Алимхан Жунисбек verstka 19 06 18 indd indd
Фонетикалық негізгі ұғымдар мен атаулар
жүктеу/скачать 10,2 Mb. Pdf көрінісі
|
| Фонетикалық негізгі ұғымдар мен атаулар
Жасалым фонетика (артикуляционная фонетика) – дыбыстың жа- салу жолдарын анықтайтын фонетика саласы: - жасалу орны: ерін (губной), ерін-ерінді (губно-губной), тіл ұшы (альвеолярный), тіл алды (переднеязычный), тіл ортасы (средне- язычный), тіл арты (заднеязычный), тілшік (увулярный); - жасалу тәсілі: тоғысым (смычка), тоғысыңқы (смычный), жуы- сым (щелинность), жуысыңқы (щелевой), жинақы жуысыңқы (кругло- щелевой), жайылыңқы жуысыңқы (плоскощелевой), діріл (дрожащий), жанама (боковой); - дауыс қатысы: тербеліссіз (дауыс желбезегі қатыспайды, яғни қатаң), тербеліңкі (дауыс желбезегі жартылай қатысады, яғни ұяң), тер- белімді (дауыс желбезегі мол қатысады, яғни үнді), тербелмелі (дауыс желбезегі толық қатысады, яғни дауысты). Айтылым фонетика (акустическая фонетика) – дыбыстың нақты болмысын анықтайтын фонетика саласы: - жаңғыртқы (резонатор) жүйесі: ауыз қуысы (ртовый резонатор), көмей қуысы (глоточный резонатор); - айтылым күші: нық (напряженный), босаң (полунапряженный), бос (ненапряженный). Естілім фонетика (перцептивная фонетика) – дыбыстың естілу сипатын анықтайтын фонетика саласы: - түйсінім түрі: қатаң (глухой), ұяң (звонкий), үнді (сонорный); - естілім қарқыны: күшті лепті, босаң лепті, бос лепті. Үндесім фонетика (сингармология) – дыбыстың үндестік сипатын анықтайтын фонетика саласы: - әуез жүйесі: езулік әуез (палатальный тембр), еріндік әуез (лабиальный тембр); жуан езулік әуез, жіңішке езулік әуез, жуан еріндік әуез, жіңішке еріндік әуез. 19 - жасалым белгісі: езулік (неогубленный), еріндік (огубленный), ілгерінді (продвинутый), кейінді (отодвинутый); - айтылым белгісі: ауыз қуысты (ртовый), көмей қуысты (глоточный), тұтас қуысты (ртово-глоточный); - естілім белгісі: жуан (твердый), жіңішке (мягкий), езулік (неогубленный), еріндік (огубленный). жүктеу/скачать 10,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|