ФОРМЫ ОБУЧЕНИЯ.............................................................................70 ОРГАНИЗУЕМ ВНЕУРОЧНУЮ ДЕЯТЕЛЬНО СТЬ B. С. Пак ВНЕКЛАССНАЯ РАБОТА ПО ЭКО НО М ИКЕ............................................................ ......... 74 О Б М Е Н ОПЫТОМ А. И. Семке МЕТОДИЧЕСКИЕ ПРИЕМЫ ПРОВЕДЕНИЯ УРОКОВ- ЭКСПЕРИМЕНТОВ И ИНТЕГРАЦИОННЫХ У Р О КО В .......... ................... .......................78 Б. Г. Айманова, К. М. Батырова РАЗНОВИДНОСТИ ГРУППОВЫХ ТЕХН О ЛО ГИ Й ............................................................ 85 C. В. Карандашов ПОДВИЖНЫЕ ИГРЫ С ДЕТЬМИ МЛАДШЕГО И СРЕДНЕГО ШКОЛЬНОГО ВОЗРАСТА................................................................ ......................................90 ТӘРБИЕ Ж¥МЫСЫ РУХАНИ-АДАМГЕРШІЛІК ТӘРБИЕСІ - ТӘРБИЕ ЖҮМЫСЫ ЖҮЙЕСІНІҢ БІР БӨЛІГІ РЕТІНДЕ Э л ь д а р Рязановтың «Тағдыр гпәлкегі...» фильмінің әйел кейіпке- рі айтатын сөз естеріңізде ме: «Муғалімнің қателігі көзге аз көрі- неді, бірақ одан ауырлыгы кемімейді»? Біздіңше, ол оқытудағы ғана емес, тәрбиелік сипаттағы кеміиіліктерді айтқаны болса керек. Шын- дығында да, жоқ тәрбиені ешқандай ақшага сатып ала алмайсың. Өмірде барлығы да тәрбивлейді, бұл аксиома. Сондай-ақ баланың сырт- тайны жарқын әсерді, нақты қылықты, тіпті ол теріс болса да, теле- жэне бейнеөнімдерді (әсіресе) оңай қабылдайтыны да белгілі. Оның үстіне бүл оның құмарлығын қоздырады, демек, әсерін күшейте түседі. Қазіргі кезде барлығы да көзбен көрушілікке және жарқындыққа қарама-қарсы эсер - сөз арқылы тәрбиелеу (кеңінен айтқанда сөзбен тәрбиелеу) жайлы көп айтып, жазып та жүргені тегін емес. Л. Айзерман өзінің «Әдеби туындыны талдау принциптері мен тәсілдері» атты еңбегінде мектепке «...зияткерлік міндет арқалайтын, ақыл-ойдың ширы- ғысын талап ететін және мүмкіндігінше - енер турлері араласқан» нағыз мүғалімнің сезін қайтаратын кез келгенін айтады. Нақ осы субъектілердің рухани-адамгершіліктік сапаларын сөзбен тәрбие- лейтін білім беру процесі туралы сөз қозғаймыз. Адамгершілік сезімдері те- ориясын жасаған В. А. Сухомлинский, адамның ішкі әлемінің нәзіктігін пе- дагогтің балалармен қарым-қатынас стилі түріндегі жоғары мәдениетті сез тәрбиесінсіз бекіту мүмкін еместігін айтқан. Тек осы стильді пайдаланғанда ғана балалардың жауап сезімдерін оятуға, жақсырақ, жетілгендірек болуға үмтылысын тудыруға болады. Мен өзімнің сөз арқылы тәрбиемді нақ осы жа уап сезімін қалыптастыруға арнауға тырысамын. Сезім әлеміне тереңірек үңілу - практикалық әрекетпен үйлесімде ру- хани-адамгершілік тәрбиесінде тиімді нәтиже бере алатын жол, міне, осы. Алайда бұл әлемге үңілуге тек қана адамның әрекетке белсене кірісуіне қуатты уәж болып табылатын балалық мүдде «іске қосылған» кезде ғана қол жетпек. Маған қарсыльщ білдірушілер де табылар: дегенмен оқушылар мүдделері жүтаң, қарапайым, қолжетімді, кезге керініп тұрған, эгоистік болады ғой! Солай екені де рас. Алайда педагог оған дана түзетулер енгізуі тиіс - тәрбиеленуші- лердің мүдделері мен қажөттіліктеріне сүйену, бұл қажеттіліктерді үнемі ізгілен- діріп, кетермелеп отыру қажет, ересектер мен балалардың мақсаттарын тәрбие T. В. Ш а т о б и н а , № 1 3 орта мектеп ММ м үгалім і, Өскемен қ. ШШ^ШЯШЁШЁЁШЁЁЯЁШИВЁШШ ТӘРБИЕ Ж¥МЫСЫ процесі субъектілерінің бірлескен әрекетінде үйлесімділікте үстау қажет. Бұл жерде адамгершілік сезімдерін қалыптастырудың ойластырылған жүйесі: ар, парыз, жауапкершілік, толеранттылық, мейірімділік, өзін сыни бағалай білу бо- луы маңызды. Адамгершілік тақырыбына оңтайлы кездесу-сұхбат құрылымын мен бірнеше жыл бойы жасадым. бұл құрылым құрауыштары (кезеңцері) төмендегідей болып келеді: > тақырып бойынша міндетті ақпараттық усыныстар, оларды 5-7-сыныптарда педагог, ал жоғары сыныптарда - даярланған оқушылар жасайды; > дербес материал жинау (сауалнама, жедел-сұрақнамалар, проблема- лык сұрақтар, тесті-суреттер, т. б.); > кері байланыс: «Пікірлер беті» атты ортақ плакатта стикерлер арқылы (жапсырма) жауап дербес материал ұсыну; > мобильдік өңдеме - нәтижелерді үсыну; > қорытынды, міндетті түрде бастапқы ақпараттық үсынысқа үйлес перспектива-қорытынды. Мысалы, «Абайла, қалжың!» тақырыбы талқылану үстінде делік. Қалжың түрлері туралы ақпарат беріліп, мысалдар келтірілгеннен кейін, балалар тақ- таға шығып, «Пікірлер беті» плакатына өздерінің түсті стикерін жапсырады. Онда балалардың өздерін көбірек толғандыратын әрі неғұрлым ұнайтын сөздер жазылған. Мүғалім өзінің әр жолы ауысып отыратын көмекшілерімен бірге де- ректерді өңдеп жатқанда, сөздің күші, оның адамға әсері туралы арнайы таңцап алынған өлең немесе жазба тыңцалады. Мұндай жұмыстың қорытындысы шығарылған кезде әдетте бей-жай қалатындар болмайды (өйткені тақырып жоғарыдан берілген жоқ, балалардың өздерінің ұсынысы ғой). Материал жинау кезеңінде әрбір оқушыға қағазға басылған түрдегі жеке ма териал беріледі. Қорытындысы шығарылып, жаңа тапсырма анықталғаннан кейін әрбір оқушы кездесуді еске салатын «заттық» ескертпе алады, біз оны із деп атаймыз (бұл із қағаз бетінде ғана емес, әр баланың жүрегінде қалады деп сенгіміз келеді). Із міндетін жаднама, уағыз, өлең, сурет, эмоциялық сөз, арнау, философиялық даналық, т. б. атқара алады. Түсті қағазға жазылған бүл даналық үлгісін балалар күнделігіне, сүйікті блокнотына жапсырып, мүқият сақтайды. Мұндай сұхбаттарды неше түрлі етіп жарияландыру балалардың осындай кездесулерге деген ынтасын оятып, олар, өздері мойындағандай, оны күтіп жүретін болады. Тәрбиелік мақсаттағы кездесулер өткізудің таптаурын болған техникасы көптеген сұрақтарды талқылауға мүмкіндік береді. 5-7-сыныптарға арналған тақырыптардан бастап («Батыл болғым келеді», «Мен жылаңқы емеспін», «Нағыз дос», «Қайырымды болу пайдалы», «Шындық, өтірік және қиял»), біз жасөспірімдерге лайықты тақырыптарға қарай жылжимыз («Ә дет- екінші нату ра», «Сөз қатуға асықпа», «Жігіттер мен қыздарға қатысты 11 «жоқ», «Әкелер мен балалар», «Уайымды қалай жеңуге болады», т. б.). Балаларға Дмитрий Сергеевич Лихачевтің «Қайырымдылық пен әсемдік туралы хаты» қатты үнады. Бұл жинақтағы 46 хаттың барлығы - оқушылардың адамгершілік сапаларын сөзбен тәрбиелеуді ұйымдастырудағы ТӘРБИЕ ЖҮМЫСЫ керемет құрал. Мұндағы кеңестер - жанды даналық қоймасы, артық-ауыс уағызы жоқ қайырымды Ұстаздың сөзі. Оқушылардың әрбір жаңа бітірушілері- мен бірге мен осы мәңгілік кітапқа қайта оралып соғып отырамын. Нақ осы «Қайырымдылық пен әсемдік туралы хат» материалында біз Сократтық деп аталған сұхбаттар өткізуді үйрендік. Бул сухбаттар өзара байланысты сұрақтардың қатаң ойластырылған жүйесінен түрады. Біз осыдан маңызды сұрақтарды дұрыс қоя білу білігін мөңгеріп, сүрыптадық, әрі кез келген таным таңырқаудан, ақылды және сыпайы қойылған сұрақтан басталатынын үмытқан емеспіз. Адамгершілік тәрбиесі бойынша жұмыстарды үйымдастырудағы ерекше ма териал философиялық ертегілер мен үлы адамдардың айтқан сөздері болып табылады. Философиялық және психологиялық ертегілермен жұмыс жүргізілетін сабақ ертегітерапия деп аталады. Ересектердің де, балалардың да жүректері ертегі үшін әрқашанда ашық, сондықтан оның тәрбиелік әлеуеті үлкен. Дер кезінде тәрбие процесіне енгізілген ертегі немесе аңыз баланың санасында, жанында сақталып қалады, сейтіп, оған өз бойында адамгершілік қырағылығын тәрбиелеуге кемектеседі. Мысалы, «Мені осы қалпымда қабыл ал» тақырыбына өткізілген ашық шара («Ең жақсы сынып жетекшісі» қалалық конкурсы) тоғызыншы сынып оқушыларының үсынылған ертегі мәтінін қалай өңдеп, нағыз ересектерге лайық дүниетанымдық қорытынды жасай алатындықтарын керсетті. Философиялық немесе психологиялық ертегілерді пайдаланған кезде оқушыларға оның мазмұнын белгілі бір шекке дейін ғана жеткізіп, қалғанын дәлелді түрде ойластыруға олардың ездерін қосу тиімді болатынын керсетеді. Тек қана бұдан кейін классикалық қорытынды айтылуы керекте, ертегі моралін бірлесе талқылаған жен. Даналық сөздермен жұмыс - кеп таралған және қазіргі педагогикада жиі сипатталатын әдіс. Оны қолдану арқылы мен мынадай тәсіл қосамын: бір қанатты сездің аяғын оларға айтуға қалдырамын әрі өз нұсқасын дәлелдеуді ұсынамын. Содан кейін сөздің классикалық нүсқасы оқылады да, содан кейін түпнұсқаға неғұрлым жақын сейлемді айтқан жеңімпаз анықталады. Сездің езектілігін анықтау бойынша әңгімелер бізде жемісті өтеді. Сыныпта үнемі жасөспірімдердің нақыл сезді есте сақтап қалып, сабақта қолдануға ұмтылысы қолдау тауып отырады. Рухани-адамгершілікті тәрбие міндеттерін жүзеге асыруда фильмдерді талқылау жұмысы тиімді болады. Бүл үшін біз мәңгілік тақырыптар - ар, абырой тақырыбындағы (мысалы, америкалық Питер Уирдің фильмі «Өлі ақындар қоғамы») сияқты өтімді фильмдерді таңдап аламыз. Жеңістің 65 жылдығы қарсаңында біз Андрей Малюковтің «Біз болашақтанбыз» фильмін таңдадық, онда қаза тапқандар алдындағы қасиетті борышымыз туралы сөз болады. Криса Коламбустің «Екіжүзжылдық адам» фильмін кергеннен кейін біз адамгершілік пен толеранттылық тақырыбында сөз қозғадық. Қорыта келгенде айтарым, рухани-адамгершілік тәрбиесі бойынша барлық жұмыс оқушының езін-өзі тануына, оның жеке басының және азаматтық сапаларының дамуына көмектесетін жалпы тәрбие жүйесіне қисынды түрде ұласуы тиіс. С Ы Н Ы П Ж Е Т Е К Ш f l f f l f r i K H Htf o M A n t t t f l H i ТӘРБИЕ Ж¥МЫСЫ ОТБАСЫНДАҒЫ КІТАП М . Р. К ә р ім ж а н о в а , № 6 М М М Г директ оры ны ң б е й ін д ік оқы т у бойы нш а орынбасары, оры с т іл і мен әдебиет інің м үга л ім і, Алмат ы қ. 5 -7 ‘Сыныптарға арналған «Кітап пен отбасы - менің ең жақын дос- тарым» тақырыбындағы сынып сағатының мазмунын келтіріп отыр- мын. жүктеу/скачать 4,19 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|